Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж, УИХ-ын дарга Д.Дэмбэрэл, Ерөнхий сайд С.Батболд нар Үндэсний эрх чөлөө, тусгаар тогтнолоо сэргээсний 100 жилийн ойг тохиолдуулан Төрийн тамганы хөшөөнд цэцэг өргөв. Цэцэг өргөх ёслолд УИХ, Засгийн газрын гишүүд оролцлоо. Цэцэг өргөхөд үлээвэр найрал хөгжимд Төрийн дуулал эгшиглэж, хүндэт харуул жагслаа.
.jpg)
Эрх чөлөөт, тусгаар тогтносон Монгол Улсын ард иргэд ээ,
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч өө,
УИХ-ын дарга, эрхэм гишүүд ээ,
Хүндэт зочид төлөөлөгчид өө,
Монголын үндэсний эрх чөлөөний хувьсгалын100 жилийн түүхт их ойн хүндэтгэлийн чуулганд оролцож байгаа Та бүхэндээ, нийт ард иргэддээ Засгийн газрын нэрийн өмнөөс болон хувиасаа баяр хүргэж, сайн сайхан бүхнийг хүсэн мэндчилье. Засгийн газрын тогтоолоор байгуулагдсан их ойд бэлтгэх, тэмдэглэн өнгөрүүлэх ажлыг зохион байгуулах хорооноос тавьсан санал, хүсэлтийн дагуу хүндэтгэлийн чуулган зохион байгуулж, энэхүү түүхт өдрийг бүх нийтээр тэмдэглэх баярын өдөр болгох шийдвэр гаргасан Монгол Улсын Их Хуралд талархал илэрхийлье.
Хоёр зууныг дамнасан Манж Чин улсын ноёрхол нь Монголын үндэсний эрх чөлөөний хувьсгал гарах, алдагдсан эрх чөлөө, эзлэгдсэн газар нутгийнхаа төлөө бидний өвөг дээдэс эрслэн босох нөхцлийг бүрдүүлсэн юм. МонголчуудXX зууны эхэнд үндэснийхэээрх чөлөөнийтөлөөххувьсгалт тэмцлийг өрнүүлж,Манжийнноёрхлыг эцэс болгон,бүрэн эрхт улсаа сэргээн байгуулсаннь төрт ёсны олон зууны баялаг уламжлалбүхиймонголын ард түмний түүхийн онцгойтэмдэглэлт үйл явдал мөн. Тиймээс бид энэ түүхт үйл явдлыгбахархан дурсч, бахдан тэмдэглэж, үеийн үед санан дурсаж явах нь зүйн хэрэг ээ.
100 жилийн тэртээх энэ өдөр Монгол Улс тусгаар тогтнолоо тунхагланзарлаж, VIII Богд Жибзундамба хутагтыг эзэн хаанд өргөмжлөн эрдэнийн сууринднь ёслол төгөлдөр залж, төрийнтамга, далбаазэрэг төрт ёсны цогц бэлгэдлийг бүтээн соёрхжээ. Улмаар Богд хааны зарлигаар Дотоод, Гадаад,Цэргийн,Сангийн,Шүүх гэсэн анхнытаван яамыгэмхлэн байгуулсан юм. Богд хаант Монгол Улс тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлаа бататгах, дэлхийн улс гүрнүүдээр хүлээн зөвшөөрүүлэх талаар тууштай тэмцсэн боловч 1915 оны Хиагтын гэрээгээр их гүрнүүдийн хүчинд автаж, Автономит Улс болж хувирсан билээ.
Улмаар 1919 онд харийн эзэрхэг цэрэг Монголд нэвтрэн орж, Автономит засгийг унагаснаар манай улс бусдын эрхшээлд дахин орсон юм. Гэвч энэ нь Монголын ард түмний зориг, эрмэлзлийг мохоож чадаагүй бөгөөд харин ч эрх чөлөө, тусгаар тогтнолын төлөөх тэмцэлд тэднийг шуудран босгосон юм. 1911 оны Үндэсний эрх чөлөөний хувьсгалын буухиаг 1921 оны Ардын хувьсгал залгамжлан өртөөлж, түүний үр дүнд эргүүлж алдсан эрх чөлөө, эзлэгдсэн газар нутаг, тусгаар тогтнолоо манай ард түмэн дахин олж авсан билээ. Ийнхүү 1921 оны Ардын хувьсгал нь 1911 оны үндэсний эрх чөлөөний хувьсгалын үргэлжлэл, түүний төгсгөл болсон юм. Үндэсний эрх чөлөө, Ардын хувьсгалыг санаачлан хэрэгжүүлэгч нь Чингис хааны алтан ургийн ноёд, язгууртнууд, шашин, соёлын нөлөө бүхий зүтгэлтэн, эх оронч эрэлхэг хөвгүүд төдийгүй Монголын улс төрийн анхны байгууллага-Монгол Ардын Намын уриа тунхаг, удирдлага дор нэгдсэн олон мянган ард иргэд байсан гэдгийг онцлон тэмдэглэхийг хүсч байна.
Эрхэм гишүүд ээ,
Хүндэт зочид оо,
Өнгөрсөн 100 жилийн хугацаанд манай улс эдийн засаг, нийгэм, соёлын бүхий л салбарыг шинээр сэргээн хөгжүүлж, бүтээн байгуулалтыг өрнүүлж ирлээ. Үүний үр дүнд хоцрогдсон буурай орноос орчин үеийн аж үйлдвэр, хөдөө аж ахуй, дэд бүтэц хөгжсөн орон болж хөгжлөө. Нэгэн зуунд манай улсын хүн ам 5 дахин өсч, монгол хүн эрүүл мэнд, эрдэм боловсрол, оюун сэтгэлгээний хувьд хөгжин дэвжиж, шинжлэх ухаан, урлаг, соёлын аль ч салбарт амжилт бүтээл гаргаж, олон улсын хэмжээнд алдар нэр, авьяас чадвараа дуурсгах боллоо.
Монгол Улс 1961 онд НҮБ-д элсэж, түүний бүрэн эрхт гишүүн болсон нь манай улсын тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлыг дэлхийн улс орнууд хүлээн зөвшөөрсөн хэрэг юм. 1990 оны цагаан морин жилийн ардчилсан хувьсгалын үр дүнд ардчилал, зах зээлийн эдийн засагт тууштай шилжиж, нээлттэй, бие даасан гадаад бодлого бүхий улс болж шинэчлэгдэн өөрчлөгдлөө. Эдүгээ өмчийн олон хэлбэр бүхий эдийн засагтай, иргэддээ эх орны хишиг, хувь хүртээхүйц “Хүний хөгжлийн сан”-тай, эрүүл мэнд, боловсрол соёлын иж бүрэн тогтолцоотой, нийгмийн халамж, хамгаалал, даатгал, үйлчилгээний нэгдсэн сүлжээтэй, төлөвшиж буй иргэний ардчилалтай, төгөлдөржиж буй эрх зүйт төртэй улс болж хөгжиж байна.
Ялангуяа сүүлийн үед манай улсын эдийн засгийн чадавхи эрс өсч, хөгжлийн шинэ, хурдтай үед тулж ирээд байна. Түүхэн энэ боломжийг бүрэн дүүрэн ашиглаж, зөв бодлогыг тууштай хэрэгжүүлж чадвал их жанжин Д.Сүхбаатарын хэлснээр монгол түмэн цэнгэлийн манлайд хүрч болох шинэ зууны сайхан ирээдүй харагдаж байна. Байгалийн баялгийг үе шаттайгаар эдийн засгийн эргэлтэд оруулах бодлогын үр дүнд энэ оны гүйцэтгэлээр манай улсын эдийн засгийн өсөлт 20 хувьд хүрэхээр байна. Өөрөөр хэлбэл, Монгол Улс маань анх удаа дэлхийн хамгийн өндөр эдийн засгийн өсөлттэй орон боллоо. Монгол хүн олимпоос алтан медаль саяхан хүртэж байсан бол өнөөдөр эдийн засгийн өсөлтөөрөө хөгжлийн Олимп өөд цойлж эхэллээ.
Эдийн засгийн энэ өсөлтийг хүний хөгжилд чиглүүлэх нь бидний гол зорилт болох учиртай. Арав гаруйхан жилийн өмнө нэг хүнд ногдох Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн 300 ам.доллар хүрэхтэй үгүйтэй байсан бол өнөөдөр 3000 орчим ам.долларт хүрлээ. Уг нь энэ бол үсрэлт. Гэхдээ бид одоо л үсрэнгүй хөгжлийн ирмэгт ирлээ гэж ярьж байгаа. Энэ нь ч үнэн. Эдийн засгийн өсөлтийн өнөө жилийн энэ үзүүлэлтийг тогтвортой барьж чадвал ирэх оны эцэс гэхэд Засгийн газрын хөтөлбөрт дэвшүүлсэн нэг хүнд ногдох Дотоодын нийт бүтээгдэхүүний хэмжээг 5000 орчим ам.долларт хүргэх бололцоо бүрдэхээр байна. Харин 2016 он гэхэд энэ үзүүлэлтийг 10000 гаруй ам. доллар болгох, 20 жилийн дараа өнөөгийн өндөр хөгжилтэй орнуудын түвшинд хүргэх боломжийг бүрдүүлэхийн төлөө бид ажиллах болно.
Уул уурхайн олон шинэ үйлдвэр ашиглалтад орж, эрдэс баялгийн салбар эх орны маань хөгжлийг түргэтгэх хөшүүрэг болж байна. Уул уурхайн салбарын өсөлт, хөрөнгө оруулалтыг хүний хөгжил, бүтээн байгуулалтын үйлсэд зарцуулахад Засгийн газар онцгойлон анхаарч ирлээ. Хүн амыг орон сууцаар хангах, дэд бүтцийн асуудлыг шийдвэрлэх зорилгоор “Шинэ бүтээн байгуулалт хөтөлбөр”-ийн хүрээнд “100000 орон сууц” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж эхэллээ. Мөн төмөр замын сүлжээг өргөтгөн шинэчлэж, уул уурхайн ордуудыг зах зээлтэй холбох ажлын бэлтгэлийг хангалаа. Ингэснээр уул уурхайн салбарын хөрөнгө оруулалтад тулгуурлан дэд бүтцийн салбар эрчимтэйгээр хөгжих боломж нээгдлээ.
Манай Засгийн газар эдийн засгийн хөгжлийг түргэтгэхийн тулд хөрөнгийн зах зээлд ихээхэн анхаарч байна. Энэ зорилгоор хөрөнгийн зах зээлийг олон улсын жишиг стандартад нийцүүлэн, компани, аж ахуйн нэгжүүдийн ил тод, нээлттэй байдлыг бий болгосон сайн засаглалыг бэхжүүлж, баялгийн хуваарилалтад иргэдийн оролцоог жигд хангах нөхцлийг бүрдүүлж байна. Энэ нь нийгмийн чинээлэг дундаж давхаргыг бий болгох бодлогын нэг хэсэг болон хэрэгжинэ. Үүний зэрэгцээ нийгэмд шударга ёс, хариуцлагын тогтолцоог бэхжүүлэх талаар ч тодорхой бодлого явуулж байна. Энэ бол манай нийгмийн хөгжлийн амжилтын эх сурвалж байх болно.
Хүн амын хүнсний хэрэгцээг дотоодын үйлдвэрлэлээр хангах, хөдөө аж ахуйн салбарыг эрчимжүүлэх бодлого амжилттай хэрэгжиж байна. Өнгөрсөн хугацаанд “Атрын аян”-ыг өрнүүлсний үр дүнд буудай, төмсний дотоодын хэрэгцээг 100 хувь үндэсний үйлдвэрлэлээр хангах боллоо. Мал аж ахуйн салбарыг эрчимжүүлэх зорилгоор “Монгол мал” хөтөлбөр, “Таван эрдэнэ” арга хэмжээг хэрэгжүүлж эхэллээ. Ажил, хөдөлмөр бол амьдралыг тэтгэгч үндэс билээ. Өнгөрч буй оныг Засгийн газар “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил” болгон зарлаж, 60.000 шинэ ажлын байр бий болгох зорилтыг дэвшүүлсэн. Энэ зорилтоо давуулан биелүүлж, 72.000 гаруй шинэ ажлын байр бий болгосон нь ажилгүйдлийг бууруулж, ард иргэдийнхээ амьдралыг тэтгэх бодлогын тодорхой үр дүн юм.
