Монгол түмний үндэс угсаагаараа бахархаж, төрт ёс, уламжлалт зан заншлаа хүндэтгэн эв эеийг эрхэмлэх сар шинийн мэндийг айлтган мэндчилье.
XVII жарны “Тийн урвуулагч” хэмээн Шороон гахай жилдээ айл саахалтаараа амар амгалан, хотол олноороо эрүүл энх, төвшин жаргалтай байхын өлзий дэмбэрэлтэй ерөөлийг өргөн дэвшүүлье.
Сар шинийн баярыг угтан ахмад буурлуудаа хүлээн авч, хүндэтгэл үзүүлэв.
Уулзалтын үеэр иргэд сонгогчиддоо УИХ-ын намрын чуулганаар хэлэлцэж, шийдвэрлэсэн асуудлууд, тойрогтоо хэрэгжүүлсэн болон 2019 онд шинээр эхлэх төсөл арга хэмжээнүүдийн талаар мэдээлэл өглөө.
Шинэ он солигдох энэ үдэш тойргийнхоо хүүхэд багачуудыг баярлууллаа. Эх орныхоо өнцөг булан бүрт болон дэлхийн улс орнуудад ажиллаж, амьдарч буй нийт монголчууддаа шинэ оны мэнд дэвшүүлж, ирж буй 2019 ондоо аз жаргал, амжилт бүтээлээр дүүрэн байхыг хүсэн ерөөе.
Сүхбаатарын Батболд сангаас Нийслэлийн Сүхбаатар дүүргийн 35-р дунд сургуулийн шилдэг сурагчдыг шалгаруулан урамшуулав.
Мөн 2019-2020 оны хичээлийн жилд АНУ, БНХАУ-д 50-100 хувийн тэтгэлэгтэйгээр суралцах тэтгэлэгт хөтөлбөр зарлах болсоноо дуулгаж, нийт сурагчиддаа сурлагын амжилт хүслээ.
Сүхбаатар дүүргийн 11-14 дүгээр хорооны иргэдийнхээ дунд уламжлал болгон зохион байгуулдаг СБ61 лигийн ээлжит улиралын тоглолт амжилттай өндөрлөлөө.
Энэ улиралын тэмцээнд амжилттай оролцож, байр эзэлсэн багуудтай 25 жилийн түүхт “Алтайн Бүргэдүүд” багаараа нөхөрсөг тоглолт хийж, нэгэн амралтыг өдрийг хамтдаа өнгөрөөлөө.
Тэмцээнд оролцсон нийт баг тамирчиддаа талархал илэр
хийлье.
Аюулгүй байдал, гадаад бодлогын байнгын хороооны ээлжит хуралдаанаар Монгол улсын Засгийн газар, Европын сэргээн босголт, хөгжлийн банк хоорондын “Улаанбаатар хотын хатуу хог хаягдлыг боловсруулах байгууламжийг шинэчлэх төсөл”-ийн зээлийн хэлэлцээрийг соёрхон батлах тухай хуулийн төслийг хэлэлцлээ.
Улаанбаатар хотын хүн амын өсөлтөөс хамааран үүсэж буй хог хаягдлын хэмжээ сүүлийн жилүүдэд эрс нэмэгдэж, ойрын ирээдүйд хогийн цэгүүд дүүрэх, даац хэтрэхээр байна. Мөн барилга, байгууламжийн нураалтын хог хаягдал зохицуулалтгүй хаягдаж, цаашид хуучны барилга байгууламжуудыг нураахад хатуу хог хаягдлыг дахин боловсруулж барилгын материал дахин үйлдвэрлэх, байгаль орчны бохирдлоос сэргийлэх шаардлага үүсээд байна. Иймээс энэхүү төслийн хүрээнд Евролын холбооны стандарт шаардлагыг хангах, хатуу хог хаягдлыг булшлах цэг (“ландфил”) болон барилгын хог хаягдлыг дахин боловсруулах байгууламж барихаар төлөвлөж байгаа. Уг төслийг хэрэгжүүлснээр хог хаягдал цуглуулах, тээвэрлэх, дахин боловсруулах, устгах үйлчилгээг шинэчлэхийн зэрэгцээ хог хаях цэгүүдийн хүчин чадлыг дөрвөн сая тонноор нэмэгдүүлэх юм байна. Мөн Улаанбаатар хотод ялгарч буй хүлэмжийн хийн хэмжээг бууруулж, 100 мянган тонн гаруй барилгын хог хаягдлыг олон улсын жишигт нийцүүлэн ангилж боловсруулан дахин ашиглах боломж бүрдэх юм байна.
