Ангилал: мэдээ

Монгол Улсын Засгийн газраас 2011 оныг “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил” болгон зарлаж иргэдээ ажилтай, айл өрх бүрийг орлоготой болгохыг зорьж байна. Ялангуяа өрх бүрийг үйлдвэрлэгч болгож, ажил олгогч бүр 1-ээс дээш ажлын байр бий болгох, залуучууд, 40-өөс дээш насныхан, цэргийн алба хаагчдыг ажлын байраар хангах зэрэг зорилтот тодорхой хүмүүс рүү чиглэсэн бодлого нь энэ жилийн ажлын нэг зорилт юм.

Жилийн ажлын хүрээнд аймаг, нийслэл, сум, дүүрэг, хороонд хэдэн хүн ажилтай болсон, удирдлага, зохион байгуулалтын ямар арга хэмжээ авсан зэргийг голлон авч үзэж байгууллага, албан тушаалтны ажлыг дүгнэх болно гэдгээ ч Засгийн газрын тэргүүн мэдэгдлээ. Мөн манайд хэрэгжиж байгаа аливаа төсөл, хөтөлбөр, хөрөнгө оруулалт, зээл, тусламжийн дүнд хэдэн ажлын байр бий болж байгааг ч нарийвчлан үзэх юм.  

“Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил”-ийн ажлын хүрээнд мэдээллийг ил тод, ойлгомжтой хэлбэрээр иргэд, аж ахуйн нэгжид хүргэхэд яам, холбогдох байгууллагууд онцгой анхаарахыг Ерөнхий сайд сануулж байна. Энэ нь хамгийн энгийнээр хэлэхэд ажил хайж, зээл авахаар хөөцөлдөж байгаа иргэн хаана, хэнд хандахаа, ажил олгогч сул ажлын байрандаа хүн авах захиалгаа хаана өгөхөө мэддэг болгохыг хэлж байгаа хэрэг юм. Энэ талаар “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил”-ийн ажлыг удирдан зохион байгуулах, үйл ажиллагаанд хяналт тавих  Үндэсний хорооны анхдугаар хурлын үеэр яригдлаа.    

Иргэдээ ажилтай, орлоготой болгох нь Засгийн газраас байнга хэрэгжүүлж ирсэн ажил. Гэхдээ байгаа нөөц, боломжоо бүрэн дүүрэн ашиглаж чадахгүй байна. Энэ нь бодлого, эдийн засаг, нийгэм, бизнесийн байгууллага хоорондын уялдаа муу, ажил нь тэр бүр нээлттэй, ил тод, ойлгомжтой бус, мэдээлэл иргэдэд хүрдэггүй, ялангуяа төрийн бүх шатны байгууллагын хоорондын уялдаа холбоо тун хангалтгүй байгаатай холбоотой гэж Үндэсний хорооны дарга, Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд хэлэв. 

Уялдаа холбоо, мэдээлэл дутмагаас болж дэвшүүлсэн зорилт үр дүнд хүрдэггүй, Засгийн газар тавьсан зорилтоо салбарын яамандаа хариуцуулаад орхидог. Энэ нь эцэстээ жилийнхээ ажлыг чанартай зохион байгуулдаггүй, “шоудлаа” гэсэн шүүмжлэл дагуулахад хүргэдэг тухай ч энэ үеэр хөндөгдлөө. Ерөнхий сайд Мэргэжлийн сургалт, үйлдвэрлэлийн төвүүдийн ажилтай танилцах үед “Говь” компани 300 хүнийг сургаж ажилд авах зар тараасан ч хүн ирээгүй тухай дурдагдсан. Энэ нь нэг талаар мэдээлэл ил тод, ойлгомжтой бус байгаатай холбоотой гэж гүйцэтгэх засаглалын тэргүүн хэлж байсан юм. 

Мөн Оюутолгойд ажиллуулахаар тэтгэлэг өгч сургаж байгаа 2300 хүнийг Мэргэжлийн сургалт, үйлдвэрлэлийн төв, Хөдөлмөр, халамж үйлчилгээний газар тусдаа бүртгэсэн нь яам хоорондын уялдаа, ялангуяа зохион байгуулалт муу байгаагийн илрэл. Иймээс ажил олгогч, иргэдийг хэрхэн холбож, бэлэн байгаа 40 мянган ажлын байранд ажилгүй 40 мянган хүнээ яаж оруулах вэ гэдэгт анхаарах хэрэгтэй гэж Тэргүүн шадар сайд Н.Алтанхуяг сануулсан бол яамдууд тусдаа ажиллаад байх биш харилцан уялдаатай байж, нэг нэгнээ нөхөж байх нь зүйтэй. Үүнд илүүтэй анхаарч ажиллахыг Үндэсний хорооны нарийн бичгийн дарга Х.Ганбаатарт Ерөнхий сайд үүрэг болголоо.    

Зээл авч жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэх хүсэлтэй аж ахуйн нэгж, иргэн Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангийн мөнгийг хэрхэн яаж авах нь ч ойлгомжгүй байгааг засч залруулах шаардлага гарч байна. Өрх, иргэнээ ажилтай, орлоготой болгон улмаар үйлдвэрлэлээ дэмжих нь чухал. Тухайлбал 600 орчим мянган төгрөгийн үнэтэй оёдлын сүлжих машиныг ажиллуулж чадах чадвартай хүнд нь өгчихвөл тухайн айл өдөртөө тодорхой тооны цамц, савхин бээлий оёно. Хамгийн гол нь тухайн өрхийн бүтээгдэхүүнийг авах үйлдвэр, аж ахуйн нэгжтэй холбох нь  чухал байгааг Ерөнхий сайд зөвлөв. Гэрээр бээлий оёх, түүнийгээ борлуулах зах зээл байгаа нь ч хөнгөн үйлдвэрлэлийн салбарынхантай уулзах үед тодорхой харагдаж байсныг тэрээр дурдлаа.

 Хүмүүсээ ажилтай болгохын тулд ажилгүй хүнийхээ тоог нарийвчлан гарах учиртай. Иймээс аймаг, нийслэл, сум, дүүрэг, багт ямар мэргэжлийн хэдэн хүн ажилгүй байгааг тодорхой болгохоор ажилгүй иргэнийг регистрийн дугаараар нь, Улсын бүртгэлийн ерөнхий газарт бүртгүүлсэн кодоор нь бүртгэж нэгдсэн мэдээллийн бааз бүрдүүлэхээр төлөвлөжээ.    

Үндэсний хорооны хуралдааны үеэр жилийн ажлын санхүүжилтийн талаар яригдлаа.  

Энэ жилийн ажлын хүрээнд Засгийн газраас ажлын байр нэмэгдүүлэх хөрөнгийн эх үүсвэрийг эрс нэмэгдүүлэх юм. Тухайлбал  Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сан, Жижиг, дунд үйлдвэрийг дэмжих сан, Мэргэжлийн боловсролыг дэмжих сан, Япон Улсын 2 үе шатттай зээл, банкуудын чөлөөт үлдэгдэл, бонд зэрэг эх үүсвэрийг сайтар ашиглах, үүнд Монголбанкны оролцоо, хамтын ажиллагаа маш чухал байгааг Ерөнхий сайд онцолж байлаа.

Их бүтээн байгуулалт дагасан жижиг, дунд үйлдвэр, өөрөө өөрийгөө авч явдаг жижиг, дунд үйлдвэрлэл гэсэн хоёр чиглэлээр хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжинэ гэж Сангийн сайд С.Баярцогт хэллээ.

УИХ-ын чуулганаар баталсаны дагуу Засгийн газар 2 их наяд төгрөгийн баталгаа гаргах эрхтэй болсон. Цаашид “Жижиг, дунд үйлдвэрийн зээлийн баталгааны тухай хууль”-ийг УИХ хэлэлцэнэ. Мөн эргэлтийн хөрөнгийн зээлийн дэмжлэг үзүүлэхдээ зөвхөн Засгийн газар бүх хариуцлагыг үүрэлгүй тухайн аж ахуйн нэгжтэй ч үүрэг, хариуцлагаа хуваалцах ёстой. Иймээс харилцан 50, 50 хувийн хариуцлага хүлээдэг байх нь зүйтэй. Яамд, аймаг, суманд байх хөдөлмөр эрхлэлт болон жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих зэрэг олон сангийн мөнгийг юунд зориулж байгаа нь ойлгомжгүй учир цаашид нэгдсэн бодлогоор зарцуулдаг болгох хэрэгтэй  гэж тэрээр үзэж байна.

Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн салбарт 25-30 мянган ажлын байр бий болгох бололцоотой. Энэ жилийн хувьд өмнөө тавьсан цаг үеийн зорилтоо богино хугацаанд хэрэгжүүлэхэд 360 тэрбум төгрөг шаардлагатай учир санхүүжилтийн асуудлыг шуурхайлахыг салбарын сайд Т.Бадамжунай  хүсч байлаа.

Иргэдийнхээ хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих ажлыг төрийн мөнгөний бодлоготой уялдуулж хийх нь үр дүнтэй болно гэж Ерөнхий сайд үзэж байна.