Засгийн газар боловсролын салбарыг дэлхийн жишигт хүргэхийн тулд ерөнхий боловсролын сургуулиудад Кембрижийн стандартыг нэвтрүүлэх ажлыг эхлүүлж, их дээд сургуулиудыг нэгтгэн орчин үеийн хотхон хэлбэрээр хөгжүүлэхээр төлөвлөж байна. Хүний хөгжлийн талаархи манай Засгийн газрын бодлогын нэг хэсэг нь иргэдийн дундаж наслалтыг уртасгах, тэдний эрүүл мэндийг найдвартай хамгаалах асуудал юм. Тиймээс манай Засгийн газар нийт иргэдээ эрүүл мэндийн даатгалд хамруулах боломжийг бүрдүүллээ. Нийгмийн халамж, хамгааллын бодлого, тогтолцоо ийнхүү улам боловсронгуй болж, баялгийн шударга хуваарилалтад ахиц дэвшил гарч байна.
Монгол Улс өнгөрсөн 100 жилд тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлаа бататган бэхжүүлж, эдийн засаг, нийгмийн хөгжлийг хангахад манай улсын гадаад харилцаа чухал үүрэг гүйцэтгэж ирсэн. Эдүгээ Монгол Улс дэлхийн 160-аад улстай дипломат харилцаагаа хөгжүүлж, олон улсын 60 гаруй байгууллагын гишүүн болоод байна. Мөн Монгол Улс дэлхийн энх тайван, аюулгүй байдлыг хангахад бодит хувь нэмрээ оруулж байна. Тухайлбал, монгол цэрэг 3 тивийн 10 гаруй улсад энхийг сахиулах үүргийг нэр төртэй гүйцэтгэж ирлээ. Монгол цэргийн ур чадвар, авхаалж самбаа, эр зоригийг олон улс талархан үнэлдэг боллоо. Монгол Улс 2011-2013 онд Ардчилсан орнуудын хамтын нийгэмлэгийг тэргүүлэх болсон нь манай улсын ардчилал, шинэчлэлийг дэлхийн хамтын нийгэмлэг өндрөөр үнэлж буйн илэрхийлэл юм. Бидний амжилт ололтод хүрсэн зам шулуун дардан байгаагүй. Аз жаргалтай, эрх чөлөөтэй энэ амьдрал асар их үнээр олдсон гэдгийг өнөө ба хожим үеийнхэн хэзээ ч мартах учиргүй ээ. Өнгөрсөн зууны манай түүхийн хар сүүдэр, гашуун үнэнийг ч бас мартаж болохгүй ээ.
Эрхэм гишүүд ээ,
Хүндэт зочид оо,
100 жилийн тэртээ таван яамтай байгуулагдсан Засгийн газрын буухиаг үргэлжлүүлж буй манай хамтарсан Засгийн газар 11 яамтай, ерөнхий чиг үүргийн нэг газартайгаар үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Монгол Улсынхаа хөгжил, түүхийн хоёр зууныг залгуулж буй манай Засгийн газар бүрэн эрхийнхээ хугацаанд үйл ажиллагаагаа их бүтээн байгуулалтын зорилгод чиглүүлснээр хийсэн ажил ихтэй, хийх зүйл бүр ч ихтэй боллоо. Зарим үр дүн гарч, улс орны маань нийгэм-эдийн засгийн үзүүлэлтүүд өслөө.
Цаашдаа бид амжилт ололтоо ахиулахын тулд бодлого үйл ажиллагаагаа зөв тооцоотой, системтэй, сайн төлөвлөлттэйгээр явуулах болно. Ийм зорилгоор ирэх 20 жилийн бодлогыг бид боловсруулж байна. Энэхүү алсыг харсан “Хөгжлийн хөтөлбөр”-өө ард иргэд, эрдэмтэн мэргэдийн санал бодлоор тэтгэн хэрэгжүүлэх болно. “Хөгжлийн хөтөлбөр”-ийн маань үндэс нь бүх иргэдийн оролцоог хангасан их бүтээн байгуулалтын үйл хэрэг байх болно. Ингэснээрээ бид ирэх 100 жилийн хөгжлийн үндэс суурийг тавьж байна.
Үүний тулд юун түрүүнд бид сайн засаглалыг төлөвшүүлэхэд онцгой анхаарах ёстой. Энэхүү засаглалын бодлого нь төрийн болон компанийн гэсэн үндсэн хоёр чиглэлээр хэрэгжих учиртай. Төрийн засаглал нь хариуцлага, шудрага ёсны зарчимд суурилсан байвал зохино. Харин компанийн засаглал нь нэг талаас хөрөнгийн зах зээлийн хөгжилд, нөгөө талаас аж ахуйн байгууллагуудын удирдлага менежментийн ил тод, нээлттэй байдал болон тэдгээрийн үр ашигтай, нийгмийн хариуцлагатай үйл ажиллагаанд тулгуурлах учиртай. Төрийн болон компанийн засаглалаас иргэдийн, цаашлаад улс орны хөгжил шалтгаалах учир бид эл зорилтыг бодлогын төвдөө байлгах болно.
Мөн иргэн бүр амьдралдаа, хувь заяандаа эзэн болдог, гэр бүлийн үнэт зүйлийг эрхэмлэдэг болох ёс зүй, ухамсрыг дээдлэх асуудлыг ч анхаарлын гадна үлдээхгүй. Эрчим хүчний аюулгүй байдал бидний бодлого, зорилтын төвд байх болно. Манай улс түлшний аюулгүй байдлаа хамгаалж, нефтийн хараат байдлаас гарах учиртай. Түүнчлэн эрчим хүчнийхээ эх үүсвэрүүдийг төрөлжүүлэх хэрэгтэй. Энэ хүрээнд нийслэл хотыг хийжүүлсэн түлшээр хангах бодлогыг хэрэгжүүлэх нь чухал байна. Ингэвээс эрчим хүчний аюулгүй байдал ч бэхжиж, утааны асуудал ч шийдэгдэх боломжтой болох юм.
Монголын үндэсний эрх чөлөөний хувьсгалын 100 жилийн ойг хүндэтгэн тэмдэглэж буй түүхэн энэ үед тусгаар тогтносон, бүрэн эрхт бүгд найрамдах улсынхаа гүйцэтгэх эрх мэдлийг хэрэгжүүлж байгаа манай Засгийн газар өмнө тавьсан зорилтуудаа биелүүлж, өнгөрсөн түүхээсээ сургамж авч, өнөөгийн даяаршлын сорилт, бэрхшээлүүдийг амжилттай даван туулах итгэл төгс байгааг энэ хүндэт индрээс илэрхийлэхэд таатай байна.
УИХ-ын эрхэм гишүүд ээ,
Хүндэт зочид оо,
МонголУлсынтусгаартогтнолыгдаяаролноодахин сэргээн тунхагласантүүхэнүйлявдлын100 жилийнойгтэмдэглэх тухай Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зарлиг 2008 онд гарсан билээ. Энэ зарлигийг хэрэгжүүлэхтэй холбогдуулан Монгол Улсын Засгийн газрын тогтоол гарч, ойг тэмдэглэн өнгөрүүлэх Үндэсний хороог Монгол Улсын Шадар сайдаар ахлуулан ажиллуулсан.
ТусҮндэсний хороо нь үндэсний эрх чөлөөний хувьсгалыг манлайлан удирдсан хүмүүсийн гүйцэтгэсэн үүргийг мөнхжүүлэх зорилгын үүднээс түүхэн үйл явдлын онцлогийг харуулсан марк хэвлүүлж, эрдэм шинжилгээний хурлуудыг зохион байгуулж, ном, бүтээл олныг хэвлүүллээ. Мөн анхны5 яамны ойг тэмдэглэн өнгөрүүлж, Үндэсний эрх чөлөөний хувьсгалын түүхэнд холбогдох соёлын өвийг сэргээн засварлах, хамгаалалтад авах, анхны сайд, төрийн түшээдийн дурсгалын хөшөө босгох зэргээр ард олны түүхэн ухамсар, эх оронч үзэл санааг хөглөн хөгжүүлэх, эцэг өвгөд, эх түүхээрээ бахархах сэтгэлийн омогшлыг бадраах олон бүтээлч ажлыг санаачлан хэрэгжүүлсэн.
Энэхүү нөр их ажлыг зохион байгуулахад идэвхийлэн оролцсон нийт байгууллага, хүмүүстталархаж байгаагаа илэрхийлье. Энэ жил тэгш ойг нь тэмдэглэсэнолон түүхт үйл явдлуудаас, өнгөрсөн түүхээсээ, өвөгдээдсийнхээ эх оронч хичээл зүтгэлээс бид дурдатгал, сургамж ихийг өвлөж авлаа. Энэ бүхэн бидний улсын хөгжиж дэвжих, өсч өндийх эх суурь төдийгүй ирээдүйгээ өөдрөгөөр харах боломж, сэдлийг төрүүлж байгаа юм.
Үндэсний эрх чөлөөний хувьсгалын 100 жилийн ойг нийт олноороо өргөн дэлгэр тэмдэглэж, шинэ оноо амжилт,бүтээл дүүрэн угтахыг хүсэн ерөөе.
Монгол Улсын тусгаар тогтнол ашидмөнх орших болтугай.
2011.12.28. Төрийн ордон
~ Засгийн газрын ээлжит хуралдаан 2011 оны 12 дугаар сарын 28-ны өдөр болж дараах асуудлуудыг хэлэлцэн шийдвэр гаргалаа ~
Хүний хөгжил сангаас ирэх онд иргэнд хишиг, хувь хүртээхтэй холбоотой асуудлаар Засгийн газрын шийдвэрийн төсөл боловсруулах, хувьцаа эзэмшүүлэх, бэлэн мөнгө олгох ажлыг удирдан зохион байгуулах үүрэг бүхий Үндэсний хороог Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд ахалж ажиллахаар боллоо.
Иргэн бүрт 1.5 сая төгрөг хүртээх ажлын хүрээнд иргэдэд “Эрдэнэс Тавантолгой” хувьцаат компанийн 1 сая төгрөгтэй тэнцэх нэрлэсэн үнэ бүхий хувьцааг иргэн бүрд эзэмшүүлэх, бэлэн мөнгө олгохтой холбоотой журыг ирэх оны нэгдүгээр сард багтаан Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэхийг Үндэсний хороонд даалгалаа. Мөн Үндэсний хороо нь хувьцааны талаархи иргэдийн мэдлэгийг нэмэгдүүлэх зорилгоор хувьцаа, үнэт цаасны арилжааны чиглэлээр сургалт, сурталчилгааны нэгдсэн төлөвлөгөө гарган ажиллах болжээ.
“САНХҮҮГИЙН ХАМТЫН АЖИЛЛАГААНЫ ХЭЛЭЛЦЭЭР”-ИЙГ ДЭМЖИВ
Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд Найрамдах Австри Улсын Засгийн газар хооронд байгуулсан “Санхүүгийн хамтын ажиллагааны хэлэлцээр”-ийг соёрхон батлах тухай хуулийн төслийг хэлэлцэн дэмжиж, Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэхээр боллоо. Хэлэлцээр хоёр жилийн хугацаатай бөгөөд 40 сая хүртэлх еврогийн хөнгөлөлттэй зээлийг тухайлсан салбаруудад зарцуулах юм. Мөн хуралдаанаар “Баруун бүсийн босоо тэнхлэгийн авто замыг хөгжүүлэх хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөр”-ийн санхүүжилтийн ерөнхий хэлэлцээрийг соёрхон батлах тухай хуулийн төслийг хэлэлцэн дэмжиж, Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэхээр тогтлоо.
Баруун бүсийн босоо тэнхлэгийн 743.1 км замыг 7-10 жилийн хугацаанд тавих бөгөөд Монгол Улсын Засгийн газраас 92 сая, Азийн хөгжлийн банкнаас 170 сая ам.долларын санхүүжилт хийнэ. Түүнчлэн “Эдийн засгийн хөгжлийн хамтын ажиллагааны сангаас 2011-2015 онд авах зээлийн тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Бүгд Найрамдах Солонгос Улсын Засгийн газар хоорондын Ерөнхий хэлэлцээр”-ийг соёрхон батлах тухай хуулийн төслийг Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцэн дэмжиж, Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэхээр боллоо.
Монгол Улсын Засгийн газар БНСУ-аас 300 сая ам.долларын хөнгөлөлттэй зээлийг 0.15 хувийн хүүтэй авахаар төлөвлөсөн байна. 35 жилийн хугацаатай энэ зээлийн үндсэн төлбөрөөс чөлөөлөгдөх хугацаа 10 жил байх нь. Зээлийн хөрөнгөөр “Үндэсний оношлогоо, эмчилгээний төв байгуулах төсөл” болон бусад төслийг хэрэгжүүлэхэд зарцуулахаар төлөвлөжээ.
НЭР БҮХИЙ ХҮМҮҮСИЙГ АЖЛААС НЬ ЧӨЛӨӨЛӨВ
Өөрсдийнх нь хүсэлтийг үндэслэн Авто тээврийн газрын дарга Б.Цэнгэл, Ашигт малтмалын газрын дарга Д.Батхуяг, Улсын бүртгэлийн ерөнхий газрын дарга Л.Мөнхбаатар, Мэдээлэл, шуудан, харилцаа холбооны газрын дэд дарга А.Мөнхбат, Гаалийн ерөнхий газрын дэд дарга А.Мурат нарыг 2012 оны 12 дугаар сарын 28-ны өдрөөр тасалбар болгон ажлаас нь чөлөөллөө. Мөн өөр ажилд шилжих болсонтой холбогдуулан Д.Цогтбаатарыг Гадаад харилцааны яамны Төрийн нарийн бичгийн даргын үүрэгт ажлаас чөлөөлсөн байна.
ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ХУРАЛДААНЫ ТОВЧ МЭДЭЭ
Монгол улсын Ерөнхий сайд С.Батболд улсдаа хамгийн их төсөв бүрдүүлсэн 100 аж ахуйн нэгжийн удирдлагуудыг өнөөдөр хүлээн авч уулзан, хүндэтгэл үзүүллээ. Улсынхаа сан хөмрөгийг арвижуулахад ихээхэн хувь нэмрээ оруулж ирсэн бизнес эрхлэгчдээ Засгийн газрын тэргүүн Төрийн ордонд хүлээн авч хүндэтгэл үзүүлж байгаа нь анхны тохиолдол юм. Энэ жилийн хувьд хамгийн их татвар төлсөн 100 аж ахуйн нэгжийг Уулын баяжуулах “Эрдэнэт” үйлдвэр, “ Тавантолгой”, “ Монголын алт МАК”, “ АПУ”, “Оюутолгой”, “Энержи ресурс”, “Мобиком”, “Скайтел”, “Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэр”, “ Дулааны 3 дугаар цахилгаан станц”, “ Талх чихэр ХК”, “ МИАТ “ ,” Худалдаа хөгжлийн банк” зэрэг байгууллагууд өнгөлжээ.
Ёслолын ажиллагааг нээж Монгол улсын Ерөнхий сайд С.Батболд хэлсэн үгэндээ “ Миний урилгыг хүлээн авч хүрэлцэн ирсэн та бүхэндээ Засгийн газрын нэрийн өмнөөс болон хувиасаа талархал илэрхийлье. Та бид их түүхийн тэгш ойнуудын төгсгөл дээр, их хөгжил бүтээн байгуулалтын эхэн дээр уулзаж байна. Бид ойнуудаа тэмдэглэн өнгөрүүлэхийн зэрэгцээ ирэх жилүүдийн зорилго, зорилтоо илүү их ярилаа. Ирэх жилүүдийг бүтээн байгуулалтын жил гэж тайлбарлан тодорхойлж байна. Энэ бол маш том дэвшил юм. Энэ жил бас их өөдрөг сайхан жил байлаа. Улаан буудай, төмсний хэрэгцээгээ бүрэн хангасан, эрдэнэт сүргийн тоо толгой нэмэгдсэн, “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил” –ийн хүрээнд та бүхний санааачилгаар 72000 гаруй ажлын байр шинээр нэмэгдлээ.
Оюутолгой, Тавантолгойн бүтээн босголт үргэлжилсэн, уул уурхай болоод бусад салбарын олон шинэ үйлдвэр ашиглалтад орлоо. Шинэ төмөр зам барих бэлтгэл хангагдаж, дэд бүтэц болон эрүүл мэндийн салбарын хөрөнгө оруулалт ч ихээхэн нэмэгдлээ. “Шинэ бүтээн байгуулалт” төслийн хүрээнд “ 100 мянган айлын орон сууц” хөтөлбөр эхэлж, эх орныхоо баялгийг эргэлтэд оруулснаар эдийн засгийн өсөлт нэмэгдэн оны эцэс гэхэд 20 орчим хувьд хүрэхээр байна. Үүнд та бүхний идэвх санаачилга, хичээл зүтгэл их бийг Засгийн газрын тэргүүний хувьд тэмдэглэн хэлье.
Манай Засгийн газрын үед концессын гэрээгээр хувийн аж ахуйн нэгжүүдээр томоохон ажлуудыг гүйцэтгүүлдэг боллоо. Төр хувийн хэвшлийн хамтын ажиллагаа нэг шатаар ахисан гэж бодож байна. Хөрөнгийн зах зээлийг хөгжүүлэх шийдвэр бодитойгоор хэрэгжиж Тавантолгойн хувьцаанаас иргэн бүртээ 536 ширхэг хувьцаа олгохоор шийдвэрлэсэн. Мөн үндэсний аж ахуйн нэгжүүдийнхээ, гадаадын хөрөнгө оруулагчдын эрх ашгийг ч гэсэн тусгахыг хичээж байна. Тавантолгой болоод бусад томоохон бүтээн босголтод үндэсний аж ахуйн нэгжүүдийнхээ оролцоог хангахад ихээхэн анхаарч байна. Цаашид ч энэ бодлого төр засгийн анхаарлын төвд байх ёстой . Манай улсын эдийн засаг тэлж, өргөжих бүх боломж нээгдлээ. Ийм таатай боломжийг бид бүгдээрээ ашиглаж, улс орноороо хожиж гарах ёстой гэж бодож байна.
Гэхдээ өнөөдөр энэ шилдэг аж ахуйн нэгжүүдийн дотор барилгын компаниуд, банкуудын төлөөлөл бараг харагдсангүй. Үүнд ямар учир байна вэ. Татвараа төлөхгүй нуугаад байна уу, эсвэл өөр шалтгаан байна уу. Энэ асуудлыг бид хариуцлагатайгаар авч үзнэ. Томоохон аж ахуйн нэгжүүд татвараа ил тод, нээлттэй төлдөг байхыг энэ дашрамд уриалж байна. Ийм үүрэг даалгаврыг ч би холбогдох газруудад өгч байгаа. Ирэх жил барилгын, уул уурхайн, банк санхүүгийн салбараас улсынхаа сан хөмрөгийг арвижуулагч нар гараасай гэж ерөөж байна. Үр өгөөжтэй он жилүүд байгаасай гэж хүсээд, Засгийн газраас цаашдаа нийгмийн хариуцлагыг сайн хэрэгжүүлсэн аж ахуйн нэгжүүдээ дэмжиж урамшуулах болно ” хэмээн тэмдэглэлээ гэж Засгийн газрын Хэвлэл, мэдээллийн албанаас мэдээллээ.
~ Засгийн газрын хуралдаан 2011 оны 12 дугаар сарын 21-ний өдөр болж дараах асуудлыг хэлэлцэн шийдвэрлэлээ ~
Төсвийн байгууллагын ажиллагсдын цалин хөлсийг 2012 оны 2 дугаар сарын 01 болон 5 дугаар сарын 01-ний өдрөөс хуулиар тогтоосон хэмжээгээр нэмэгдүүлэх асуудлыг судлан үзэж, 2012 оны төсвийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах талаар санал боловсруулахыг Сангийн сайдад Засгийн газрын хуралдаанаас үүрэг болголоо. Цалинг дээрх хугацаанд нэмэхийг багш нар шаардан ажил хаяж, үүнийг Монгол Улсын Ерөнхий сайдын түвшинд хэлэлцэн асуудлыг нийгмийн гурван талт зөвшилцлийн хүрээнд шийдвэрлэсэн билээ. Өөрөөр хэлбэл Засгийн газрын тэргүүний өгсөн чиглэлийн дагуу талууд хэлэлцээрийн ширээний ард сууж тохиролцоонд хүрсэн юм.
Энэ дагуу ажил хаясан багш, бусад ажилтанд ажил хаясан хугацаанд нь дундаж цалин хөлснөөс бодож олговор өгөх, Нийгмийн зөвшлийн гурван талт хэлэлцээр эхэлсэн учир ажил хаялтыг зогсоох, хуульд өөрчлөлт оруулж ирэх оны 2 дугаар сарын 01, 5 дугаар сарын 01-ний өдрөөс цалин нэмэх тухай асуудлыг шийдвэрлүүлэх талаар холбогдох арга хэмжээ авахаар болсон юм.
“УРТ НЭРТЭЙ” ГЭГДДЭГ ХУУЛИЙН ТАЛААР ГАРСАН ЗӨВЛӨМЖИЙГ ХЭРЭГЖҮҮЛНЭ
“Гол, мөрний урсац бүрэлдэх эх, усны сан бүхий газрын хамгаалалтын бүс, ойн сан бүхий газарт ашигт малтмал хайх, ашиглахыг хориглох тухай” хуулийн хэрэгжилтийг эрчимжүүлэх талаар Гурван талт Үндэсний хорооноос зөвлөмж гаргасан байна. Зөвлөмжийг тус хорооны дарга, Монгол Улсын сайд, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга Ч.Хүрэлбаатар Засгийн газрын хуралдаанд танилцууллаа. Үүнтэй холбогдуулан Үндэсний хорооноос гаргасан зөвлөмжийг хэрэгжүүлэх талаар шаардлагатай арга хэмжээ авах, биелэлтэд нь хяналт тавьж ажиллахыг холбогдох сайд нарт даалгасан байна.
Зөвлөмжид:
НҮҮРС, ТӨМРИЙН ХҮДРИЙН БОРЛУУЛАЛТАД ЭКСПОРТЫН 5 ХУВИЙН ТАТВАР НОГДУУЛАХЫГ ДЭМЖСЭНГҮЙ
Улсын Их Хурлын гишүүн П.Алтангэрэл, Н.Ганбямба нар Зарим бараанд ногдуулах экспортын гаалийн татварын хэмжээ тогтоох тухай хуулийн төсөл боловсруулсныг хэлэлцээд дэмжих боломжгүй гэж үзлээ. Төсөлд нүүрс, төмрийн хүдрийн борлуулалтын үнэлгээнээс нь тооцож экспортын гаалийн татварыг 5 хувиар ногдуулж байхаар тусгасан байна. Аж ахуйн нэгжүүд аж ахуйн нэгжийн орлогын, нэмэгдсэн өртгийн, ашигт малтмалын нөөц ашигласны, өсөн нэмэгдэх нөөц ашигласны төлбөр зэрэгт татвар төлдөг.
Нүүрсний компаниудын хувьд татварын хувь хэмжээ 37-40 хувь хүрч эдгээр татвар, төлбөр дээр экспортын татвар нэмж ногдуулах нь татварын ачаалал хэт өндөр болно гэж Засгийн газар үзэж байна. Мөн эдийн засгийн тэргүүлэх салбар болсон уул уурхайн салбарын татварын дарамтыг нэмэх нь хөгжлийг сааруулж, хөрөнгө оруулалтыг хязгаарлах сөрөг нөлөөтэй. Иймээс хуулийн төслийг Гаалийн тарифын зөвлөлөөр хэлэлцүүлж, холбогдох мэргэжлийн холбоодын санал, дүгнэлтийг авч эцэслэн боловсруулах шаардлагатай гэж үзлээ.
УИХ-ЫН ГИШҮҮН Г.БАТХҮҮГИЙН ТӨСЛИЙГ ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ТӨСӨЛТЭЙ НЭГТГЭН ХЭЛЭЛЦҮҮЛНЭ
Улсын Их Хурлын гишүүн Г.Батхүү Нэмэгдсэн өртгийн албан татвар болон Гаалийн албан татвараас чөлөөлөх тухай хуулийн төсөл боловсруулсан байна. Төслийг зарчмын хувьд дэмжиж, Засгийн газраас санаачлан боловсруулж, Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлж байгаа Нэмэгдсэн өртгийн албан татвараас чөлөөлөх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөлтэй нэгтгэн хэлэлцүүлэх нь зүйтэй гэж үзлээ. Гишүүн Г.Батхүүгийн төсөлд гаднаас авчирч дотооддоо борлуулсан хөдөө аж ахуйн зориулалттай шинэ трактор, комбайн, машин механизм, гурилын үйлдвэрийн болон усалгааны тоног төхөөрөмж, бордоо, ургамал хамгааллын бодисыг 2016 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр хүртэл Нэмэгдсэн өртгийн болон Гаалийн албан татвараас чөлөөлөхөөр тусгажээ.
Гаалийн болон Нэмэгдсэн өртгийн албан татвараас чөлөөлөх тухай 2008 оны хуулийн дагуу импортоор оруулсан 7.2 мянган тонн эрдэс бордоо, 2.5 мянган тонн ургамал хамгааллын бодис, 2.4 мянган ширхэг өндөр хүчин чадалтай болон бага оврын трактор, газар тариалангийн, усалгааны, гурилын үйлдвэрийн техник, тоног төхөөрөмжид 30 орчим тэрбум төгрөгийн татварын хөнгөлөлт үзүүлээд байна. Үүний дүнд газар тариаланд ашиглах тракторын 80 хувь, ургац хураах техникийн 65 хувь нь шинэчлэгдэж, тариалангийн талбайн хэмжээг 618 мянга га-д хүргэж, нэгж талбайгаас хурааж авах ургацын дундаж нэмэгдсэн юм. Ингэснээр энэ онд жилийн хэрэгцээт буудай, төмсийг 100 хувь, хүнсний ногооны 60 хувийг дотоодоос хангах боломж бүрдэн, ургац хураалтыг өнгөрсөн жилийнхээс 10-12 хоногоор богиносгох боломжтой болжээ.
ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТЫН БАЙДАЛТАЙ ТАНИЛЦАВ
Улсын хөрөнгө оруулалт, түүний үр ашгийн өнөөгийн байдал, цаашдын хандлага, тулгамдаж байгаа асуудлын талаар Сангийн сайд С.Баярцогт Засгийн газрын хуралдаанд танилцууллаа. Танилцуулгыг Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлд хүргүүлэх нь зүйтэй гэж үзсэн байна. Төр, засгаас хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх, гадаадын хөрөнгө оруулалтыг татах чиглэлээр олон ажил хийсний дүнд 2010 оны хөрөнгө оруулалтын хэмжээ өмнөх оноос 1224.5 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдэж байжээ. Энэ онд гэхэд л 2000 оны хөрөнгө оруулалтын хэмжээнээс 31,5 дахин, 2005 оныхоос 15 дахин их хөрөнгө оруулалтын төсөл, арга хэмжээг хэрэгжүүлж байна. Манай улсын хувьд хувийн хөрөнгө оруулалт нь улсынхаас 1.75 дахин өндөр үр ашигтай байгаа нь судалгаа гарчээ.
Дотоодын нийт бүтээгдэхүүний хэмжээ 2016 он хүртэл ямар байхыг ч Сангийн яам, Үндэсний хөгжил, шинэтгэлийн хороо таамагласан байна. Эндээс үзвэл ирэх онд энэ хэмжээ 18063.6 тэрбум, 2013 онд 21787 тэрбум, 2014 онд 26231 тэрбум, 2015 онд 31788 тэрбум төгрөг байх нь. Төсвийн хөрөнгө оруулалт 2012 оны түвшинд байна гэж үзвэл нийт хөрөнгө оруулалт ирэх жил 6314.7 тэрбум, 2013 онд 6789.5 тэрбум, 2014 онд 6906.5 тэрбум, 2015 онд 7515.4 тэрбум төгрөг байх төлөв гарчээ.
2016 он хүртэл улсын хэмжээнд 35,68 их наяд төгрөгийн хөрөнгө оруулалтын төсөл, арга хэмжээ хэрэгжүүлэхээр төлөвлөөд байна. Засгийн газар “100 мянган айлын орон сууц” хөтөлбөр, “Сайншандын аж үйлдвэрийн цогцолбор”, төмөр зам зэргийг Хөгжлийн банкны урт хугацаатай, хөнгөлөлттэй зээлээр санхүүжүүлнэ. Мөн хувийн хөрөнгө оруулалт орох таатай нөхцөл болгож, эдийн засгийн дэд бүтэц болон бусад зөөлөн дэд бүтцийг төсвийн хөрөнгө оруулалтаар хангах бодлого баримталж байгаа юм.
ТОВЧ МЭДЭЭ
Засгийн газраас зарласан “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил”-ийн хүрээнд ХХААХҮЯ, НХХЯ хамгийн идэвхтэй ажиллаж бусдыгаа хошуучилсан байна. Агентлагуудаас Жижиг, дунд үйлдвэрийн газар, Хөдөлмөр, халамжийн үйлчилгээний газар, Авто замын газар, Мэргэжлийн боловсролын газар, Ойн газар шалгарчээ. Жилийн ажлыг зохион байгуулах Үндэсний хорооны салбар хороодоос Эрх зүйн болон Санхүүжилтийн хороо, нийгмийн түншлэгч байгууллагуудаас Улаанбаатар хотын Үйлдвэрчний эвлэлийн хороо, Дорноговь, Сэлэнгэ аймгийн Ажил олгогч эдийн холбоог сайн ажилласан гэж үнэлсэн байна.
Түүнчлэн Сэлэнгэ, Завхан, Төв аймгийн Засаг дарга, Эрдэс баялаг, эрчим хүчний яам, Зам, тээвэр, барилга, хот байгуулалтын яам, Хууль зүй, дотоод хэргийн яам, Нийгмийн хамгаалал, хөдөлмөрийн яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга болон идэвх зүтгэлтэй ажилласан салбар хорооны нэр бүхий гишүүд шагнал хүртлээ. Дээрх яам, аймаг, байгууллага, хүмүүсийг шалгаруулахдаа жилийн ажлын хүрээнд хамгийн олон хүнийг байнгын ажлын байртай болгосон эсэх, хууль эрх зүй, санхүүжилт болон бусад асуудлыг шийдвэрлэхэд хэр идэвх зүтгэл гаргасан зэргийг нь гол үзүүлэлт болгосон байна.
“Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил”-ийн ажлыг зохион байгуулах Үндэсний хорооны дарга, Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд 2011 оны 12 дугаар сарын 20-ны өдөр шагналыг нь гардуулж баяр хүргэлээ. Жилийн ажлын хүрээнд 72 мянга гаруй хүн байнгын ажлын байртай болсноос гадна хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих хууль эрх зүйн орчинг шинэчлэн, ноос, ноолуур, орон сууцны салбар, орлого багатай өрх, иргэд, зорилтот бүлэгт чиглэсэн санхүүжилтийн олон эх үүсвэрийг шийдэн, бонд гаргах зэргээр дэмжиж, ажлын байраа хадгалсан аж ахуйн нэгжийг урамшуулах цогц арга хэмжээг төр, засгаас авч хэрэгжүүлсэн юм.
Мөн Хөдөлмөрийн биржийн үйл ажиллагааг төлөвшүүлэх, ажилгүй иргэдийг бүртгэж, сургалтад хамруулах замаар ажилтай болгох, ажлын байр, сургалтын байгууллагыг холбох, судалгаа, мэдээллийн нэгдсэн систем бүрдүүлэх зэрэгт анхаарсан нь урт удаан хугацаанд, тогтвортой үр дүнгээ өгөх ажлын эхлэл боллоо гэж Үндэсний хороо үзэж байна. Тухайлбал Хөдөлмөрийн биржид бүртгүүлж, ажил идэвхтэй хайж байгаа хүний тоо 50 хувиар өссөн нь жилийн ажлын нэг гол үр дүн юм. Бүртгэл, бодит судалгаа нь цаашид ямар арга хэмжээ авахаа тодотгоход чухал хувь нэмэртэй гэж хэлж болно.
Үндэсний хорооны дарга, Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд хэлэхдээ “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил”-д бид 72 мянга гаруй хүнийг байнгын ажлын байртай болгож, тодорхой ахиц, үр дүнд хүрлээ. Цаашид энэ жилийн ажил үргэлжилнэ. Төр, нийгэм, хувийн хэвшлийн түншлэл амжилттай хэрэгжиж байна. Энэ жил тавьсан сууриа цаашид улам бэхжүүлэх, ялангуяа 2012 онд бага орлоготой иргэд, өрхийг дэмжихэд онцгойлон анхаарах болно. Төр, засгаас ажил хийж, амьдрал ахуйгаа өөд нь татъя гэсэн иргэдээ бүх талаар дэмжинэ” гэлээ. Тэрээр мөн жилийн ажлыг сурталчилж, олон нийтэд хүргэхэд хэвлэл, мэдээллийн байгууллагуудын үүрэг их байсныг тэмдэглээд, талархал илэрхийлэв гэж Засгийн газрын Хэвлэл, мэдээллийн албанаас мэдээллээ.
“ХӨДӨЛМӨР ЭРХЛЭЛТИЙГ ДЭМЖИХ ЖИЛ”-Д 72 080 ХҮН БАЙНГЫН АЖЛЫН БАЙРТАЙ БОЛЖЭЭ
Засгийн газраас зарласан “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил”-ийн ажлын хүрээнд 2011 оны 12 дугаар сарын 13-ны өдрийн байдлаар улсын хэмжээнд 72 080 хүн шинээр ажилтай болжээ. Нийт ажилд орсон хүний 31 326 нь эмэгтэйчүүд байна. Баруун бүсийн аймгуудад 9 488, хангайн бүсэд 12 325, төвийн бүсэд 11 869, зүүн бүсэд 5 293 хүн шинээр ажлын байртай болсон бол Улаанбаатар хотод 33 105 хүн шинээр байнгын ажилд оржээ. Хан-Уул, Сонгинохайрхан, Баянзүрх, Чингэлтэй, Сүхбаатар, Баянгол дүүрэгт тус бүр 5000-5880 хүн шинээр ажлын байртай болсон байна.
Баян-Өлгий аймаг 2305 хүнийг шинээр ажлын байртай болгосноор баруун бүсдээ тэргүүлсэн бол хангайн бүсэд Архангай аймаг 2382, төвийн бүсэд Сэлэнгэ аймаг 2452, зүүн бүсэд Дорнод аймаг 2288 хүнийг шинээр ажлын байртай болгож бусдыгаа хошуучилжээ. Улсын хэмжээнд нийт ажилд орсон хүний 13142 нь хөдөө аж ахуй, ойн аж ахуй, загас барилт, ан агнуурын салбарт ажиллаж байгаа нь хамгийн ихэд тооцогдож байна.
Тэгвэл барилгын салбарт 12 896 хүн, боловсруулах үйлдвэрлэлийн салбарт 8733, бөөний болон жижиглэн худалдаа, машин, мотоциклийн засвар үйлчилгээний салбарт 8 691, уул уурхай, олборлолт, боловсруулах үйлдвэрлэлийн салбарт 7242 хүн шинээр ажилтай болсон дүн гарчээ.
Монгол Улсын Засгийн газраас зохион байгуулж байгаа “Ахмад настны асуудлаарх зөвлөлдөх уулзалт” Төрийн ордонд болж байна. Энэхүү уулзалтад Улсын Их хурлын дарга Д.Дэмбэрэл, Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд нар оролцож үг хэллээ. Төр засгийн удирдлагууд, орон нутгийн төлөөлөл, холбогдох яам, агентлагийн мэргэжилтнүүд, НҮБ-ын Хүн амын сан болон ДЭМБ-ын Монгол дахь суурин төлөөлөгчид, Монголын ахмадын холбоо, Чөлөөт ахмадын холбоо, Иргэний нийгмийн байгууллагуудын төлөөлөл, эрдэмтэн судлаачид оролцож буй энэ уулзалтад Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболдын хэлсэн үгийг бүрэн эхээр нь хүргэж байна.
Эрхэм хүндэт ахмад буурлууд аа,
Хүндэт зочид, төлөөлөгчид өө
Шинэ оны босгон дээр Монгол Улсын Засгийн газраас санаачлан зохион байгуулж буй “Ахмад настны асуудлаарх зөвлөлдөх уулзалт”-д оролцохоор хуран цугласан та бүхэнд талархал илэрхийлж, Монгол Улсын Засгийн газрын нэрийн өмнөөсболонхувиасаачин сэтгэлийн мэндчилгээ дэвшүүлье. Ахмад настны аж амьдралыг дээшлүүлэх, тэдэнд үзүүлэх нийгмийн үйлчилгээг сайжруулах, ахмадуудаа эрүүл энх, урт удаан насалж, аз жаргалтай амьдрах боломж нөхцөлийг бүрдүүлэх бодлого Монгол Улсын Засгийн газрын анхаарлын төвд байнга байдаг билээ. Ахмад буурлууд Та бүхэн маань улс эх орныхоо тусгаар тогтнол, хөгжил цэцэглэлт, хойч үеийнхний сайн сайхан амьдралын төлөө амь бие хайргүй зүтгэж, хөдөлмөрлөж ирсэн гавьяатай, төр, засгийнхаа хайр ивээлийг эдлэх бүрэн эрхтэй билээ.
Тийм ч учраас ахмад настнуудын асуудал үе үеийн Засгийн газрын анхаарлын төвд байсаар ирсэн бөгөөд манай Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт бүр ч онцгой байр суурь эзэлж байгаа юм. Тухайлбал, нийгмийн халамж, даатгалын тогтолцоог боловсронгуй болгох, ахмад настанд үзүүлэх тусламж, үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг сайжруулах, тэтгэвэр, тэтгэмжийг нэмэгдүүлэх, хүн амын насжилтийн стратегийг боловсруулан хэрэгжүүлэх зэрэг өнөөгийн болон ирээдүйн ахмадуудын нийгмийн баталгааг сайжруулж, амьдралын чанарыг дээшлүүлэхэд чухал хувь нэмэр оруулах арга хэмжээг авч эхэлсэндээ баяртай байна.