Мөн хуралдааны үеэр зээлийн хэлэлцээр соёрхон батлах тухай хуулийн төслийн хүрээнд монгол улсын зээлийн эргэн төлөлт, өнөөгийн нөхцөл байдлын талаар холбогдох албан тушаалтнуудаас тодрууллаа.
Засгийн газрын зээлийн хүүгийн төлбөрт энэ оны батлагдсан төсвийн хүрээнд 1.1 их наяд төгрөгийг төлөх юм байна. Харин 2019 оны хүүгийн зардлыг 285,1 тэрбум төгрөгөөр буруулж, 865.6 тэрбум төгрөгийг төлөхөөр байна гэсэн прогнозыг холбогдох албан тушаалтнууд хэллээ. Ер нь өрийн хэмжээ 2017 оны 12 сарын 31-ны байдлаарх тооцооллоор манай улсын нийт өрийн хэмжээ ДНБ-ны 74.4 хувийг эзэлж байсан бол ирэх 2019 онд өрийн хэмжээ ДНБ-ны 55.4 хувь болгон бууруулахаар төсөвт тусгасан байна.
Улсын Их Хурлын гишүүн С.Батболд зургаадугаар сарын 11-12-ны өдрүүдэд Японы Токио хотод болсон “Азийн ирээдүй 2018” олон улсын хуралд оролцлоо.
Тус хурлыг Японы “Nikkei” агентлаг уламжлал болгон зохион байгуулдаг ба энэ удаагийн хуралд 20 гаруй орны өндөр хэмжээний зочид төлөөлөгчид оролцсон.
Хурлын үеэр УИХ-ын гишүүн С.Батболд “Жижиг орны эдийн засгийн өсөлт” сэдвээр илтгэл тавьж, хуралд оролцсон төлөөлөгчидболон сэтгүүлчдийн сонирхсон асуултад хариулт өглөө.
Тэрбээр энэхүү илтгэлээрээ Азийн орнууд зөрчилдөөнөөс аль болох зайлсхийх ёстойг тэмдэглээд, өндөр хөгжилтэй Азийн орнуудыгжижиг улс орнуудаа “Бүс нутгийн” хамтын ажиллагааны гадна орхигдуулалгүй “win-win” буюу хамтдаа ялах зарчмыг баримтлахыг уриалсан юм.
УИХ-ын гишүүн С.Батболд хурлын үеэр Японы хэвлэлд өгсөн ярилцлагадаа Монгол Улсын эдийн засгийн өсөлтийг хурдасгахад Хятадын “Бүс ба зам” санаачилгын ач холбогдол, мөн Монгол-Орос-Хятад гурван улсын гурван талт эдийн засгийн коридорынталаар, ОХУ, БНХАУ-ыг холбох хурдны зам болон Орос-Хятадын газрын тос, байгалийн хий дамжуулах хоолойг Монголын нутгаар дайруулах арга замыг эрэлхийлж байгаа зэрэг асуудлыг тэмдэглэлээ.
Түүнчлэн, Солонгосын хойгийн аюулгүй байдлын талаарх сэтгүүлчийн асуултад хариулахдаа “АНУ болон БНАСАУ-ын удирдагчийндээд хэмжээний уулзалт болох хотоор Улаанбаатар нэрлэгдэж, хамгийн сүүлд тунаж үлдсэн 3 хотын нэг болсон нь Монгол Улс аливааг дипломатч байдлаар зохицуулж, энх тайвнаар шийдэлд хүрэхийг эрмэлзсээр ирсэн, үүнийг нь дэлхий мэддэг болсны нотолгоо юм” хэмээв гэж УИХ-ын Хэвлэл мэдээлэл, Олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээлэв.