Монголбанкны хувьд “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил”-ийг дэмжиж 100 тэрбум төгрөгийн бонд гарган 15 мянган ажлын байр бий болгох боломжтой гэсэн тооцоо хийсэн байна. Гэхдээ бонд гаргах тохиолдолд заавал УИХ-аар хэлэлцүүлэх учир энэ нь цаг хугацааны хувьд боломжгүй бололтой. Иймээс өөр эх үүсвэр хайх шаардлага гарч мэдэх учир Монгол банк, Сангийн яам хамтран санхүүжилт босгох тал дээр санал, санаачлага гаргаж ажиллахыг Ерөнхий сайд зөвлөж байлаа.

Хурлаас Үндэсний хорооны Шуурхай удирдлагаар хангах дэд хорооны даргаар Монгол Улсын сайд, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга Ч.Хүрэлбаатар, Санхүүжилтийн асуудал хариуцсан дэд хорооны даргаар Ерөнхий сайдын зөвлөх Н.Энхбаяр /орлогч даргаар Монгол банкны Тэргүүн дэд ерөнхийлөгч, Сангийн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга нарыг/, Эрх зүйн орчныг сайжруулах асуудал хариуцсан дэд хорооны даргаар Хууль зүй, дотоод хэргийн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга Г.Баясгаланг томиллоо.

Үйлдвэрлэлийн бодлогын уялдааны асуудал хариуцсан дэд хороог Үндэсний хөгжил, шинэтгэлийн хорооны дарга Ч.Хашчулуун, Сурталчилгааны асуудал хариуцсан дэд хороог Х.Ганбаатар, Иргэд, хөдөлмөрчид, олон нийтийн байгууллага, төрийн бус байгууллагатай харилцах асуудал эрхэлсэн дэд хороог МҮЭХ-ны ерөнхийлөгч С.Ганбаатар ахлах болсон байна.

Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жилийн ажлыг үр өгөөжтэй, уялдаатай, Засгийн газраас хараат бус явуулах, иргэний нийгмийн төлөөллийг оролцуулах үүднээс Ажил олгогч эздийн нэгдсэн холбооны болон Мэргэжлийн холбоодын нэгдсэн зөвлөлийн гүйцэтгэх захирал Х.Ганбаатарыг Үндэсний хорооны нарийн бичгийн даргаар томиллоо. Энэ нь Засгийн газрын дэвшүүлсэн зорилтыг гардаж зохион байгуулах, хяналт тавих үүргийг төрийн бус байгууллагад шилжүүлсэн анхны тохиолдол юм.

Үндэсний хороо сар бүр хуралдан ажлын үр дүнг яам, аймаг, нийслэл бүрээр авч үзэх бол 3 дугаар сард болох хурлаар дэд бүтэц, уул уурхай, зам, тээвэр, эрчим хүчний салбарт хийх ажлын талаар нарийвчлан ярилцах юм.

“Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил”-ийн хүрээнд хаана оршин суудаг, ямар мэргэжилтэй, мэргэжилгүй хэдэн хүнийг ажилтай болгосноор нь бидний ажлыг иргэний нийгэм, төрийн бус байгууллагууд, иргэд оны эцэст дүгнэнэ. Бид сайн ажилласан байгууллага, хүмүүсээ урамшуулж, үр дүнгүй, муу ажилласан төрийн байгууллага, албан тушаалтанд хариуцлага тооцно. Төр–үйлдвэрлэгч-иргэн харилцан хамтран ажиллахад төр манлайлах үүрэг гүйцэтгэх ёстой. Иймээс аймаг, нийслэл, сум, дүүрэг, хороонд ажиллаж байгаа төрийн албан хаагчид энэ жилийн ажлын гол зохион байгуулагч байх учиртайг Үндэсний хорооны дарга, Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд онцгойлон анхаарууллаа хэмээн Засгийн газрын Хэвлэл, мэдээллийн албанаас мэдээллээ.

2011 ОН:ХӨДӨЛМӨР ЭРХЛЭЛТИЙГ ДЭМЖИХ ЖИЛ

            Жилийн ажлын хүрээнд хөдөө орон нутагт шинээр байгуулагдсан боловсруулах үйлдвэр болон мал аж ахуй, газар тариалангийн чиглэлээр ажилладаг аж ахуйн нэгжид бий болгосон ажлын байрны тооноос хамаарч татвар, зээлийн хөнгөлөлт үзүүлэх, хөрөнгө оруулалтын бодлогоор дэмжих, жижиг, дунд үйлдвэрийн татвар, санхүүгийн ачааллыг багасгах, аж ахуйн нэгжийн бүртгэлийн тогтолцоог боловсронгуй болгох чиглэлээр холбогдох хуулиудад нэмэлт, өөрчлөлт оруулах  асуудлыг судлан шийдвэрлүүлнэ. 

Уул уурхай, эрдэс баялаг, эрчим хүч, зам, барилга, хот байгуулалтын салбарт хэрэгжих томоохон төсөл, хөтөлбөр болон холбогдох тендерийн баримт бичигт үндэсний ажиллах хүчнийг бэлтгэж, ажлын байраар хангахыг тусгайлан заах, хэрэгжилтэд хяналт тавих, энэ талаар мэдээллийн сан байгуулж ажиллах юм. 

Үндэсний ажиллах хүчнийг бэлтгэх урт хугацааны төлөв хийж, Мэргэжлийн сургалт, үйлдвэрлэлийн төв, их, дээд сургуульд элсэгчдийг ажил олгогчийн захиалга, санхүүжилтээр сургах тогтолцоонд шилжих, томоохон үйлдвэр, аж ахуйн нэгжийн дэргэд Мэргэжлийн сургалт, үйлдвэрлэлийн төв, сургалтын дадлагын бааз байгуулах, тэдгээрт татварын хөнгөлөлт үзүүлэхийг судлан шийдвэрлүүлэхээр ажиллаж байна. 

“Монгол мал”, “Эрчимжсэн мал аж ахуйн хөгжлийг дэмжих хөтөлбөр” болон энэ салбарт хэрэгжиж байгаа олон улсын төсөл, хөтөлбөрийн хүрээнд малчдыг эрсдэлээс хамгаалах, аж ахуй эрхлэх ур чадварыг дээшлүүлэх, хөдөлмөр зохион байгуулалтыг сайжруулахад дэмжлэг үзүүлнэ. Мөн байгаль орчныг нөхөн сэргээх, ногоон ажлын байр бий болгох хөтөлбөр, төслийг нийтийг хамарсан хэлбэрээр зохион байгуулж, ажилгүй, орлого багатай иргэдийг хамруулах юм.

Хүн амын хөдөлмөр эрхлэлтийг нэмэгдүүлэх, хөдөлмөрийн харилцааны шинэчлэлийн бодлогыг хэрэгжүүлэх, нийгмийн түншлэлийн арга, механизмыг боловсронгуй болгож хөгжүүлэх чиглэлээр ажил олгогчийн болон ажилтны эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах байгууллагын үүрэг, оролцоог нэмэгдүүлж ажиллахаар болсон юм. 

Сингапур Улсын Хөрөнгийн бирж нь Азидаа эхний тавдугаарт ордог аж. Тус биржийн үйл  ажиллагаатай Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд айлчлалынхаа явцад танилцлаа. Засгийн газрын тэргүүн энд хэлсэн үгэндээ “Монгол Улс эдийн засгийн хурдтай хөгжлийн гараан дээр ирээд байна. Хөгжлийн томоохон төслүүд хэрэгжих шатандаа орлоо. Энэ үед хөрөнгийн зах зээлийг жинхэнэ утгаар нь чухал байгаа тул манай хамтарсан Засгийн газар хөрөнгийн биржийн үйл ажиллагаандаа анхаарлаа хандуулж байна” хэмээн тэмдэглэн хэлж байлаа.

Азийн санхүүгийн гол төв болсон Сингапурын Хөрөнгийн бирж Монгол Улстай хамтран ажиллах сонирхолтой байгаагаа ч биржийн ерөнхийлөгч танилцуулж байв. Монголын Хөрөнгийн бирж Сингапурын Хөрөнгийн биржтэй хамтран ажиллах Санамж бичиг байгуулснаас хойш гурван жил болох гэж байгаа юм байна. Сингапурын биржид ойролцоогоор 800 гаруй компани бүртгүүлээд байгаа бөгөөд 650 тэрбум сингапур долларын хөрөнгийн зах зээлтэй. Энэ нь олон улсын бирж дээр маш дээгүүр гэсэн үзүүлэлт бөгөөд зах зээлийн хөрөнгө оруулалтын 40 хувийг гадаадын компаниудаас олж авч байгаа ажээ.

Биржийн ерөнхийлөгчийн танилцуулснаар сүүлийн үед тус биржид олон улсын томоохон компаниудын хувьцаа хүчтэй орж ирж байгаа. Шинэ компаниудыг хүчтэй татах нь хамгийн том зорилт болж байна гэдгийг тэрээр тэмдэглээд, Сингапурын хөрөнгийн бирж нь Азийн гүүр хэмээн тодорхойлж байв. Сингапурын Хөрөнгийн биржид дэлхийн 3000 орчим худалдаачин ажиллаж буй учир мэргэжлийн гэдэгт ард иргэд нь ихээхэн итгэлтэй байдаг ажээ.