Түүнчлэн ахмадууд та нарынхаа ажил, амьдралын арвин туршлагыг залуу хойч үедээ өвлүүлэх, нийгмийн баялгийг арвижуулах эх булаг болгон ашиглах, өтөл насанд нь үзүүлэх эрүүл мэндийн үйлчилгээ, нийгмийн халамж, тусламжийг сайжруулахад зориулж, эмнэлэг, асрамж, сувиллын газар, ахмадын ордон байгуулах зэрэг тодорхой ажил хийгдэж байна. Үндэсний статистикийн хорооны 2010 оны мэдээгээр нийт хүн амын 7.3 хувийг ахмад настнууд эзэлж байна. Энэ нь хүн ам зүйн харьцангуй тааламжтай үзүүлэлт боловч 20 жилийн дараагаас энэ байдал өөрчлөгдөж 2 дахин нэмэгдэх төлөвтэй байна.
Үүнтэй холбоотойгоор Засгийн газраас ахмад настны аж байдлыг сайжруулах, тэдний нийгмийн амьдралд идэвхтэй оролцох, эрүүл насжих нөхцөл боломжийг нэмэгдүүлэх бодлогын чиглэлүүдийг тусгасан анхны урт хугацааны бодлогын баримт бичиг болох “Монгол Улсын хүн амын насжилтын стратеги”-ийг 2009 онд батлан гаргасан билээ. Энэхүү баримт бичиг нь урт хугацаанд ахмад настнуудын талаар төрөөс баримтлах бодлогын чиглэлийг тодорхойлж байгаа бөгөөд ямар арга замаар хэрхэн хэрэгжүүлэх талаар бид өнөөдрийн чуулга уулзалтаар илүү тодорхой болгох боломжтой гэж үзэж байна.
Та бидэнд азтай цаг үе тохиож байна. Өнөөдрийг хүртэл та бүхний маань амь биеэ хайрлалгүй хамгаалж хадгалж ирсэн эх орныхоо баялгийг ашиглах түүхэн боломж бидэнд олдож байна. Энэ бол манай орны хөгжлийн үндэс, та бидний амьжиргааны чухал эх үүсвэр гэдэгтэй хүн бүр санал нэгдэх байх аа. Байгалийн баялгаас олсон орлогынхоо дээжээс иргэддээ хүртээх ажлыг эхлүүлсэндээ бид баяртай байгаа. Анхны энэ оролдлого алдаатай ч байж болно. Гэхдээ дараа дараагийн ашигтай хэлбэрийн төсөл, хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд бэлэн туршлага болно гэж найдаж байгаа билээ.
Түүнчлэн уул уурхайн үйлдвэрлэлээс төсөвт орох орлого нэмэгдсэнээр төрийн албан хаагчдын цалин хөлс, ахмадуудын тэтгэвэр тэтгэмжийг нэмэгдүүлэх, нийгмийн эмзэг бүлгийн иргэдэд хүнсний талон олгох, эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээнд хамруулах зэрэг зорилтот төслүүдийг туршин хэрэгжүүлэх боломж олдсон бөгөөд энэ ньэ дийн засгийн хямралын болон түүний дараах үед хүн амын, ялангуяа ахмад настны орлогын баталгааг хангах, тэдний хэрэглээг дэмжих чиглэлд зохих үр дүнгээ өгч байна. Энэ хугацаанд нийгмийн даатгалын болон халамжийн сангаас олгох тэтгэврийг 30,0 хувиар, мөн алдарт эхийн одонтой эхчүүдэд олгох мөнгөн тэтгэмжийн хэмжээг 50-100 мянган төгрөгөөр нэмэгдүүлж, 372 мянган төгрөгийн хишиг, хувийг иргэн бүрт бэлнээр олгоод байна.
Манай улсын эдийн засаг өсч байна.Эдийн засгийн өсөлт ирэх жилүүдэд улам нэмэгдэх төсөөлөл гарч байна. Энэхүү өсөлтийг хэрхэн үр өгөөжтэй, зөв хуваарилах нь дараа дараагийн Засгийн газруудын анхаарлын төвд байх учиртай. Эдийн засгийн өндөр өсөлтийн үр шимийг ахмад үеийнхэн ч, ид насныхан ч, ирээдүй, хойч үе маань ч хүртэх боломжийг бид хангахын тулд Засгийн газраас хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих, нийгмийн халамж, хамгааллын тогтолцоог боловсронгуй болгох талаар авч хэрэгжүүлсэн арга хэмжээ, бодож төлөвлөсөн зүйлүүд олон байна.
Нийгмийн халамжийн тогтолцоог үр ашигтай болгож, ядуурлыг бууруулахад оруулах хувь нэмрийг нь дээшлүүлэх, дэмжлэг туслалцаа зайлшгүй шаардлагатай иргэн, өрхөд чиглүүлж, хамрах хүрээг нь оновчтой тогтоох, тэтгэмж, тусламжийн хэмжээг нэмэгдүүлэх, үйлчилгээг өргөжүүлэх зорилгоор Засгийн газар Нийгмийн халамжийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг боловсруулж УИХ-аар хэлэлцүүлж байна. Ирэх оноос халамжийн тэтгэврийн хэмжээг амьжиргааны доод түвшинд ойртуулж нэмэгдүүлэх, халамжийн тэтгэвэрт тавьдаг олон нөхцөл, шалгуурыг өөрчилж Нийгмийн даатгалын сангаас тэтгэвэр авах эрх үүсээгүй ахмад настан халамжийн тэтгэвэр авах тогтолцоог бий болгохыг зорьж байна.
Ахмад настанд нийгмийн хамгааллын нэмэлт баталгаа бий болгож, ядуурлаас хамгаалах, тэтгэврийн орлогын тэгш бус байдлыг багасгах зорилгоор улсын төсвөөс санхүүжүүлэх нийгмийн суурь тэтгэврийг шинээр бий болгохоор төлөвлөж, холбогдох хуулийн төслийг боловсруулан УИХ-д өргөн бариад байна. Дундаж тэтгэврийн хэмжээ харьцангуй доогуур, тэтгэвэр авагчдын 60 орчим хувь нь тэтгэврийн доод хэмжээгээр тэтгэвэр авч байгаа нөхцөлд нийгмийн суурь тэтгэвэр нь ахмадуудад байгалийн баялгийн орлогоос хүртээх оновчтой хэлбэрүүдийн нэг гэж үзэж байна. Цаашид Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрт тусгагдсан олон давхаргат тэтгэврийн тогтолцоог бий болгох зорилтын дагуу нийгмийн даатгал, түүний дотор тэтгэврийн шинэчлэлийн тулгамдсан асуудлуудыг ахмад настнуудад ээлтэй байдлаар шийдвэрлэх болно.
Ирэх онд “Хүнийхөгжилсан”-аасиргэн бүрт сар бүрийн 21 мянган төгрөгийг эхний хагас жил дуустал үргэлжлүүлэн олгохын зэрэгцээ хишиг, хувийн үлдэж буй 1.0 сая төгрөгтэй тэнцэх хэмжээний хувьцаа олгох арга хэмжээг авахаар шийдвэрлээд байна. Цаашид хүн амын насжих үйл явцтай уялдуулан байгалийн баялгийн орлогын тодорхой хэсгийг ирээдүйн тэтгэврийн зардалд зориулан хуримтлуулах нь зохистой гэж үзэж байна. Энэ талаар болон та бүхэнд өөр санал байвал өнөөдрийн энэ чуулган дээр санал бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх боломжтой гэдгийг онцлон хэлэхийг хүсч байна.
Ахмад настны онцлог, өвөрмөц хэрэгцээнд нь нийцсэн нийгмийн халамж, асрамж, хөгжлийн болон эрүүл мэндийн, амралт, сувиллын үйлчилгээг хөгжүүлэх, төрөл, хэлбэрийг нэмэгдүүлэх, чанар, хүртээмжийг сайжруулах асуудал бидний өмнө тулгамдаж буй зорилтуудын нэг юм. Улсын хэмжээнд ахмад настанд зориулсан хөгжлийн танхим 111, сувилал болон нөхөн сэргээх 76 төв, төрөлжсөн асрамжийн 7 газар үйл ажиллагаа явуулж байна. Түүнчлэн Архангай, Баян-Өлгий, Ховд, Дархан-Уул, Орхон аймагт ахмадын ордныг шинээр барьж ашиглалтад орууллаа. Энэ бол хангалттай биш ч гэсэн, ажлын тодорхой эхлэл бөгөөд цаашид энэ хүрээнд ахмадууд та бүхнийхээ санал хүсэлт, эрэлт хэрэгцээг үндэслэн санаачилж нэвтрүүлэх, ажил хэрэг болгох олон ажил байна.
Төрөөс хүүхэд, эхчүүд, ахмад настны эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэлийг хариуцан төлж, эрүүл мэндийн даатгалтай иргэн даатгалын сангаас жилдээ 1,1 сая хүртэл төгрөгийн эмнэлгийн тусламж, үйлчилгээ авах боломжийг бүрдүүлж байна. Эрүүл мэндийн салбарт хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлснээр 2008 оноос хойш улсын хэмжээнд эмнэлэг, эрүүл мэндийг дэмжих 27 төвийг шинээр, хөдөө оронн утагт 31 сумын эмнэлэгийг ашиглалтанд оруулж, 23 сумын эмнэлгийг бариулж байна. Энэ бол ахмад настны эрүүл мэндийн үйлчилгээг өргөжүүлэхэд тодорхой хувь нэмэр болно гэж үзэж байна. Цаашдаа алслагдсан газарт амьдарч байгаа ахмад настнуудад эрүүл мэндийн чанартай, хүртээмжтэй үйлчилгээ үзүүлэх, ахмадын сэргээн засах, зөв хооллолт, эрүүл насжилтийг дэмжих зэрэг шинэ хэлбэрийн үйлчилгээг өргөжүүлэх шаардлагатай байна.
Хүн амын, тэр дундаа ахмад настнуудын аж байдлын асуудалд орон сууцны нөхцөл, хангамжийг сайжруулах зорилт зайлшгүй чухал билээ. Манай Засгийн газрын бүрэн эрхийн хүрээнд энэ тал дээр зарим ахиц гарлаа. Дайнд оролцсон ахмад настнуудад орон сууцны дэмжлэг олгох ажлыг 2009 оноос зохион байгуулж, 1620 ахмад дайчин, тэдгээрийн гэр бүл, үр хүүхэд орон сууцтай боллоо. Түүнчлэн “Шинэ бүтээн байгуулалт” төслийн хүрээнд “100 мянган айлын орон сууц” зорилтот хөтөлбөрийг эхлүүлж, иргэдийн худалдан авах чадварт тохируулж орон сууцны зээлийн хүүг 0.6 хувиас хэтрүүлэхгүй байхаар шийдвэрлэлээ. Хөтөлбөрийн хүрээнд 2016 он хүртэлх хугацаанд орлого багатай өрхийн орон сууцны нөхцөлийг сайжруулах, ахмад настанд зориулсан нөхөн сэргээх, сувилах эмнэлэг бүхий тусгай зориулалтын ахмадын орон сууц барих ажлыг үе шаттай хэрэгжүүлэхээр төлөвлөөд байна.
Эрхэм зочид төлөөлөгчид өө,
Хүндэт ахмадууд аа.
Манай Засгийн газар дээр дурдсан зорилго, зорилтуудаа үргэлжлүүлэн хэрэгжүүлж бодит ажил хэрэг болгохын тулд ирэх оны төсөвт шаардлагатай санхүүгийн боломжит эх үүсвэрүүдийг тусгасан. Цаашид нийгмийн хамгааллын бодлогыг боловсронгуй болгохдоо ахмад настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй хүн, хүүхэд зэрэг анхаарлын төвд байх ёстой хэсгийг гэр бүлдээ, хань ижил, үр хүүхэд, ах дүү хамаатан садантайгаа хамт аз жаргалтай амьдрах боломж нөхцөлийг бүрдүүлэхийг хичээх болно.
Тиймээс гэр бүлийн хөгжлийг дэмжих асуудлаар бид тусгайлан зөвлөлдөх учиртай. Ахмад настнуудын маань амьдрал ахуй, нийгмийн оролцоо, хөгжил дэвшилд тулгамдаж буй асуудлуудыг оновчтой шийдвэрлэх, бодлогын хэрэгжилтийг үр дүнтэй зохион байгуулахад та бүхний оролцоо, санал зөвлөгөө үнэтэй хувь нэмэр болно. Тиймээс өнөөдрийн зөвлөлдөх уулзалт бидний хийж байгаа ажлыг үнэлж дүгнэх, хийх ажлын чиглэлийг тодорхойлоход чухал хувь нэмэр оруулна гэж найдаж байна. Энэ ялдамд Монгол Улсын өнцөг булан бүрээс ахмад настнуудаа төлөөлөн ирж энэхүү уулзалтад оролцож буй нийт ахмадууддаа шинэ ондоо эрүүл энх, аз жаргалтай байхын өлзийтэй ерөөлийг өргөн дэвшүүлье.
Зөвлөлдөх уулзалтын ажиллагаанд амжилт хүсье.