Тэрээр “Монгол Улсыг хөгжүүлэх үндсэн чиглэл бол маш чухал баримт бичиг. Яагаад гэвэл тухайн жилдээ төрийн бодлого, хувийн хэвшлийн хөрөнгө оруулалтын бодлого, төрийн бус байгууллагуудын үйл ажиллагааны чиглэлийг нэг зорилгод зангидах үндсэн арга хэрэгсэл бол энэ баримт бичиг байх учиртай. Тийм учраас энэ Үндсэн чиглэл юуны түрүүнд бодлогын баримт бичиг байх учиртай.
Бодлогын баримт бичиг байхын тулд тавьж байгаа зорилт нь маш тодорхой, хүрэх үр дүн нь хэмжигдэхүйц, бусад улс орнуудтай харьцуулах боломжтой байх ёстой. Одоогоор бидэнд өгсөн баримт бичигт маш олон тоо баримт байна. Бүр нэлээд нарийн мэргэжлийн төвшний хүн ойлгохоор тоо статистик их байна. Харин үүн дээр нэмээд ерөнхийд нь бодлогын дүгнэлт хийх харьцуулсан үзүүлэлтүүдийг нэмэх ёстой гэж бодогдож байна.
Жишээ нь, Дэлхийн эдийн засгийн форумаас хийсэн хамгийн сүүлийн Эдийн засгийн өрсөлдөх чадварын индексээр Монгол Улс 137 орноос 101 бичигдсэн байна. Энэ бол 2016 оны тоог үндэслэж хийсэн үнэлгээ юм байна лээ. Гэтэл 2011-12 онд Монгол Улс 96-д жагсаж байсан. Зүүн Ази болон Номхон далайн орнуудын бүс нутгийн голч үзүүлэлтээс хамгийн хол хоцорсон үзүүлэлтүүд нь санхүүгийн зах зээлийн хөгжил, төрийн бодлого гарган хэрэгжүүлэх тогтолцооны чанар, хатуу болон зөөлөн дэд бүтцийн хөгжил гэх мэт үзүүлэлтүүд байна. Тус судалгаагаар хамгийн их анхаарах ёстой гэж үзсэн зүйл бол гадаад валютын зохицуулалт хэт их байна, авилгал хээль хахууль газар авсан байна гэжээ. НҮБ-ын Хөгжлийн хөтөлбөрөөс эрхэлж гаргадаг Хүний хөгжлийн үзүүлэлтээр манай улс дэлхийн 188 орноос 92-т орсон байна. 2015 оны тоонд хийсэн дүгнэлт байна лээ. Дэлхийн Банкны Бизнес эрхлэх орчны судалгаагаар манай улс 62-т бичигдсэн байна.
Засгийн газрын ажлыг дүгнэхдээ УИХ бодит тоо баримт дээр үндэслэж дүгнэж сурах хэрэгтэй. Улстөржсөн биш, нэг нэгэндээ буруу тохох гэж улайрч, талцаж хэрэлдэх биш харин шинжлэх ухаанч, судалгаа тоон дээр үндэслэсэн дүгнэлт хийж сурч байж л хөгжлийн бодлого өөрөө тогтворжино.
Ийм учраас энэ энэ удаа Үндсэн чиглэлтэй хамт УИХ-аас гүйцэтгэлийн шалгуур үзүүлэлтийг батлаж өгөх нь чухал гэж бодож байна.
Тэгэхээр бидний хувьд бас ийм шалгуур үзүүлэлтийг боловсруулж Үндсэн чиглэлтэй хамт батлаж хэвшиж сурах хэрэгтэй байна. Тэр үзүүлэлт нь юу байж болох вэ гэхээр ДНБ-ий өсөлт, төсвийн баланс, инфляци, Засгийн газрын олон улсын зээлжих төвшин гэх мэт макро эдийн засгийн тогтвортой байдлын үзүүлэлт байх ёстой. Дээрээс нь Дэлхийн эдийн засгийн форумын Эдийн засгийн өрсөлдөх чадварын индексээр тогтоосон зэрэглэл, Дэлхийн Банкны Бизнес эрхлэх орчны судалгаа гэх мэт үзүүлэлтийг оруулж дэлхийн бусад орнууд, бүс нутгийн орнууд, бидэнтэй адил төстэй хөгжилтэй орнуудтайгаа өөрсдийгээ харьцуулж үзэх хэрэгтэй. Мөн нэг өрхийн сарын дундаж мөнгөн орлого, эх нялхсын эндэгдэл, орон сууцны эзэмшиж буй хувь хэмжээ, агаарын бохирдлын төвшин, төрийн үйлчилгээний сэтгэл ханамжийн үзүүлэлт зэрэг нийгмийн амьдралын чанарыг илэрхийлэх үзүүлэлт бас орох нь зүйтэй.