Хөрөнгийн бирж зах зээлээ өргөжүүлэх, худалдаагаа нэмэгдүүлэхийн тулд хэд хэдэн төрлийн үнэт цаас болон хоёрдогч бүтээгдэхүүнээ танилцуулчихаад байгаа бөгөөд 2010 оны санхүүгийн жилийн эхний хагас жилд 118 сая долларын цэвэр ашиг олсон байна. Хөдөө аж ахуй, эрчим хүч, хүнд үйлдвэрийн  чиглэлийн түүхий эдийн эрэлт хэрэгцээ их өсч байгаа учир сүүлийн үед энэ чиглэлийн хувьцаа өсөх магадлалтай байгааг тайлбарлаж байна.

Сингапур Улсад албан ёсны айлчлал хийж байгаа Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд тус Улсын Ерөнхий сайдтай хэлэлцээ хийсний дараа Сингапур улсын Ерөнхийлөгч С.Р.Натанд бараалхлаа. Монгол улс нь ойрын жилүүдэд урьд өмнө байгаагүй хурдаар хөгжих боломж нээгдэж байгаа бөгөөд энэ боломжийг бодит ажил болгохдоо дэлхийн тэргүүний туршлага, тухайлбал Сингапурын туршлагыг судалж, хэрэгжүүлэх хүсэлтэй байгаагаа Засгийн газрын тэргүүн С.Батболд уулзалтын үеэр илэрхийллээ. Мөн Сингапур нь мэдлэгт суурилсан эдийн засгийг хөгжүүлж чадсан учир манай орны хөгжлийн загвар болох боломжтойг дурьдаж байлаа.

Сингапур Улсыг хөгжлийн загвар улс хэмээн тодорхойлсонд Ерөнхийлөгч С.Р.Натан тун баяртай байгаагаа илэрхийлээд, энэ туршлагаасаа хуваалцахад бэлэн гэдгээ тэмдэглэсэн юм. Тэрбээр тус улсын Ерөнхийлөгчөөр хоёр удаа улиран сонгогдсон юм байна. Ноён С.Р. Натан Монголд тун элэгтэй нэгэн бөгөөд энэ ч утгаараа манай  улсын хөгжлийн тухай сонирхолтой яриа өрнүүллээ. Монгол, Сингапур хоёулаа хоёр хөрштэй, хүн амын тоогоороо ойролцоо зэрэг ижил төстэй зүйл багагүй байгааг тэрбээр тэмдэглээд, харин  Сингапур Улс далайд гарцтайгаараа ялгаатай.

Энэ нь Сингапурыг хөгжилд хүргэсэн  нэг шалтгаан төдийгүй бас давуу тал гэдгийг тэмдэглэж байсан юм. Мөн монголчуудын сонирхоод байгаа орон сууцны асуудал дээр өөрийн орны туршлагаас хуваалцахад бэлэн байгаагаа ч илэрхийллээ. Сингапурчуудын хувьд орон сууцыг үл хөдлөх хөрөнгө болгон өөрчилж,  иргэдийнхээ амьдралынх нь баталгаа болгож чаджээ. Ноён Ерөнхийлөгч хөгжлийн асар хурдацтай явж байгаа тус улсын хувьд цаг хугацаа асар чухал, тиймээс хамтын ажилллагааны хувьд хэлбэрээ тогтоох нь чухал юм гэдгийг онцлон тэмдэглэж байсан юм. Мөн тэрбээр Монголд очих хүсэлттэй байгаагаа ч  энэ үеэр дуулгаад амжлаа.

Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд Сингапур улсад албан ёсны айлчлал хийж байна. Энэ удаагийн Засгийн газрын тэргүүний албан ёсны айлчлал нь 9 жилийн дараа болж байгаагаараа онцлог юм. Тиймээс ч хоёр тал энэхүү айлчлалд өндөр ач холбогдол өгч байна. Монгол Улсын Ерөнхий сайдыг угтах ёслол Истана ордны өмнөх талбайд болж, энэ үеэр хоёр улсын Төрийн дуулал эгшиглэлээ. Үүний дараа Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд, Сингапурын Ерөнхий сайд Ли Хсиен Лүүнг нар албан ёсны хэлэлцээ хийлээ.

Уулзалтын эхэнд Ерөнхий сайд С.Батболд хоёр орны худалдаа, эдийн засгийн хамтын ажиллагаа сүүлийн 10 жилд мэдэгдэхүйцээр идэвхжижирсэн. Цаашид Монгол Улс Сингапур Улстай эдийн засгийн хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлэх бүхий л боломжийг ашиглан хамтран ажиллах сонирхолтой байгаагаа тэмдэглэн хэлсэн юм. Түүнчлэн хоёр орны худалдаа, хөрөнгө оруулалтын хэмжээг нэмэгдүүлэх нөөц боломж бий. Ялангуяа, уул уурхай, дэд бүтэц, үйлдвэрлэл мөн банк санхүүгийн салбарт хамтран ажиллах боломж байгаа гэдгийг дурдаад, Монгол Улс эрдсийн нөөц баялгаа эдийн засгийн эргэлтэд оруулах замаар эдийн засгийн хөгжлийн хурдцыг түргэтгэх их ажлыг эхлүүлээд байна.

Манай Засгийн газар уул уурхай дагасан эрчим хүч, дэд бүтэц, аж үйлдвэрлэлийн томоохон бүтээн байгуулалтын ажилд гадаад, дотоодын хөрөнгө оруулагчдын оролцоо, төр-хувийн хэвшлийн түншлэл, хамтарсан хөрөнгө оруулалтыг дэмжиж ирсэн. Сингапур Улс энэ чиглэлээр Монгол Улстай хамтран ажиллах боломжтой гэж үзэж байгаагаа дуулгасан юм. Түүнчлэн Засгийн газрын тэргүүн хэлэхдээ “Эрдэс баялаг, эрчим хүчний салбарт Сингапур Улстай хамтран ажиллах сонирхолтой байна. Тухайлбал, өмнөд, говийн бүс нутагтаа манай улс Дулааны цахилгаан станц, Зэсийн баяжмал хайлуулах, боловсруулах үйлдвэр барихаар төлөвлөж байгаа. Иймд тус хоёр байгууламжийн техник, эдийн засгийн үндэслэлийг боловсруулахад Сингапур Улсын Темасек холдинг зэрэг томоохон компаниуд хөрөнгө оруулж хамтран ажиллахад манай Засгийн газар дэмжих болно” гэлээ.

Тэрбээр мөн хэлсэн үгэндээ Монгол Улс эрчимтэй хотжиж байгаа улс бөгөөд хүн амыг орон сууцаар хангах, ард иргэдийн амьдрах орчинг сайжруулах нь манай Засгийн газрын тулгамдсан асуудал болоод байна. Иймд бид хүн амаа орон сууцаар хангах асуудлыг иж бүрэн шийдсэн туршлагатайорон болох Сингапурын хот байгуулалтын туршлагаас судлах, техник туслалцааны хүрээнд зөвлөх авч ажиллуулах, манай Засгийн газрын дэвшүүлсэн хүн ам, орон сууцжуулах “Шинэ бүтээн байгуулалт” дунд хугацааны зорилтот хөтөлбөрт орсон “100000 орон сууц” төслийг хэрэгжүүлэхэд Сингапурын талтай хамтран ажиллах сонирхолтой байгаагаа илэрхийллээ.

Монгол Улсын Засгийн газраас боловсролын салбарт Кембрижийн стандартыг навтрүүлэх бодлогыг хэрэгжүүлж байна. Энэ талаар Сингапурын туршлагыг судлах, техникийн туслалцаа авах, ялангуяа багш мэргэжилтнүүдийг Монголд хүлээн авч ажиллуулах сонирхолтой байна. Мөн мэдлэгт суурилсан эдийн засгийг хөгжүүлж чадсан Сингапур Улсын туршлагаас судлахыг хүсч байгаа бөгөөд шинжлэх ухаан, технологи, инновацийн салбарт Сингапурын талтай хамтран ажиллах  боломж   байгааг хоёр талын хамтын ажиллагааны хүрээнд ашиглах нь чухал гэдгийг тэмдэглэлээ.

Албан ёсны айлчлалаар Сингапур улсад хүрэлцэн ирсэнд Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболдод  Сингапурын Ерөнхий сайд  Ли Хсиен Лүүнг талархал илэрхийлээд, цагт баригдалгүй чөлөөтэй  уулзах боломж гарч байгаад  сэтгэл хангалуун байгаагаа хэллээ. Тэрээр тус улсын анхны Ерөнхий сайд, Сингапурын эдийн засгийн хөгжлийн эцэг гэгддэг Ли Кван Ю-гийн хүүхэд гэдгээрээ олон улсад танил болсон юм.Ноён Ли Хсиен Лүүнг Монгол Улсын Ерөнхий сайдыг хамтын ажиллагааны  олон чухал санаа хөндлөө гэдгийг дурдаад Монгол Улс зудын гамшгийн улмаас 10 сая малаа алдаж, нэлээд их хохирол амссан ч эдийн засаг нь өнгөрсөн онд найман хувийн өсөлттэй гарсан нь гайхалтай үзүүлэлт. Үүнд таны толгойлсон Засгийн газрын авч хэрэгжүүлсэн бодлого үр дүнгээ өгсний илрэл гэж бодож байна гэлээ.