~ Монгол Улсад орчин цагийн төрийн яамд үүсэн байгуулагдсаны 100 жилийн ойн баярын хуралд Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболдын хэлсэн үг ~
УИХ, Засгийн газрын гишүүд ээ,
Төр захиргааны төв байгууллагын үе үеийн төлөөлөгчид өө,
Эрхэмсэг хатагтай, ноёд оо,
Төрийн ордныхоо их танхимд хуран цугларсан Та бүхэндээ, нийт ард иргэддээ Монголын үндэсний тусгаар тогтнолын 100 жилийн ой, анхны таван яам байгуулагдсаны баярын мэндийг дэвшүүлж, Засгийн газрынхаа нэрийн өмнөөс болон хувиасаа сайн сайхан бүхнийг хүсэн ерөөе. Зуун жилийн тэртээх тэсгим хүйтэн өвлийн энэ өдрүүдэд Монголчууд тэмцэл ялалтын хүсэл тэмүүлэлдээ хөтлөгдөж улирлын болоод улс гэрийнхээ жаврыг үргээж, туурга тусгаар Монгол Улсаа сэргээн, төр улсаа засан төвхнүүлэх их үйл хэргийг өрнүүлж байжээ.
Түүхээс үзэх юм бол Жибзундамба хутагтын дэмжлэгтэйгээр Их хүрээнд нөлөө бүхий ноёд, лам нар хуралдан улсын дотоод, гадаад цагийн байдлыг хэлэлцээд монголын тусгаар тогтнолыг сэргээх хэргийг шууд удирдан эрхлэх зорилго бүхий “Халхын Хүрээний бүх хэргийг түр ерөнхийлөн шийтгэх газар” хэмээх байгууллагыг 1911 оны 11 дүгээр сарын 30-нд байгуулжээ. Уг байгууллагыг Түшээт хан аймгийн чуулганы дарга, улсын түшээ гүн Д.Чагдаржаваар ахлуулан, чин ван Ханддорж, да лам Цэрэнчимэд нарын долоон хүний бүрэлдэхүүнтэй байсан юм. Тус байгууллага нь монгол даяар үндэсний эрх чөлөөний хөдөлгөөн өрнүүлж, Монгол Улсын төр, засгийг сэргээх явдлыг бэлтгэн зохион байгуулах түр Засгийн газрын шинжтэй байлаа. Энэ үүрэг зорилгоо хэрэгжүүлэхийн тулд бүх хэргийг түр Ерөнхийлөн шийтгэх газар нь Богдын лүндэн гаргуулж, бүх аймаг, хошуудаас цэрэг бэлтгэн ард олны тэмцлийг дэмжжээ.
Улмаар Их Хүрээн дэх Манж Чин улсын захиргааг түлхэн унагаж, монголын төрийг сэргээн мандуулах тунхаг гарган нийтэд зарлаж, Чин Улсын хэвт ёсны он тооллыг халж, монгол тоололд шилжих, аймгуудын хил хязгаар, боомтод цэрэг томилон суулгах, шаардлагагүй өртөө, харуулыг татан буулгах зэргээр үндэсний эрх чөлөөний хувьсгалыг ялалтад хүргэхэд голлох үүрэг гүйцэтгэсэн юм. Ийнхүү улсынхаа тусгаар тогтнол, үндэсний эрх чөлөөгөө сэргээн мандуулах гэсэн Монголчуудын олон үеийнхний хүсэл мөрөөдөл биелж, тэмцэл нь ялалтад хүрчээ.
Энэ үйл хэргийн оргил нь Жибзундамба хутагтыг Монгол Улсын шашин, төрийг хослон барьсан хаан ширээнд өргөмжлөн залах ёслол болж, олноо өргөгдсөн Монгол Улс байгуулсныг албан ёсоор дэлхий дахинаа тунхаглан зарласан түүхэн үйл явдал юм. Төрийн энэ их ёслол Цагаагчин гахай жилийн өвлийн дунд сарын шинийн есөн буюу 1911 оны 12 дугаар сарын 29-ний баасан гарагт Их хүрээнээ сүр жавхлантай, төгс төгөлдөр болсныг түүх шашдир болон тэр үеийн Монголд байсан гадаадын зочид, жуулчдын тэмдэглэл, дэлхий дахины сонин мэдээнд тодорхойлж тэмдэглэн үлдээжээ.
Үндэснийхээ эрх чөлөөг олж, өөртөө засах эрхтэй, сүслэн залбирах эзэн хаантай төр улсаа сэргээн тунхагласан энэ үйл явдал нь Монгол хүн бүрийн баяр бахархал, омогшил бишрэлийг төрүүлсэн байна. “Монголд газар сайгүй …… их баяр ёслол болж байна”, “Олон Монголчууд Нийслэл хүрээний зүг харж мөргөн, цай сүүнийхээ дээжийг өргөн баярлаж байв” хэмээсэн түүх бичлэгийн төрлүүд үүнийг нотлоно. Шашин, төрийг хослон барьсан Богд хааны лүндэн зарлигаар Монгол Улсын Засгийн газрыг таван яамтайгаар байгуулж, тусгаар тогтнол, эрх чөлөөний хувьсгалыг ялуулахын төлөө идэвхтэй хүчин зүтгэгчдийг яамдын тэргүүн сайд, дэд сайд, түшмэлийн албан тушаалд томилж, зэрэг хэргэм олгож, ард олон, ахмад настнуудад хишиг хувь хүртээсэн байна.
Олноо өргөгдсөн Богд Хаант Монгол Улсын Засгийн газрын таван яам нь Дотоод хэргийг бүгд захиран шийтгэгч яам, Гадаад хэргийг бүгд эрхлэн шийтгэх яам, Цэргийн хэргийг бүгд захиран шийтгэгч яам, Сангийн хамаг хэрэг бүгд захиран шийтгэгч яам, Шүүх таслах хэргийг бүгд захиран шийтгэгч яам нэртэйгээр анхлан байгуулагджээ. Монголын шинэхэн түүхийн эхлэл болсон нэгэн зууны тэртээх энэхүү бахархалт үйл явдлыг үндэснийхээ ой санамжид нэхэн сэргээж, үеийн үед үл мартуулахын тулд туурга тусгаар Монгол Улсаа тунхаглан зарласан, төрийн тулгуур таван яам үүсэн байгуулагдсаны 100 жилийн ойг Монгол Улсын Засгийн газар энэ өдөр ёслон тэмдэглэж байна.
Эдгээр яамд нь шинээр Монгол Улсын төрийн албаны тогтолцоог бүрдүүлж, цаашид улс орныхоо тусгаар тогтнолыг баталгаажуулах, эдийн засаг, аж ахуйг сэргээн босгох, соёл боловсролыг хөгжүүлэх бодлого үйл ажиллагааг эрхлэн явуулах анхны эхлэлийг тавьснаараа түүхэн гавъяатай, өргөн утга агуулгатай юм. Анхны таван яамд эхэн үедээ бараг ижил эрхтэй байсан тул сайд нар хоорондоо харьцах, улсын хэргийг уялдуулах шаардлагаар Богд хааны 1912 оны 2 дугаар сарын 24-ний өдрийн зарлиг гарчээ.
Уг зарлигт “Дотоод яам угаас тус улсын дотор тэргүүлэгч ахмад яам мөн. Гагцхүү манай улс гадаад лугаа найрамдахыг эрхэмлэн гадаадын хэргийг чухал болгох тул Гадаадын яамыг дэд болготугай. Бас улсыг хамгаалах үндэс цэрэгт буй тул Цэргийн яамыг гутгаарт болготугай. Сангийн яамыг дөтгөөрт болго. Шүүн таслах яамыг тавдугаарт болгон харилцан бичиглэхэд зэрэг дэвийг үзэж дээдэх яам доош бичихүй дор илгээв хэмээн бичиж, доорхи яам дээш бичихэд өргөн хэмээн бичиж, үүрд дагаж явагтүн” хэмээн тогтоожээ.
Үндэсний эрх чөлөөний хувьсгалын шууд үргэлжлэл болсон 1921 оны Ардын хувьсгал өөрчлөн байгуулалтын үр дагавар юм. 1990 оны ардчилсан өөрчлөлт нь улс төр, эдийн засаг, нийгмийн шинэчлэл хийж, төрийн захиргааны өөрчлөлтийг явуулж байсан ч анхны таван яамны чиг үүрэг, зохион байгуулалтын бүтэц уламжлагдан өнөөг хүртэл хадгалагдаж, орчин үеийн бодлогын яамд болон шинэчлэгдэж ирсэн. Монгол Улс сүүлийн 100 жилийн хөгжлийн түүхэндээ Засгийн газрын бодлого, хэрэгжүүлэх зорилтоос хамааран 5-аас 20 гаруй яамтай ажиллаж ирсэн. Харин 2008 онд байгуулагдсан өнөөгийн хамтарсан Засгийн газар 11 яамтайгаар үйл ажиллагаагаа явуулж байна.
Сэргэн мандсан шинэ Монгол Улсын сүүлийн 100 жилийн түүх бол үндэсний эрх чөлөө, тусгаар тогтнолын сэргэлт бэхжилт, улсын эдийн засаг, нийгэм соёл, их бүтээн байгуулалт, монгол хүний хөгжил дэвшлийн бахархам түүх болохыг хэзээ ч, хэн ч үгүйсгэх аргагүй ээ. Энэ зуунд бидний улс харь орны хараат, зах хязгаар муж байснаа тусгаар тогтносон, бүрэн эрхт улс шиг улс болж, төрт ёсоо сэргээн хөгжүүлж чадсан юм. Нэгэн зууны тэртээ үндэстний хувьд мөхөх сэхэхийн дэнсэн дээр байсан монголчууд бид эрх чөлөөнийхөө ачаар дахин сэргэж хүн амын тоо тав дахин өсч , эрүүлжиж боловсорсон, соёлжиж иргэншсэн, хөгжиж буй үндэстэн болж байна.
Дундад зууны мухар сүсэг, оюун санааны хоцрогдлыг даван туулж, бүх нийтээр бичиг үсэгтэй, орчин цагийн боловсрол, шинжлэх ухаан, урлаг, спорт, соёл мэдээллийг хөгжүүлэн, дэлхий дахинаа хөл нийлүүлэн алхах түвшинд хүрчээ. Нүүдлийн мал аж ахуйгаас хөдөө аж ахуй, газар тариалан, уул уурхай, аж үйлдвэр хослон хөгжиж байгаа, өмчийн олон хэвшил бүхий, эдийн засгийн түргэн өсөлттэй хөгжиж буй орон болж чадсан. Монгол Улс, монгол үндэстэн хөгжлийн ийм бахархам ололт амжилтад хүрэхэд үе үеийн Засгийн газар, тэр дундаа анхны таван яамны гүйцэтгэсэн үүрэг, оруулсан хувь нэмэр нэн чухал болохыг зориуд тэмдэглэн хэлэхэд таатай байна.
“Үндэсний эрх чөлөөний хувьсгалын 100 жилийн ойг тэмдэглэх тухай” Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн 2008 оны 12 дугаар сарын 29-ний өдрийн 399 дүгээр зарлигийн 2 дугаар зүйлд “Үндэсний эрх чөлөөний хувьсгалын 100 жилийн ойг тэмдэглэх хүрээнд Монгол Улсад шинэ цагийн Хууль зүй, дотоод хэргийн алба, Засгийн газрын ажлын алба /Шүүх яам, Дотоод хэргийг бүгд захиран шийтгэгч яам/, Батлан хамгаалах алба /Цэргийн хэргийг бүгд захиран шийтгэгч яам/, Санхүү, эдийн засгийн алба /Сангийн хамаг хэрэг бүгд захиран шийтгэгч яам/, Дипломат алба /Гадаад хэргийг эрхлэн шийтгэгч яам/ байгууллагдсаны 100 жилийн ойг тус тус тэмдэглэх нь зүйтэй хэмээн үзсүгэй” гэсэн нь анхны таван яамны түүхэн үүргийг тодотгосон хэрэг юм.
Гадаад хэргийг эрхлэн шийтгэх яамнаас эхтэй монголын шинэ цагийн дипломат албаны 100 жилийн түүхэн замнал нь бахархам амжилтаар дүүрэн. Дэлхийн хоёр удаагийн их дайн, их гүрнүүдийн интервенци, геополитикийн сөргөлдөөн, хоёр системийн хуваагдал, хүйтэн дайны түгшүүр, цөмийн зэвсгийн өрсөлдөөн бүхий аюул эрсдэл дүүрэн ХХ зуунд улсынхаа тусгаар тогтнолыг хөрш болон бусад улс орноор хүлээн зөвшөөрүүлэх, хүнд бэрх үүргээ нэр төртэй гүйцэтгэж, түүхэн гавъяа байгуулсан үе үеийн дипломатчид гадаад харилцааны албаныхандаа Монгол Улсын Засгийн газар баяр талархал дэвшүүлж байна.