Энэ шалгуур үзүүлэлтийн дагуу шаардлагатай бол эхний үедээ олон улсын хэмжээнд хүлээн зөвшөөрөгдсөн аудитын компаниудаар жилдээ нэг удаа тайлан гаргаж Үндсэн чиглэлтэйгээ хамт хэлэлцдэг болмоор байна. Монголын томоохон компаниуд бүгд л ийм аудит жил болгон хийлгэж болоод байхад төр засаг хийлгэхэд хүндрэл гарахгүй гэж бодож байна.
Ийм шалгуур үзүүлэлт тогтоож байж, тэр шалгуур үзүүлэлтээ бие даасан байгууллагаар үнэлүүлж байж бид Засгийн газрын, УИХ-ынхаа ажлыг бодитоор дүгнэж сурнаа. Үнэндээ бол энэ гүйцэтгэлийн шалгуур үзүүлэлт нь дан ганц Засгийн газрын биш, УИХ-ын ажлын үзүүлэлт байх учиртай. Хий хоосон улстөржилтээр эсвэл нүд хуурсан гоё үгээр биш бодит тоон дээр үндэслэж дүгнэлт хийх эхлэл нь энэ болох учиртай” гэлээ.
“Эрдэнэс Тавантолгой”-н хувьцааг Хөрөнгийн биржид бүртгүүлж иргэддээ ногдол ашиг хуваарилах талаар Монгол Улсын Ерөнхий сайдад тавьсан асуулгынхаа хариултыг авлаа.
Ерөнхий сайдын хариулт болон “Эрдэнэс-Тавантолгой”-н хувьцаа эзэмшигчдийн хурлын шийдвэрээр 1072 хувьцаанд 2019 оноос ногдол ашиг хуваарилах болжээ. Тус компани 2017 онд 461 тэрбум төгрөгийн цэвэр ашигтай ажилласан байна.
Анх манай Засгийн газар иргэддээ 1072 хувьцаа эзэмшүүлж, миний бие Ерөнхий сайдын хувьд “Энэ хувьцаа удахгүй мөнгө болж, жил бүр ашгаа өгнө” гэхэд олон хүн эргэлзэж байлаа. Тэр эргэлзээг бодитойгоор тайлах цаг ойртож л байна. Гэхдээ үнэнийг хэлэхэд, 2012 оноос хойш тооцож үзэхэд удаан байна, цаг хугацаа их л алдаж байна. 1072 хувьцаа бол хувьцаагаар дамжуулж, зах зээлийн зарчмаар иргэн бүр байгалийн баялгаасаа ашиг хүртэх хамгийн оновчтой хэлбэр. Иймд 1072 хувьцаа, түүнд ноогдол ашиг хуваарилах нь Тавантолгойн төслийг хөдөлгөхөөс дутуугүй ач холбогдолтой.
Улсын Их хурлын гишүүн, Монгол-Их Британы Парламентийн бүлгийн дарга С.Батболд Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улсаас Монгол Улсад суугаа Элчин сайд Филип Мэлоүнийг хүлээн авч уулзлаа.
Уулзалтын эхэнд Элчин сайд Филип Мэлоүн Британийн Ерөнхий сайд Монгол Улстай харилцах Худалдааны элчээр Парламентын гишүүн Жулиан Найтыг томилсныг онцлоод хоёр орны харилцааг өргөжүүлэх, энэ дотроо боловсрол, батлан хамгаалах, эдийн засаг хөрөнгө оруулалтын чиглэлээр хамтын ажиллагааг үргэлжлүүлэн ажиллахаа тэмдэглэв.
УИХ-ын гишүүн С.Батболд энэ жил хоёр улсын дипломат харилцаа тогтоосны 55 жилийн ой тохиож буйг онцлоод хоёр талын худалдаа, эдийн засгийн хамтын ажиллагаа эрчимжиж буйг дурдаад харилцаа, хамтын ажиллагааны зарим асуудлаар Элчин сайдтай санал солилцов.