Мөн Монгол Улс хөгжлийн шинэ үеийн гараанд байгааг Сингапурын Ерөнхий сайд тэмдэглэлээ. Тэрбээр манай улсын талаарх мэдлэг нимгэн гэдгээ нуугаагүй ч саяхан Монгол Улсад болсон Азийн парламентын чуулганд оролцсон төлөөлөгчид нь Монголын талаар маш сайхан сэтгэгдэлтэй ирснээ Ерөнхий сайдтайгаа хуваалцсаныг ноён Лүүнг зочиндоо сонирхуулан хэлж байлаа. Гадаа  хасах 35 хэмийн хүйтэн байсан ч сэтгэл нь халуун, цог золбоотой ард түмэн юм байна, улс нь хурдтай хөгжих замдаа оржээ гэдэг мэдээллийг Сингапурын парламентын төлөөлөгчид нь Засгийн газрын тэргүүндээ хэлжээ. 

Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболдын Сингапур улсад хийж байгаа албан ёсны  айлчлал нь хоёр улсын  харилцаа,  хамтын ажиллагааг шинэ түвшинд гаргахад чухал үүрэг гүйцэтгэнэ гэдэгт итгэлтэй байгаагаа  ч Сингапурын Засгийн газрын тэргүүн илэрхийллээ. Мөн Монгол Улсын Ерөнхий сайдын хөндөж тавьсан салбаруудад, тухайлбал  орон сууц, боловсрол, эрүүл мэнд, банк санхүүгийн салбарт олсон ололт амжилт, туршлагаасаа хуваалцахад бэлэн буйгаа ч дуулгасан юм.

“Хүний хөгжил “ сангийн шугамаар иргэн бүртээ хүртээж байгаа мөнгө Сингапурын Ерөнхий сайдыг гайхшруулав. Тэрээр манай Ерөнхий сайдаас энэ тухай сонирхоод, энэ мөнгийг тогтмол тараах уу, эсвэл нэг удаагийн арга хэмжээ уу хэмээн асууж байлаа. Монгол Улс байгалийн баялаг ихтэй болохоор ийм арга хэмжээ авах боломжтой байх, Сингапурын хувьд ийм баялаггүй учир хүн амаа амьдрах, ажиллах, сурах таатай орчныг бүрдүүлэхэдл гол анхаарлаа хандуулдаг тухайгаа ярьж байлаа. Өөрөөр хэлбэл,Сингапур хүн өөрөө л сайн ажиллаж, өрсөлдөх чадвартай байх ёстой гэдэг зарчим  энэ улсад үйлчилдгийг ноён Ерөнхий сайд Ли Лүүнг энэ үгээрээ илэрхийлсэн бололтой.  

Харин Сингапурын хувьд хууль эрх зүйн таатай, тогтвортой орчин бүрдүүлж чаджээ. Ингэхдээ иргэдээ орон сууцаар хангах замаар хөрөнгөжүүлэх, энэ нь амьдралынх нь баталгаа болж өгөх тал дээр төр нь хэрхэн татвар, санхүүгийн бодлогоор дэмжлэг үзүүлдэг тухайгаа Ерөнхий сайд Ли Хсиен Лүүнг Монгол Улсын Ерөнхий сайдад  сонирхуулаад, энэ тал дээр  олсон ололт, хуримтлуулсан туршлагаасаа хуваалцахад бэлэн байна гэдгээ хэллээ.

Ерөнхий сайд С.Батболд ч Монгол Улсын хувьд хөгжлийн ийм чиг хандлагыг баримталж байгаа, иргэдийнхээ эрүүл мэнд боловсрол, орон сууцны асуудалд хамтарсан Засгийн газар гол анхаарлаа хандуулан ажиллаж байгаа, энэ тал дээр Сингапурын жишгээс суралцах зүйл байгааг ч тэмдэглэв. Айлчлалын хүрээнд яригдсан асуудлуудыг бодит ажил хэрэг болгоход хоёр улсын Ерөнхий сайд нар  биечлэн анхаарал тавьж, ажиллах болно гэдгээ харилцан илэрхийлэв. Мөн үүнд Сингапурд нээгдэж байгаа Монгол Улсын Элчин сайдын яамны үүрэг ч чухал гэдгийг тэмдэглэлээ.

Мөн энэ өдөр Ерөнхий сайд тус улсын Ерөнхийлөгчид Натад бараалхаж, мөн Сингапурын Хөрөнгийн бирж болон тус улсын Орон сууцны хөтөлбөрийн үйл ажиллагаатай танилцлаа

Хүнс болон хөнгөн үйлдвэрийн мэргэжлийн холбоодын удирдлагуудтай уулзаж санал бодлыг нь сонссон Ерөнхий сайд С.Батболд өнөөдөр үдээс хойших цагаа Иргэний нийгмийн төлөөлөлд зарцууллаа. Эдүгээ манай улсад 12600 төрийн бус байгууллага байдаг бөгөөд эдгээрээс 170 гаруй нь идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулдаг ажээ. Тэдний төлөөллийг Ерөнхий сайд ярилцлагад урьсан нь энэ юм.  Нийгмийн толь болсон олон асуудлыг ямар нэг захиалгаар биш өөрсдийн сэтгэл зүрхээрээ хийдэг тэднээс чин үнэн үг гарч байсан бөгөөд  тийм ч болохоор Засгийн газрын тэргүүн тэдэнд цагаа харамласангүй.

Ерөнхий сайд эхлээд тэдэнд тодорхой саналуудыг тавилаа. Тухайлбал  Иргэний нийгмийн зарчим, хэв шинж, хэлбэр бүтэц, Засгийн газраас баримтлах стратегийг тусгасан “Иргэний нийгмийн тогтвортой хөгжлийг хангах төрийн бодлого”–ын үзэл баримтлалыг боловсруулах хоёр талын ажлын хэсгийг байгуулах, санхүүжилтийг шийдвэрлэх арга замыг тэдэнд дуулгалаа.  Энэ бодлогын хүрээнд Олон Улсын байгууллагуудын оролцоотойгоор Иргэний нийгмийн байгууллагуудын индексийг боловсруулах, суурь судалгаа хийлгүүлэх,Сайн засаглалыг бий болгоход иргэний нийгмийн үүрэг оролцоог хангах талаар тодорхой бодлого, хөтөлбөр боловсруулах, Засаглалын ил тод нээлттэй байдлыг бий болгох талаарх санаачилгуудыг дэмжиж хэрэгжүүлнэ гэдгээ ч тэмдэглэлээ.  

Тиймээс “Нээлттэй засаглалын тунхаг”-ийг Иргэний нийгмийн зөвлөлтэй хамтран гаргах саналтай байгаагаа  онцлов. Түүнчлэн нэг хувийн татварын асуудлыг бас хөндлөө. “Татвар төлөгч иргэн Хүн амын орлогын албан татварынхаа 1 хувийг нийгэмд ач тустай үйл ажиллагаа явуулдаг аль нэг төрийн бус байгууллагад зориулан нэр зааж тодорхойлж өгөх” санаачилга байдаг. Ийм санаачилгыг Унгар, Словак, Литва, Польш, Румын улс татварын хуульдаа өөрчлөлт хийх замаар хэрэгжүүлж байна.

Үүнийг хамтдаа судалж, хэрэгжүүлэхийн төлөө ажиллацгаая хэмээх уриалгыг  Иргэний нийгмийн төлөөлөлийнхөн баяртайгаар хүлээн авлаа.  Энэ уулзалт  үр дүнгүй, хэлбэр төдий болох юм  биш биз гэсэн  тэдний хатуухан асуултад  Ерөнхий сайд С.Батболд “ Би ажлаа авсны дараа Засгийн газрын зарим чиг үүргийг мэргэжлийн холбоодод хариуцуулах саналыг дэвшүүлж байгаа. Энэ хүрээнд ч өнөөдөр та бүхнийг урьсан. Тиймээс бүгдээрээ асуудлыг хамтран ярилцаж нэг алхам урагшилсан, нээлт хийсэн уулзалт хэмээн ойлгоорой” гэх хариултад урам орсон Иргэний нийгмийн төлөөлөл учирч буй асуудлуудаа ч нэг бүрчлэн ярилаа.