Тэдний маань хагас зууны нөр их зүтгэлийн үр дүнд Монгол Улс НҮБ-ын бүрэн эрхт гишүүн болж, эдүгээ 157 улстай дипломат харилцаатай болж, тэдгээрийн ихэнхтэй нь худалдаа эдийн засгийн харилцаа тогтоож, бүс нутаг, тив дэлхийн хэмжээний олон улсын нэр хүнд бүхий 60 гаруй байгууллагын гишүүн болж, Монгол Улсын гадаад нэр хүнд дээшилж монгол төрийн алтан аргамж улам бөхлөгдсөөр байна. Эдүгээгийн гадаад харилцааны яам нь төрийн гадаад бодлогыг хэрэгжүүлэх, гадаад улстай гэрээ, хэлэлцээр байгуулах талаархи засгийн газрын бүрэн эрхийн хүрээнд Монгол Улсын гадаад бодлогын үзэл баримтлал, гадаад харилцааг эдийн засагжуулах хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх олон талт үйл ажиллагаа явуулж буй ерөнхий чиг үүргийн яам юм.
Монгол Улсын гадаад харилцаа улам өргөжиж, бүс нутаг, олон улсын хамтын ажиллагаанд манай улсын оролцоо ихээхэн нэмэгдэж буйтай холбогдон тус яамны гүйцэтгэх үүрэг, үйл ажиллагааны хамрах хүрээ тэлсээр байна. Сангийн хамаг хэргийг бүгд захиран шийтгэгч яам буюу эдүгээгийн Сангийн яам нь улсынхаа эдийн засгийг хөгжүүлэх, сан хөрөнгийг аривжуулах, эдийн засаг, нийгэм, соёлын зорилтуудыг хэрэгжүүлэх хөрөнгийн эх үүсвэрийг бүрдүүлэх, төсөв санхүүгийн удирдлагаар хангах үндсэн чиг үүргээ нэгэн зууны туршид нэр төртэй гүйцэтгэж ирсэнийг тэмдэглэхэд нэн таатай байна.
Энэ үйл хэрэгт оюун ухаан, сэтгэл зүтгэлээ зориулсан тус яамны үе үеийн удирдлага, алдар хүндтэй ахмадууд төрийн санхүү, эдийн засгийн албаны нийт албан хаагчиддаа ойн баярын мэндийг өргөн дэвшүүлье. Сангийн яам нь улсын эдийн засаг, нийгмийн хөгжлийн үндсэн чиглэл, улсын төсөв, зээл, санхүүгийн төлөвлөгөөг боловсруулж УИХ-д өргөн мэдүүлж, түүнээс гаргасан шийдвэрийг биелүүлэх талаархи чиг үүргийг дагнан эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага болон өргөжлөө.
Үндэсний эдийн засгийн тэлэлт, хүний хөгжлийн зорилт, дэлхийн эдийн засгийн эрсдэлтэй холбогдоод ерөнхий чиг үүргийн энэ яаманд төсвийн сахилга, тогтвортой байдал, төлөвлөлтийн шинжлэх ухааны хандлага, эрсдлийн менежмент, хүний нөөцийн чадавхийн асуудал хэзээ хэзээнээс илүү чухлаар тавигдаж байна. Шүүн таслах хэргийг бүгд захиран шийтгэгч яамны чиг үүрэг нь өнгөрсөн 100 жилд тухайн үеийн төрийн хэлбэр, зорилт, үйл ажиллагааны онцлог, түүхэн цаг үеийн нөхцөл байдалтай холбоотойгоор нэлээдгүй хувьсан өөрчлөгдөж иржээ. Богд хаант Монгол Улсын үед “Зарлигаар тогтоосон Монгол Улсын хууль цаазын бичиг”-ийг боловсруулан батлуулж мөрдүүлэх зэргээр шүүх, эрх зүйн шинэтгэлийн шинжтэй чухал алхмуудыг хийсэн.
Ардын засгийн жилүүдэд шүүхийн шинэ тогтолцоог төлөвшүүлэх, хуулийг сахиулахад үйл ажиллагаагаа чиглүүлж ирсэн. Шинэ үндсэн хуулийн дагуу шүүх эрх мэдэл, засаглалын гүйцэтгэх эрх мэдлээс тусгаар болсноор түүний чиг үүрэгт өөрчлөлт орж, нийгмийн дэг журмыг хангах төрийн үндсэн чиг үүргийг хэрэгжүүлэгч төрийн захиргааны төв байгууллага болж өөрчлөн байгуулагдсан. Ерөнхий чиг үүргийн яам болох эдүгээгийн Хууль зүй, дотоод хэргийн яам нь хуулийн биелэлтийг зохион байгуулж хангах, хүний эрх, эрх чөлөөг хамгаалах, нийгмийн хэв журмыг бэхжүүлэх талаарх Засгийн газрын үйл ажиллагааг дагнан эрхэлсэн байгууллага юм.
Хүн ардынхаа амгалан тайван, аюулгүй байдал, нийгмийн шударга ёсыг сахиулахын төлөө бие хайргүй зүтгэж ирсэн шүүх, цагдаа, хууль сахиулах байгууллагын үе үеийн төлөөлөл төрийн тусгай албаныхандаа ойн баярын мэнд дэвшүүлж, итгэл сэтгэлийн эрч хүч, урам зориг, ажлын өндөр амжилт хүсэн ерөөе. Цэргийн хэргийг бүгд захиран шийтгэгч яам буюу өнөөгийн Батлан хамгаалах яам нь эх орныхоо тусгаар тогтнолыг батлан хамгаалах, нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдал, улсынхаа хилийн халдашгүй дархан байдал, үндэсний аюулгүй байдлыг хангах төрийн үндсэн чиг үүргийг нэр төртэй гүйцэтгэж ирсэн.
Богд хаант Монгол Улсын үед байнгын цэргийг бий болгож, Хужирбуланд цэргийн сургууль байгуулснаас эхлээд, ардын журамт цэргийн хороо ардын арми болтлоо өргөжин бэхэжсэн. Монголын шинэ цагийн цэрэг армийн салбараас ардын Хатанбаатар Магсаржав, манлай ван Дамдинсүрэн, их жанжин Д.Сүхбаатар нарын халуун эх орончид, маршил Х.Чойбалсан, Ю.Цэдэнбал, жанжин Ж.Лхагвасүрэн зэрэг цэргийн нэрт удирдагчид төрөн гарсан.
Харийн түрэмгийллийн эсрэг тэмцэл, Халх гол, чөлөөлөх дайн, баруун хил, Байтаг богдын тулааны талбараас олон арван баатар, алдар гавъяат, эр зоригт дайчид тодорсон. Тусгаар тогтнол, эрх чөлөө, эх орон, ард түмнийхээ төлөө халуун амь, бүлээн цусаа зориулсан өнөөдрийн аз жаргалыг бидэнд өгсөн хатан зоригт баатрууд, ахмад дайчдынхаа гавъяаг нь дурсан, гүн хүндэтгэлээ илэрхийлье. Монгол зэвсэгт хүчний өнөөдрийн бие бүрэлдэхүүн өмнөх үеийнхнийхээ эх оронч, баатарлаг уламжлалыг залгамжлан өвлөж, орчин үеийн цэргийн урлагийг чадамгай эзэмшиж, олон улсын энхийг сахиулах үйлсэд хувь нэмрээ оруулж байгаа нь бахархалтай.
Монгол Улсынхаа нэрийг олон улс, дэлхий дахинаа өргөж яваа Г.Аззаяа, Самбуу-Ёндон нарыг эгнээнээсээ төрүүлсэн үе үеийн энхийг сахиулагчиддаа, бүх цэрэг дайчид, офицер, ахлагч, сонсогч, нартаа Батлан хамгаалах алба үүсэн байгуулагдсны 100 жилийн ойн баярын мэндийг Засгийн газрын нэрийн өмнөөс өргөн дэвшүүлье. Анхны таван яамны нэг Дотоод хэргийг бүгд захиран шийтгэгч яамны зарим чиг үүргийг одоо Засгийн газрын ажлын алба буюу Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газар хариуцан гүйцэтгэж байна.
Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газар нь төрийн захиргааны төв байгууллага, нутгийн захиргааны байгууллагын үйл ажиллагааны харилцан уялдааг зохицуулах удирдлагын ерөнхий чиг үүргийн байгууллага төдийгүй Засгийн газрын шийдвэрийг боловсруулах, хэрэгжүүлэх, хүний нөөц болон нийтлэг үйлчилгээгээр хангаж ажилладаг Засгийн газрын удирдлагын зөвлөх байгууллага юм. Үе үеийн Засгийн газрын ажлын алба энэ чиг үүргээ нэр төртэй биелүүлж, Засгийн газрын хэвийн үйл ажиллагааг хангаж, зөвлөгөө үйлчилгээгээр дэмжлэг үзүүлж ирснийг баярын энэ өдөр онцлон тэмдэглэж, энэ танхимд уригдан ирсэн хүндэт зочид болон бүх ахмадууддаа, хэрэг эрхлэх газрын одоогийн бие бүрэлдэхүүнд Ерөнхий сайдын хувьд гүн талархлаа илэрхийлье.
Төрийн захиргааны байгууллагад үнэнч сэтгэлээсээ, үр бүтээлтэй, тогтвортой ажиллаж, Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрыг 33 жил удирдан ажилласан гавъяат хуульч Б.Бадарч агсны үлгэр дууриаллыг зориуд дурдан хэлье. Нийгмийн олон талт зорилтыг хэрэгжүүлж, Засгийн газрын манлайллыг хангаж ажиллахад ажлын албаны мэргэжлийн шуурхай үйлчилгээ, ажилтнуудын мэдлэг, туршлага, ур чадвар, ёс зүйн, хариуцлагын өндөр шаардлага хэзээ хэзээнээс илүү тавигдаж байгааг бас тэмдэглэе.
Эрхэм хатагтай, ноёд оо,
ХХ зууны монголын түүхийн содон үйл явдал Үндэсний эрх чөлөөний хувьсгалын 100 жилийн ойг тэмдэглэх ажлын хүрээнд Монгол Улсын Засгийн газраас тогтоол гаргаж, ойг тэмдэглэх Үндэсний хороо байгуулан, тодорхой ажлуудыг төлөвлөн гүйцэтгэж ирлээ. Ойн тунхаглал, Монгол Улсын шинэ үеийн төрийн албаны түүхэнд холбогдох түүхийн дурсгал, соёлын өвийг сэргээн засварлах, хамгаалалтад авах, судалгаа шинжилгээ, урлаг, соёлын суурь бүтээлүүд туурвих, баримтат-уран сайхны кино бүтээх, үндэсний болон олон улсын эрдэм шинжилгээний хурал, симпозиум зохион байгуулах, Монгол Улсын тусгаар тогтнолын төлөө тэмцэгчдийн дурсгалыг мөнхжүүлэх зэрэг олон бүтээлч ажлуудыг яамдууд тус бүртээ санаачлан зохион байгуулж, түүхт тэгш ойгоо угтлаа.
Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын санаачилгаар Анхны 5 яамны хамтарсан нээлттэй өдөрлөгийг Сүхбаатарын талбайд зохион байгуулж, Засгийн газар, яамдаас явуулж буй бодлого, үйл ажиллагааг олон нийтэд сурталчилсан нь иргэдэд хүрсэн ажил хэрэгч арга хэмжээ болсон. Ийнхүү 100 жилийн ойд манай яам, газрууд 2011 онд төлөвлөсөн ажил, тулгамдсан зорилтоо шуурхай шийдвэрлэж, ажлын амжилт дүүрэн байгааг тэмдэглэн хэлэхэд таатай байна.
Мөн үндэсний эрх чөлөөний хувьсгал, төрийн яамдын үүсэн байгуулагдсаны их ойг угтаж, үндэсний түүх, соёлоо бахархан дээдэлж, дэлгэрүүлэн хөгжүүлж, сурталчлах талаар тодорхой санаачилга, зүтгэл гаргаж, бодитой хувь нэмрээ оруулсан иргэд, уран бүтээлчид, судлаач шинжээчид, иргэний нийгмийн байгууллагад Засгийн газрын өмнөөс гүн талархал илэрхийлье.
Эрхэм хатагтай, ноёд оо,
Хэдхэн хоногийн дараа 2012 он гарах гэж байна. Манай хамтарсан Засгийн газрын хувьд 2012 он бол үйл ажиллагааны хөтөлбөрөө хэрэгжүүлж дуусгах сүүлийн жил. Үйл ажиллагааны хөтөлбөрт тусгагдсан бодлого, арга хэмжээний эцсийн үр дүнг баталгаажуулах, дутуу байгаа ажлыг гүйцээх, улс орныхоо цаашдын хөгжилд нөлөөлөх шийдвэрүүдийг гарган хэрэгжүүлнэ. Мөн манай Засгийн газраас хэрэгжүүлэхээр эхэлсэн шинэ бүтээн байгуулалтын хөтөлбөрт тусгагдсан төмөр зам, орон сууц, өмнийн говийн хөгжлийн талаар төлөвлөсөн бүтээлч ажлуудыг амжилттай хэрэгжүүлэх гарааг эрчимжүүлэх болно.