Засгийн газрын хуралдаанд төрийн бус байгууллагын төлөөлөлийг оруулж болох уу, бас гадаад айлчлалд төлөөлөл баймаар байна. МҮОНТ-д  иргэний нийгмийн цаг гаргаж өгөх, Засгийн газарт иргэний нийгмийхэнтэй харьцах төлөөллийг бий болгоё, ИТХ-ыг иргэний байгууллагад өгөх хэрэгтэй  гэх саналууд  нийтлэг хөндөгдөж, хамгийн гол нь иргэн хүн нийгмийн төлөө сайн дураараа яаж зүтгэх вэ гэдгийг нээлттэй болгож өгөх ёстойг дурьдаж байсан юм.

Салбар бүрийнхээ зовлонг тоочиж, цаг багагүй авсан тэдний саналыг сонссоны дараа Ерөнхий сайд  цаашид ийм уулзалтыг танхимынхантайгаа хамтран зохион байгуулах боломжтойг тэмдэглэлээ. Хууль гарахаас өмнө Мэргэжлийн холбоод болон Иргэний нийгмийн байгууллагын төлөөллийг багтаасан  ажлын хэсэг байгуулж, ажлын хэсгийн ахлагчаар  Монгол улсын сайд ,ЗГХЭГ-ын дарга Ч.Хүрэлбаатарыг томиллоо. Үүний дараа хэлэлцүүлэг зохион байгуулж болохыг ч дуулгасан юм. Монгол улсын Засгийн газар  Иргэний нийгмийн төлөөлөлтэй хамтарч ажиллахад бэлэн гэдгээ энэ үеэр онцоллоо

Монгол Улсын Засгийн газраас 2011 оныг “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил” болгон зарлаж иргэдээ ажилтай, айл өрх бүрийг орлоготой болгохыг зорьж байна. Ялангуяа өрх бүрийг үйлдвэрлэгч болгож, ажил олгогч бүр 1-ээс дээш ажлын байр бий болгох, залуучууд, 40-өөс дээш насныхан, цэргийн алба хаагчдыг ажлын байраар хангах зэрэг зорилтот тодорхой хүмүүс рүү чиглэсэн бодлого нь энэ жилийн ажлын нэг зорилт юм.

Жилийн ажлын хүрээнд аймаг, нийслэл, сум, дүүрэг, хороонд хэдэн хүн ажилтай болсон, удирдлага, зохион байгуулалтын ямар арга хэмжээ авсан зэргийг голлон авч үзэж байгууллага, албан тушаалтны ажлыг дүгнэх болно гэдгээ ч Засгийн газрын тэргүүн мэдэгдлээ. Мөн манайд хэрэгжиж байгаа аливаа төсөл, хөтөлбөр, хөрөнгө оруулалт, зээл, тусламжийн дүнд хэдэн ажлын байр бий болж байгааг ч нарийвчлан үзэх юм.  

“Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил”-ийн ажлын хүрээнд мэдээллийг ил тод, ойлгомжтой хэлбэрээр иргэд, аж ахуйн нэгжид хүргэхэд яам, холбогдох байгууллагууд онцгой анхаарахыг Ерөнхий сайд сануулж байна. Энэ нь хамгийн энгийнээр хэлэхэд ажил хайж, зээл авахаар хөөцөлдөж байгаа иргэн хаана, хэнд хандахаа, ажил олгогч сул ажлын байрандаа хүн авах захиалгаа хаана өгөхөө мэддэг болгохыг хэлж байгаа хэрэг юм. Энэ талаар “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил”-ийн ажлыг удирдан зохион байгуулах, үйл ажиллагаанд хяналт тавих  Үндэсний хорооны анхдугаар хурлын үеэр яригдлаа.    

Иргэдээ ажилтай, орлоготой болгох нь Засгийн газраас байнга хэрэгжүүлж ирсэн ажил. Гэхдээ байгаа нөөц, боломжоо бүрэн дүүрэн ашиглаж чадахгүй байна. Энэ нь бодлого, эдийн засаг, нийгэм, бизнесийн байгууллага хоорондын уялдаа муу, ажил нь тэр бүр нээлттэй, ил тод, ойлгомжтой бус, мэдээлэл иргэдэд хүрдэггүй, ялангуяа төрийн бүх шатны байгууллагын хоорондын уялдаа холбоо тун хангалтгүй байгаатай холбоотой гэж Үндэсний хорооны дарга, Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд хэлэв. 

Уялдаа холбоо, мэдээлэл дутмагаас болж дэвшүүлсэн зорилт үр дүнд хүрдэггүй, Засгийн газар тавьсан зорилтоо салбарын яамандаа хариуцуулаад орхидог. Энэ нь эцэстээ жилийнхээ ажлыг чанартай зохион байгуулдаггүй, “шоудлаа” гэсэн шүүмжлэл дагуулахад хүргэдэг тухай ч энэ үеэр хөндөгдлөө. Ерөнхий сайд Мэргэжлийн сургалт, үйлдвэрлэлийн төвүүдийн ажилтай танилцах үед “Говь” компани 300 хүнийг сургаж ажилд авах зар тараасан ч хүн ирээгүй тухай дурдагдсан. Энэ нь нэг талаар мэдээлэл ил тод, ойлгомжтой бус байгаатай холбоотой гэж гүйцэтгэх засаглалын тэргүүн хэлж байсан юм. 

Мөн Оюутолгойд ажиллуулахаар тэтгэлэг өгч сургаж байгаа 2300 хүнийг Мэргэжлийн сургалт, үйлдвэрлэлийн төв, Хөдөлмөр, халамж үйлчилгээний газар тусдаа бүртгэсэн нь яам хоорондын уялдаа, ялангуяа зохион байгуулалт муу байгаагийн илрэл. Иймээс ажил олгогч, иргэдийг хэрхэн холбож, бэлэн байгаа 40 мянган ажлын байранд ажилгүй 40 мянган хүнээ яаж оруулах вэ гэдэгт анхаарах хэрэгтэй гэж Тэргүүн шадар сайд Н.Алтанхуяг сануулсан бол яамдууд тусдаа ажиллаад байх биш харилцан уялдаатай байж, нэг нэгнээ нөхөж байх нь зүйтэй. Үүнд илүүтэй анхаарч ажиллахыг Үндэсний хорооны нарийн бичгийн дарга Х.Ганбаатарт Ерөнхий сайд үүрэг болголоо.    

Зээл авч жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэх хүсэлтэй аж ахуйн нэгж, иргэн Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангийн мөнгийг хэрхэн яаж авах нь ч ойлгомжгүй байгааг засч залруулах шаардлага гарч байна. Өрх, иргэнээ ажилтай, орлоготой болгон улмаар үйлдвэрлэлээ дэмжих нь чухал. Тухайлбал 600 орчим мянган төгрөгийн үнэтэй оёдлын сүлжих машиныг ажиллуулж чадах чадвартай хүнд нь өгчихвөл тухайн айл өдөртөө тодорхой тооны цамц, савхин бээлий оёно. Хамгийн гол нь тухайн өрхийн бүтээгдэхүүнийг авах үйлдвэр, аж ахуйн нэгжтэй холбох нь  чухал байгааг Ерөнхий сайд зөвлөв. Гэрээр бээлий оёх, түүнийгээ борлуулах зах зээл байгаа нь ч хөнгөн үйлдвэрлэлийн салбарынхантай уулзах үед тодорхой харагдаж байсныг тэрээр дурдлаа.

 Хүмүүсээ ажилтай болгохын тулд ажилгүй хүнийхээ тоог нарийвчлан гарах учиртай. Иймээс аймаг, нийслэл, сум, дүүрэг, багт ямар мэргэжлийн хэдэн хүн ажилгүй байгааг тодорхой болгохоор ажилгүй иргэнийг регистрийн дугаараар нь, Улсын бүртгэлийн ерөнхий газарт бүртгүүлсэн кодоор нь бүртгэж нэгдсэн мэдээллийн бааз бүрдүүлэхээр төлөвлөжээ.    

Үндэсний хорооны хуралдааны үеэр жилийн ажлын санхүүжилтийн талаар яригдлаа.  

Энэ жилийн ажлын хүрээнд Засгийн газраас ажлын байр нэмэгдүүлэх хөрөнгийн эх үүсвэрийг эрс нэмэгдүүлэх юм. Тухайлбал  Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сан, Жижиг, дунд үйлдвэрийг дэмжих сан, Мэргэжлийн боловсролыг дэмжих сан, Япон Улсын 2 үе шатттай зээл, банкуудын чөлөөт үлдэгдэл, бонд зэрэг эх үүсвэрийг сайтар ашиглах, үүнд Монголбанкны оролцоо, хамтын ажиллагаа маш чухал байгааг Ерөнхий сайд онцолж байлаа.

Их бүтээн байгуулалт дагасан жижиг, дунд үйлдвэр, өөрөө өөрийгөө авч явдаг жижиг, дунд үйлдвэрлэл гэсэн хоёр чиглэлээр хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжинэ гэж Сангийн сайд С.Баярцогт хэллээ.

УИХ-ын чуулганаар баталсаны дагуу Засгийн газар 2 их наяд төгрөгийн баталгаа гаргах эрхтэй болсон. Цаашид “Жижиг, дунд үйлдвэрийн зээлийн баталгааны тухай хууль”-ийг УИХ хэлэлцэнэ. Мөн эргэлтийн хөрөнгийн зээлийн дэмжлэг үзүүлэхдээ зөвхөн Засгийн газар бүх хариуцлагыг үүрэлгүй тухайн аж ахуйн нэгжтэй ч үүрэг, хариуцлагаа хуваалцах ёстой. Иймээс харилцан 50, 50 хувийн хариуцлага хүлээдэг байх нь зүйтэй. Яамд, аймаг, суманд байх хөдөлмөр эрхлэлт болон жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих зэрэг олон сангийн мөнгийг юунд зориулж байгаа нь ойлгомжгүй учир цаашид нэгдсэн бодлогоор зарцуулдаг болгох хэрэгтэй  гэж тэрээр үзэж байна.

Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн салбарт 25-30 мянган ажлын байр бий болгох бололцоотой. Энэ жилийн хувьд өмнөө тавьсан цаг үеийн зорилтоо богино хугацаанд хэрэгжүүлэхэд 360 тэрбум төгрөг шаардлагатай учир санхүүжилтийн асуудлыг шуурхайлахыг салбарын сайд Т.Бадамжунай  хүсч байлаа.

Иргэдийнхээ хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих ажлыг төрийн мөнгөний бодлоготой уялдуулж хийх нь үр дүнтэй болно гэж Ерөнхий сайд үзэж байна.

Монголбанкны хувьд “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил”-ийг дэмжиж 100 тэрбум төгрөгийн бонд гарган 15 мянган ажлын байр бий болгох боломжтой гэсэн тооцоо хийсэн байна. Гэхдээ бонд гаргах тохиолдолд заавал УИХ-аар хэлэлцүүлэх учир энэ нь цаг хугацааны хувьд боломжгүй бололтой. Иймээс өөр эх үүсвэр хайх шаардлага гарч мэдэх учир Монгол банк, Сангийн яам хамтран санхүүжилт босгох тал дээр санал, санаачлага гаргаж ажиллахыг Ерөнхий сайд зөвлөж байлаа.

Хурлаас Үндэсний хорооны Шуурхай удирдлагаар хангах дэд хорооны даргаар Монгол Улсын сайд, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга Ч.Хүрэлбаатар, Санхүүжилтийн асуудал хариуцсан дэд хорооны даргаар Ерөнхий сайдын зөвлөх Н.Энхбаяр /орлогч даргаар Монгол банкны Тэргүүн дэд ерөнхийлөгч, Сангийн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга нарыг/, Эрх зүйн орчныг сайжруулах асуудал хариуцсан дэд хорооны даргаар Хууль зүй, дотоод хэргийн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга Г.Баясгаланг томиллоо.

Үйлдвэрлэлийн бодлогын уялдааны асуудал хариуцсан дэд хороог Үндэсний хөгжил, шинэтгэлийн хорооны дарга Ч.Хашчулуун, Сурталчилгааны асуудал хариуцсан дэд хороог Х.Ганбаатар, Иргэд, хөдөлмөрчид, олон нийтийн байгууллага, төрийн бус байгууллагатай харилцах асуудал эрхэлсэн дэд хороог МҮЭХ-ны ерөнхийлөгч С.Ганбаатар ахлах болсон байна.

Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жилийн ажлыг үр өгөөжтэй, уялдаатай, Засгийн газраас хараат бус явуулах, иргэний нийгмийн төлөөллийг оролцуулах үүднээс Ажил олгогч эздийн нэгдсэн холбооны болон Мэргэжлийн холбоодын нэгдсэн зөвлөлийн гүйцэтгэх захирал Х.Ганбаатарыг Үндэсний хорооны нарийн бичгийн даргаар томиллоо. Энэ нь Засгийн газрын дэвшүүлсэн зорилтыг гардаж зохион байгуулах, хяналт тавих үүргийг төрийн бус байгууллагад шилжүүлсэн анхны тохиолдол юм.

Үндэсний хороо сар бүр хуралдан ажлын үр дүнг яам, аймаг, нийслэл бүрээр авч үзэх бол 3 дугаар сард болох хурлаар дэд бүтэц, уул уурхай, зам, тээвэр, эрчим хүчний салбарт хийх ажлын талаар нарийвчлан ярилцах юм.

“Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил”-ийн хүрээнд хаана оршин суудаг, ямар мэргэжилтэй, мэргэжилгүй хэдэн хүнийг ажилтай болгосноор нь бидний ажлыг иргэний нийгэм, төрийн бус байгууллагууд, иргэд оны эцэст дүгнэнэ. Бид сайн ажилласан байгууллага, хүмүүсээ урамшуулж, үр дүнгүй, муу ажилласан төрийн байгууллага, албан тушаалтанд хариуцлага тооцно. Төр–үйлдвэрлэгч-иргэн харилцан хамтран ажиллахад төр манлайлах үүрэг гүйцэтгэх ёстой. Иймээс аймаг, нийслэл, сум, дүүрэг, хороонд ажиллаж байгаа төрийн албан хаагчид энэ жилийн ажлын гол зохион байгуулагч байх учиртайг Үндэсний хорооны дарга, Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд онцгойлон анхаарууллаа хэмээн Засгийн газрын Хэвлэл, мэдээллийн албанаас мэдээллээ.

2011 ОН:ХӨДӨЛМӨР ЭРХЛЭЛТИЙГ ДЭМЖИХ ЖИЛ

            Жилийн ажлын хүрээнд хөдөө орон нутагт шинээр байгуулагдсан боловсруулах үйлдвэр болон мал аж ахуй, газар тариалангийн чиглэлээр ажилладаг аж ахуйн нэгжид бий болгосон ажлын байрны тооноос хамаарч татвар, зээлийн хөнгөлөлт үзүүлэх, хөрөнгө оруулалтын бодлогоор дэмжих, жижиг, дунд үйлдвэрийн татвар, санхүүгийн ачааллыг багасгах, аж ахуйн нэгжийн бүртгэлийн тогтолцоог боловсронгуй болгох чиглэлээр холбогдох хуулиудад нэмэлт, өөрчлөлт оруулах  асуудлыг судлан шийдвэрлүүлнэ. 

Уул уурхай, эрдэс баялаг, эрчим хүч, зам, барилга, хот байгуулалтын салбарт хэрэгжих томоохон төсөл, хөтөлбөр болон холбогдох тендерийн баримт бичигт үндэсний ажиллах хүчнийг бэлтгэж, ажлын байраар хангахыг тусгайлан заах, хэрэгжилтэд хяналт тавих, энэ талаар мэдээллийн сан байгуулж ажиллах юм. 

Үндэсний ажиллах хүчнийг бэлтгэх урт хугацааны төлөв хийж, Мэргэжлийн сургалт, үйлдвэрлэлийн төв, их, дээд сургуульд элсэгчдийг ажил олгогчийн захиалга, санхүүжилтээр сургах тогтолцоонд шилжих, томоохон үйлдвэр, аж ахуйн нэгжийн дэргэд Мэргэжлийн сургалт, үйлдвэрлэлийн төв, сургалтын дадлагын бааз байгуулах, тэдгээрт татварын хөнгөлөлт үзүүлэхийг судлан шийдвэрлүүлэхээр ажиллаж байна. 

“Монгол мал”, “Эрчимжсэн мал аж ахуйн хөгжлийг дэмжих хөтөлбөр” болон энэ салбарт хэрэгжиж байгаа олон улсын төсөл, хөтөлбөрийн хүрээнд малчдыг эрсдэлээс хамгаалах, аж ахуй эрхлэх ур чадварыг дээшлүүлэх, хөдөлмөр зохион байгуулалтыг сайжруулахад дэмжлэг үзүүлнэ. Мөн байгаль орчныг нөхөн сэргээх, ногоон ажлын байр бий болгох хөтөлбөр, төслийг нийтийг хамарсан хэлбэрээр зохион байгуулж, ажилгүй, орлого багатай иргэдийг хамруулах юм.

Хүн амын хөдөлмөр эрхлэлтийг нэмэгдүүлэх, хөдөлмөрийн харилцааны шинэчлэлийн бодлогыг хэрэгжүүлэх, нийгмийн түншлэлийн арга, механизмыг боловсронгуй болгож хөгжүүлэх чиглэлээр ажил олгогчийн болон ажилтны эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хамгаалах байгууллагын үүрэг, оролцоог нэмэгдүүлж ажиллахаар болсон юм. 

Говь компани энэ жил 300 ажлын байр шинээр зарласан хэдий ч ирж байгаа нь тун ховор, энэ үзүүлэлтийн 60 хувийг хангахтай үгүйтэй байна гэх энэ мэдээлэл Ерөнхий сайд С.Батболдыг багагүй гайхшрууллаа. Учир нь ажилгүйдлийн түвшин өндөр байхад ажилд орохгүй байгаагийн учрыг лавлаж, хамтран шийдэхээр  өчигдөр тэрбээр Төмөр замын дээд сургууль болон Монгол Солонгосын техникийн  коллежийн үйл ажиллагаатай танилцах зуураа хүнд болон хөнгөн  үйлдвэрүүдийн удирдлагуудыг ярилцлагад урьсан юм.

Говь компани дээр ажиглагдсан  байдал нь иргэдэд мэдээлэл хүрэхгүй байгаатай холбоотой гэдгийг Монгол улсын Ерөнхий сайд С.Батболд онцолж байв. Тиймээс хөдөлмөрийн биржийг улам боловсронгуй болгож, иргэн үйлдвэрлэл, сургалтын хамтын ажиллагааны хослолыг тодорхой болгох хэрэгтэйг зөвлөлөө. Энэ нь олон нийтэд маш тодорхой байх төдийгүй орон нутгийн түвшинд ч мэдээлэл авч байх бололцоог бүрдүүлэхийг БСШУЯ, НХХЯ болон харьяа агентлагуудад үүрэг болголоо. 

Өөрөөр хэлбэл зохион байгуулалтын хувьд үйлдвэрлэгч, сургалтын төв, иргэдийг холбосон хамтын ажиллагааг тодорхой болгох зайлшгүй шаардлага байгааг энд онцолж байлаа. Засгийн газраас хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих чиглэлээр шинэ бүтээн байгуулалтын томоохон хөтөлбөр, ажлуудыг эхэлж  байхад ерөнхий зохион байгуулалт нь хангалтгүй байгаад Засгийн газрын тэргүүн шүүмжлэлтэй хандаж, мэдээллийг ард иргэдэд нээлттэй, хүнд суртлыг багасгасан, илүү боловсронгуй ажил санаачилж Засгийн газарт танилцуулахыг холбогдох албан тушаалтнуудад үүрэг болгосон юм.

Хөдөлмөрийн яармаг форум зохион байгуулах ажил ч эдгээрт хамаарагдаж эдгээрийн үр дүнд ажилгүйдэл бодитойгоор буурах  ёстойг ч санууллаа. Ажлын байрандаа сургалтад хамрагдаж болох  duel системийг нэвтрүүлэхэд хууль эрх зүйн орчин  нөлөөлж байгааг мэргэжлийн сургалт үйлдвэрлэлийн төвийн багш нар ярьж байсныг Ерөнхий сайд анхааралдаа авснаа ч дуулгасан.Хөдөлмөр эрхлэлтийн энэ жилийн ажил бодитой үр дүнтэй байх хатуу болзлыг Ерөнхий сайд тэдэнд тавиад, дугаар хорооны иргэн Дорж ажилтай болсон эсэхэд биечлэн анхаарал тавих болно гэдгээ бас  санууллаа.   

Ерөнхий сайдад танилцуулсан зарим мэдээллээс дурдахад Оюутолгойн уурхай дээр эдүгээ 5600 гаруй монгол ажилчин ажиллаж байгаа бөгөөд энэ харьцаа цаашид ч хатуу мөрдөгдөх юм байна. Харин хоёр жилийн дараа энэ харьцаа 90:10 буюу 90 хувь нь монголчууд болох зорилготой байгаа ажээ. Энэ хугацаанд тус компаниас 36 тэрбум төгрөгийн санхүүжилтээр нийтдээ 3000 орчим иргэдийг сургалтад хамруулжээ. Эд зөвхөн Оюутолгойд ажиллах биш, бусад хэрэгцээтэй салбарт ч ажиллах боломжтой юм байна. Харин хамгийн анхаарал татаж байгаа хөдөлмөрийн  биржийн хувьд  бэлтгэл ажил  дуусч, үйлдвэрлэгч ажил хайгчдыг холбох том ажил эхлэх гэж байгаа ажээ.

Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жилийг бодитой ажил болгож, ажилгүйдлийг шийдэх зорилт тавьсан Монгол Улсын Засгийн газрын тэргүүн өнөөдөр Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын төвүүдэд ажиллалаа. Ерөнхий сайд эхлээд Төмөр замын мэргэжлийн сургалт үйлдвэрлэлийн төвд, дараа нь ажил олгогчид, аж ахуйн нэгж байгууллагуудтай түншлэн ажил олгогчийн захиалгат сургалтыг явуулж, туршиж байгаа Монгол Солонгосын техникийн коллежид очлоо. Тус коллежид болсон уулзалтад Монголын Ажил олгогч эздийн холбоо, хүнд болон хөнгөн үйлдвэрийн удирдлагууд оролцсон. Энэ уулзалт нь өнгөрсөн мягмар гаригт Монгол Улсын Ерөнхий сайдын албан өрөөнд болсон ноос, ноолуур болон арьс шир боловсруулах салбарын үйлдвэрлэгчидтэй хийсэн уулзалтын үргэлжлэл боллоо. Учир нь Ерөнхий сайд үйлдвэрлэгчидтэй уулзах үеэрээ Засгийн газраас дэмжээд өгвөл хөнгөн үйлдвэрийн мэргэжил сургалтын төв байгуулах боломж байгаа эсэх талаар асууж, санал солилцож байсан юм.  

Өнгөрсөн 2010 онд Төмөр замын талаар төрөөс баримтлах бодлогыг тодорхойлсон. Энэ хүрээнд эхний ээлжинд Тавантолгойгоос Сайншанд хүртлэх 1100 км төмөр зам барих ажлын бэлтгэл ид хийгдэж байна. Энэхүү бүтээн байгуулалтыг эхлүүлэхэд нэн түрүүнд боловсон хүчин хангалттай байх учиртай гэдгийг Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд Улаанбаатар Төмөрзам хувь нийлүүлсэн нийгэмлэг болон Төмөр замын мэргэжил сургалт үйлдвэрлэлийн төвийн удирдлагуудад онцгой анхааруулаад тус мэргэжил сургалтын төвийн одоо байгаа хүчин чадалд түшиглэн хүмүүсээ сургах, сургалтын төвөө өргөтгөх, бүтээн байгуулагч, үйлдвэрлэгч захиалагч нартай хамтран ажиллаж байгаа хэлбэрүүдээ улам боловсронгуй болгож эрчимжүүлэхийг үүрэг болголоо.

Төмөр замын салбарт ойрын ирээдүйд нэлээд олон ажлын байр шаардлагатай байгаа. Улсаас төлөвлөсөн зорилт, шинэ бүтээн байгуулалтын төлөвлөгөөтэй сургалт, үйл ажиллагаагаа уялдуулж сургалтын бааз, хөтөлбөрөө өргөтгөх боломжийг судлахыг мөн даалгаад захиалагч нартай хамтран ажиллах тал дээр БСШУЯ, ЗТБХБЯ, Төмөр замынхан хорших учиртайг хэллээ.

Төмөр замын газрын тооцоолсноор шинэ төмөр зам барихад 5000 гаруй мэргэжилтэй ажилчин даруйхан бэлтгэх шаардлагатай байгаа. Манай сургалтын төвийн хүчин чадал нэг удаад 400 гаруй хүн л сургана. Тиймээс энэ сургалт үйлдвэрлэлийн төвийнхөө хүчин чадлыг нэмэгдүүлмээр байна гэсэн хүсэлтээ тус төвийн удирдлага Засгийн газрын тэргүүнд энэ үеэр уламжлаад уг асуудал шийдэгдээд материаллаг баазаа нэмэгдүүлчихвэл тус төв нь Улаанбаатар Төмөр зам гэсэн үйлдвэрлэлийн том баазтай учраас төмөр замын боловсон хүчин бэлтгэх ажлыг дааж чадна гэдгээ амлалаа.

Төмөр замын дээд сургуулийн дэргэдэх Төмөр замын мэргэжил сургалт үйлдвэрлэлийн төв нь 2007 оны долдугаар сард байгуулагдсан. Үүнээс хойш 1000 гаруй залуусыг 12 мэргэжлээр сургасан бөгөөд тэдний 90 хувь нь ажлын байраар хангагдсан гэсэн мэдээллийг Улаанбаатар төмөр зам хувь нийлүүлсэн нийгэмлэгийн захирал Т.Очирхүү өглөө. Тус төв нь сургалтын бааз сайтай, төрөлжсөн олон танхимтай, жилд 400 гаруй залуусыг сургаж төмөр замд үйлдвэрлэлийн дадлага хийлгэж мэргэжил эзэмшүүлдэг юм байна. “Оюутолгой” төслөөс Засгийн газартай тохиролцсоны дагуу 40 залуу мэргэжил эзэмшиж байгаа гэнэ. Тэд Оюутолгойд Төмөр замын чиглэлээр ажиллах анхны боловсон хүчнүүд болох юм байна

2010 оны 11 дүгээр сарын 19-ний мэдээгээр хүн ам, орон сууцны тооллогод 714 784 өрхийн 2 сая 650 мянга 673 хүн хамрагдсан урьдчилсан дүн гарчээ. Гэхдээ үүнд Гадаад харилцааны яам болон интернетээр тоологдсон иргэн, Хууль зүй, дотоод хэргийн яам, Батлан хамгаалах яамны шугамаар тоологдсон цэргийн албан хаагч, сэжигтэн, хоригдол, яллагдагчийн тоо ороогүй байгаа юм.

Хүн ам, орон сууцны тооллогын Улсын комисс 2011 оны 2 дугаар сарын 10-ны өдөр хуралдаж ажлынхаа явцыг хэлэлцсэн байна. Тоологдсон өрх, хүн амын тоо, нас, хүйс, тэдний амьдарч байгаа орон сууцны төрлийн талаарх эцсийн дүнг энэ оны 7 дугаар сард багтаан эцэслэн гаргах ёстой. Энэ ажлыг тогтоосон хугацаанд нь хийж дуусгахыг Монгол Улсын Ерөнхий сайд, Тооллогын улсын комиссын дарга С.Батболд гишүүдэд үүрэг болголоо.

Мэдээлэл боловсруулах ажлын хүрээнд Үндэсний статистикийн хороо аймгуудын тооллогын мэдээг цахим санд оруулж дууссан бөгөөд нийслэлийн  дүүргүүдийн материалыг шалган хүлээн авч байна. Манай улсын хувьд анх удаа интернет ашиглан гадаадад байгаа иргэдээ тоолсон, газар зүйн мэдээллийн систем үүсгэсэн нь энэ удаагийн тооллогын томоохон ажлын нэг хэсэг. Хүн ам, орон сууцны тооллогыг 2010 оны 11 дүгээр сарын 11-17-ны өдрүүдэд 30 мянган тоологчийн хүчээр орон даяар амжилттай зохион байгуулсан юм

Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд өнөөдөр үдээс хойшхи ажлын цагаа ноолуур, ноос, арьс шир боловсруулах салбар болон ой модны үйлдвэрлэлийн салбарын үйлдвэрлэгчидтэй уулзахад зарцууллаа. Эдийн засагт үр өгөөж ихтэй, ажлын байрыг илүү олноор нэмэгдүүлэх боломж бүхий хөнгөн үйлдвэр тэр дундаа ноос, ноолуур боловсруулах салбарын үйлдвэрлэгчидтэй Засгийн газрын тэргүүн эхлээд уулзаж салбарын хөгжлийн талаарх тэдний байр суурь, тодорхой саналыг сонслоо.

Засгийн газрын тэргүүн уулзалтын эхэнд өнгөрсөн жил хийж бүтээсэн, суурийг нь тавьсан ажлуудаа үр дүнд хүргэж, ажлын байр хөдөлмөр эрхлэлтийг бодитой нэмэгдүүлэхэд онцгой анхаарч ажиллах зорилгоор Засгийн газраас 2011 оныг Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жилээр зарласан. Магадгүй уул уурхайн салбараас ч урт хугацаанд, илүү үр өгөөжтэй байж чадах хөнгөн үйлдвэр, тэр дотроо ноос ноолуурын салбарынханд зах зээлд өрсөлдөх боломж бололцоо их байна. Харин энэ боломжийг тус салбарынхан бүрэн дүүрэн ашиглаж чадахгүй байгаа талаар дурдаад хөнгөн үйлдвэрийн салбарт Засгийн газар онцгой анхаарч туулай жилийн гараан дээр тэднийг хүлээн авч уулзан санал солилцож байгаагаа хэлсэн юм.

Төр засгийн гол үүрэг бол зах зээлийн боломжийг нь нээж өгөх явдал. Харин тухайн салбарынхан энэхүү боломжийг ашиглах тал дээр идэвх санаачилгатай ажиллахыг уриаллаа. Ингэхдээ нэгдсэн бодлого хөтөлбөр гаргаж өмнөө тулгарч байгаа асуудлаа цогцоор нь шийдэж байж салбар өөрөө хурдацтай урагшилж хөгжинө. Та бүгд татвар тогтоогоод бага хүүтэй зээл өгчихвөл бүх зүйл болчих юм шиг яриад байна. Боловсон хүчин бэлтгэх, ажлын байр бий болгох зэрэг нийгмийн хариуцлагаа ухамсарлах ёстой гэлээ.

Зах зээлд боломж бий болгох тал дээр салбарынхан өөрсдөө идэвх санаачилгатай ажиллахыг Засгийн газрын тэргүүн уриаллаа. Тэдний үйлдвэрлэлийн бүтэц зохион байгуулалтын талаар хоршиж хамтарч ажиллах санал гаргаж буйг дэмжээд энэ саналыг ажил хэрэг болгохдоо  төр, засаг удирдан чиглүүлэх биш төрийн бус мэргэжлийн холбоод, үйлдвэрлэгч нар илүү идэвх санаачилгатай ажиллах ёстойг тэмдэглэлээ. Ингэхдээ Засгийн газраас салбарын бодлогыг хэрэгжүүлэх, хэрэгжилтэд нь хяналт тавихдаа мэргэжийн холбоодыг илүү түлхүү оролцуулж байх зорилт тавьж ажиллаж байгаагаа дурдлаа.

Ноолуурын салбар манай улсад ямар ач холбогдолтой талаар ном хаялцахаасаа илүүтэй цаашид ямар ажил хийх гэх мэт санал санаачилгатай ирж, ажил ярьсан уулзалт хийхийг тэдэнд анхаарууллаа. Ингэхдээ Ерөнхий сайд “Нийгэм, улс төр, эдийн засаг, гадаад зах зээл гэхчлэн бүхий л салбарт ноолуурын салбар ямар ач холбогдолтойг бүгд мэднэ. Тиймээс энэ удаагийнх шиг улс төржихөө больё. “Монгол ноолуур” нэгдлийн бүтэц зохион байгуулалт ямар байх юм, үүнд засгийн ямар оролцоо, дэмжлэг шаардлагатай байна гэхчлэн тодорхой санал боловсруулан энэ сарын сүүлээр болох Засгийн газрын хуралдаанд оруулж ирэхийг ХХААХҮ-ийн сайд Т.Бадамжунай болон ноолуур, ноос боловсруулах салбарын үйлдвэрлэгчдэд үүрэг болголоо.

Газар тариалангийн салбарт тухайлбал, гурил, будааны импортын татварт НӨАТ тавьж байгаа шиг ноос, ноолуурын салбарт ч импортыг хязгаарлах талаар төрийн бодлого гаргаж болно гэдгийг Ерөнхий сайд С.Батболд илэрхийлээд үйлдвэрлэгчид, холбоод нэгдээд энэ асуудлаар санал боловсруулах, үйлдвэрлэгчид мэргэжлийн холбоондоо ач холбогдол өгч, бодлого боловсруулах  чадавхийг нь нэмэгдүүлэх шаардлагатай, эдгээрт төрөөс ямар дэмжлэг хэрэгтэй байгаа талаар асууж сонирхлоо.  Энэчлэн бодитой ажил хэрэгч саналуудтай уулзалтад ирж байхыг дахин анхааруулаад уул уурхайн салбарынхан илүү санаачилгатай ажиллаж байгааг жишээ болгож байлаа.

Ерөнхий сайд энэ уулзалтын үеэр ноос, ноолуурын үйлдвэрүүд нэгдээд төр засгийн дэмжлэгтэйгээр хөнгөн үйлдвэрийн мэргэжил сургалт үйлдвэрийн төв байгуулах боломж байгаа талаар лавлаад Мянганы сорилтын сангаас ийм төв байгуулах, мэргэжилтэй ажилчин бэлтгэхэд ихээхэн хөрөнгө зарцуулж байна. Гэтэл танай холбоо санал өгөөгүй гэдгийг онцлон хэлээд “Аливаад бүтээлч талаас нь хандаач ээ. Бүгд л их гоё яриад байдаг. Бүгд улстөрч баймааргүй байна. Тодорхой ажил, санал л яримаар байна. Ажлын сайн санал өгөөч, энэ өрөөнд улс төрийн мэдэгдлүүд сонсмооргүй байна. Одоо эндээс гараад ярилц, тодорхой саналууд боловсруул. Ингэж чадвал дараа хийх уулзалт техник эдийн засгийн үндэслэл ярьсан ажил хэрэгч уулзалт болно гэлээ. Ингэхдээ тэрбээр “Та бүхнийг дэмжье гэсэндээ ийм хатуу үг хэллээ шүү” гэж байлаа.

Нэг удаагийн шийдлээр бүгдийг төгс төгөлдөр шийдэж чадахгүй, боломж ч байхгүй. Хамтарч ажиллах үйл ажиллагааны эхлэл, үүнийг төрийн бодлоготойгоор урагшлуулах суурь уулзалт боллоо. Энэ салбарын ажлыг бага багаар урагшлуулах боломж, шаардлага байгаа. Болж өгвөл томхон ахиулах боломжийг эрэлхийлж байгаагаа Ерөнхий сайд С.Батболд уулзалтад ирсэн хүмүүст хандаж хэллээ.

Уулзалтад “Ээрмэл”, “Буян”, “Гоёо”, “Алтай кашмир”, “Сор кашмир”, “Ханбогд кашмир” ХХК болон “Эрдэнэт хивс”, “Монгол нэхмэл” ХК-ийн гүйцэтгэх захирлууд болон ХХААХҮЯ, Сангийн яам, Монгол банкнаас албаны хүмүүс оролцлоо