Ирж буй 2012 он бол сонгуулийн жил ээ. УИХ сонгуулийн хуулийг саяхан шинэчлэн баталлаа. Засгийн газрын өмнө тулгамдсан зорилтуудыг сонгуулийн их ажлын нүргээнд дарагдуулахгүйгээр зохион байгуулах шаардлага, үүрэг хариуцлага Та бидэнд бий. Иймд Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн дутууг гүйцээх, бүтээн байгуулалтын ажлыг эрч хүчтэй явуулах үүрэг 100 жилийн ойгоо тэмдэглэж байгаа Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газар, яамдын удирдлага, ажилтнуудын манлайлал нэн чухал гэдгийг онцлон сануулья. Ялангуяа орон нутагт ажлыг эрчимжүүлж, иргэд сонгогчдын идэвхийг санаачлагыг бүтээлч ажилд чиглүүлэх нь бүх шатны Засаг даргын онцгой анхаарвал зохих асуудал мөн.
Хууль зүй, дотоод хэргийн алба, Засгийн газрын ажлын алба, Батлан хамгаалах алба, Санхүү, эдийн засгийн алба, Дипломат алба байгууллагдсаны 100 жилийн ойг тохиолдуулан үе үеийн ахмадууд, тэдний залгамж болон ажиллаж байгаа өнөөгийн удирдлага, нийт ажилтнууд, тэдгээрийн гэр бүлд аз жаргал, эрүүл энх, ажлын амжилт, энэ хорвоогийн хамгийн сайн сайхан бүхнийг хүсэн ерөөж, дахин баярын мэнд дэвшүүлье.
Анхаарлаа хандуулсанд баярлалаа
2011 оны 12 дугаар сар 17
Төрийн ордны их танхим
Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд 2011 оны 12 дугаар сарын 18-ны өдөр Монголын Үйлдвэрчний Эвлэлүүдийн холбооны Ерөнхийлөгч С.Ганбаатар,Боловсролын шинжлэх ухааны үйлдвэрчний холбоон дарга Ж.Батзоригтэргүүтэй хүмүүсийг хүлээн авч уулзлаа. Ерөнхий сайдын өгсөн үүрэг даалгаврын дагуу байгуулагдсан ажлын хэсгүүд хуралдаж, нийгмийн зөвшилцлийн гурван талт хэлэлцээр эхэлжээ. Тиймээс багш нарын ажил хаялт ирэх даваа гаригаас эхлэн зогсож, сургууль цэцэрлэгүүд үйл ажиллагаагаа хэвийн явуулах болж байгааг тэд Засгийн газрын тэргүүнд мэдээллээ.
Ерөнхий сайдын түвшинд энэ асуудлыг авч үзэж байгаа нь гурван талт хэлэлцээр өндөр түвшинд эхэллээ гэж ойлгож байна хэмээн Монголын Үйлдвэрчний эвлэлүүдийн холбооны Ерөнхийлөгч С.Ганбаатар энэ үеэр хэлж байлаа. Багш нарын ажил хаясан үеийн цалин хөлсийг тодорхой хууль журмын хүрээнд шийдвэрлэх, цалин хөлсийг ирэх хоёр болон тавдугаар сарын нэгнээс эхлэн үе шаттайгаар нэмэгдүүлэх асуудлыг Засгийн газар боловсруулж ойрын хугацаанд УИХ-д өргөн барина гэдгийг Ерөнхий сайд энэ үеэр хэллээ.
Мөн Засгийн газар багш нарын тавьсан шаардлагыг бодитойгоор шийдвэрлэж, ажил хэрэгч хандах үүднээс тэднийг хүлээн авч уулзаж байгаагаа хэлээд та бүгд ч гэсэн энэ асуудалд хариуцлагатай хандаж нийгмийн гурван талт зөвшилцлөөр хэлэлцэж байгаа асуудлаа хэрэгжүүлэх тал дээр хамтран ажиллах тухай тодорхой ярилцав. Засгийн газрын гишүүд ч өөрсдийн салбарын хүрээнд шийдэж болох асуудалд хариуцлагатай хандахыг ч мөн давхар анхаарууллаа. Энэ ажил цаашид төр хувийн хэвшлийн хамтын ажиллагааг шинэ шатанд гаргахад үлгэр жишээ үзүүлсэн алхам болно гэдэгт итгэж байгаагаа Засгийн газрын тэргүүн онцоллоогэж Засгийн газрын хэвлэл мэдээллийн албанаас мэдээллээ.
“2011 онд 72 мянга гаруй хүн шинээр байнгын ажлын байртай болж, “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил”-ийн ажлын зорилт тоо, чанарын хувьд амжилттай биелсэн бүтээлч он байлаа. Энэ жилийн гараа ирэх жилүүдэд улам эрчимжиж, бага орлоготой өрхийг дэмжих ажлыг тууштай хэрэгжүүлэх болно” гэж “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил”-ийн ажлыг зохион байгуулах Үндэсний хорооны дарга, Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд хэллээ. Энэ тоог Үндэсний статистикийн хороо, Нийгмийн хамгаалал, хөдөлмөрийн яам, бусад байгууллагын судалгаа ч баталж байна.
“72 мянга гаруй хүн ажилтай болсноор тухайн хувь хүн, өрхийн амьжиргаа, орлогод эерэг нөлөө үзүүлж, энэ хэмжээгээр ахуй амьдрал ч дээшилсэн нь лавтай. Цаашид ч шинээр ажлын байртай болох хүний тоо улам нэмэгдэнэ гэсэн урьдчилсан тооцоо байна. Бид энэ амжилтаа бататган улмаар ахиулж, ажилгүйдэл, ядуурлыг бүрмөсөн арилгахын төлөө хамтдаа зүтгэе” гэж Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд хэлэв. Тэрээр мөн ажилгүйдэл, ядуурлыг арилгахын тулд төр, засгаас гадна иргэд өөрсдөө идэвх, санаачлагатай байж, Хөдөлмөрийн биржэд бүртгүүлэх, сургалтад хамрагдах замаар ажилтай болж, амьдралаа өөд нь татахын төлөө хичээх хэрэгтэй гэлээ. Засгийн газраас зарласан “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил”-ийн ажлын хаалтын нэгдсэн арга хэмжээ 2011 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдөр болох үеэр Ерөнхий сайд ингэж хэлсэн байна. Тэрээр мөн жилийн ажлын хүрээнд төр, засгаас авч хэрэгжүүлсэн арга хэмжээний талаар товч танилцууллаа.
Гүйцэтгэх засаглалын тэргүүний хэлснээс үзвэл Засгийн газар хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих талаар төрөөс баримтлах эрх зүйн орчинг шинэчлэн, хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжсэн санхүүжилтын эх үүсвэр, шинэ дэмжлэг бий болгож, ажил хийж ахуй амьдралаа дээшлүүлье гэсэн иргэд, өрхийг дэмжин, ажлын байраа хадгалсан ажил олгогчдыг урамшуулах зэрэг арга хэмжээ авчээ. Энэ бүхэн нь цаашдаа урт хугацаанд, тогтвортой үр өгөөжөө өгөх бодлогын суурь өөрчлөлт болж байна.
Ерөнхий сайд С.Батболд хэлэхдээ “Хөдөлмөр эрхлэлтийн бодлогын шинэчлэл нь хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих идэвхтэй бодлого явуулахад чиглэгдэж ирлээ. Энэ хүрээнд хөдөлмөр эрхлэе гэсэн иргэн бүрээ дэмжих, орлогогүй байгаа өрх бүрт хүрэх, зорилтот бүлгийн иргэд хөдөлмөр эрхлэхэд нь туслалцаа үзүүлэх, залуучуудад хөдөлмөрийн зах зээлд шаардлагатай, эрэлттэй мэргэшил, ур чадвар эзэмшүүлэх замаар ажлын байртай болгох, эдгээрийг шийдвэрлэхэд төрийн бүх шатны байгууллага, хувийн хэвшил болон иргэдийн хүлээх, гүйцэтгэх үүрэг, хариуцлагыг илүү тодорхой болгосон шинэ эрх зүй, санхүүгийн орчинг бүрдүүлсэн нь энэ жилийн ажлын гол үр дүнгийн нэг” гэж онцлон тэмдэглэлээ.
“Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил”-ийн ажлыг үр дүнтэй болгохын тулд төр, хувийн хэвшлийн төлөөллөөс бүрдсэн 14 хүний бүрэлдэхүүнтэй Үндэсний хороо, 5 дэд хороо байгуулан, хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих арга хэмжээний хэрэгжилтэд дэмжлэг үзүүлж ажиллажээ. Үндэсний хорооны батласан 5 бүлэг, 54 заалт бүхий төлөвлөгөөний биелэлт 92 хувьтай гэсэн судалгаа гараад байна.
Үндэсний хорооны хурлаар Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам, Эрдэс баялаг, эрчим хүчний яам, Зам, тээвэр, барилга, хот байгуулалтын яам, Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны яам, Гадаад харилцааны яам, Дархан-Уул, Дорнод, Өмнөговь, Архангай аймаг болон зарим агентлаг, барилга, хүнсчид, арьс шир, ноос ноолуурын мэргэжлийн холбоодын санал хүсэлт, тайланг сонсон холбогдох шийдвэрийг тухай бүр нь гаргаж ажилласан байна. “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил”-ийн ажлын хүрээнд хууль эрх зүйн орчинг бүрдүүлэх, санхүүгийн дэмжлэг, хөдөлмөрийн зах зээлийн мэдээллийн системийг сайжруулах, жилийн ажлыг сурталчлах, иргэдэд мэргэжил, ур чадвар олгох сургалт явуулах зэрэг багц асуудлыг шийдвэрлэхийг зорьжээ.
Засгийн газар хууль эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх зорилгоор Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих тухай, Хөдөө аж ахуйн гаралтай бараа, түүхий эдийн биржийн тухай зэрэг 17 хууль, УИХ-ын 3 тогтоол батлуулж, Засгийн газрын 2 тогтоол гаргасан байна. Түүнчлэн 100 мянган айлын орон сууц, ноос, ноолуур, жижиг, дунд үйлдвэрийн салбарыг дэмжих бонд гаргах, хүнсний ногоо, гурилын татварыг нэмэгдүүлэх тухай УИХ-ын тогтоол гаргуулснаар хөдөлмөр эрхлэлтийн эрх зүйн орчин үндсэндээ шинэчлэгдсэн гэж Ерөнхий сайд хэлсэн үгэндээ тэмдэглэлээ.
Жилийн ажлын хүрээнд 1.5 их наяд төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийсэн нь өмнөх жилүүдэд байгаагүй их хөрөнгө юм. Засгийн газар бондын хөрөнгөөс олгож байгаа зээлийг анх удаа 7 хувийн хүүтэй, 5 жилийн хугацаатай олгох шийдвэр гаргасан. 7 хувийн хүүтэй зээлийн хүүгийн зөрүүд Засгийн газар, Монголбанк тус бүр 3 хувийн хүүг банкуудад нэмж төлж байгаа нь хөдөлмөр эрхлэлтийг нэмэгдүүлэх бодит арга хэмжээ, ялангуяа тогтвортой ажлын байр нэмэгдүүлэхэд чухал түлхэц болсон байна.
Концессын хүрээнд хэрэгжүүлэх төсөл, хөтөлбөрийн жагсаалтыг шинэчлэн баталж, иргэдийн хоршоо, нөхөрлөл байгуулах, өрхийн болон хувиараа бизнес эрхлэх хүмүүсийг Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангаас дэмжиж байхаар хуулинд өөрчлөлт оруулжээ. Үндэсний хорооны тайлангаас үзвэл ажлын байрны сургалт буюу дагалдан сургалтын хөтөлбөрийг барилга, хөнгөн хүнсний үйлдвэрийн салбарт зохион байгуулж 9 мянга гаруй хүнийг хамруулсны 90 хувь нь ажлын байртай болсон байна. Цаашид зорилтот бүлгүүдэд зориулсан тусгай хөтөлбөрүүдийг энэ онд хэрэгжүүлэхэд зориулж 10 тэрбум гаруй төгрөгийн эх үүсвэрийг шийдсэн. Ингэснээр хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, залуучууд, оюутнууд, эмэгтэйчүүд, малчдын хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих зэрэг зорилтот хөтөлбөр хэрэгжиж үр дүнгээ өгч байна.
Жижиг, дунд үйлдвэрийн салбарт энэ онд 120 орчим тэрбум төгрөгийн зээлийн эх үүсвэрийг шийдсэн бөгөөд олгосон зээлийн үр дүн ирэх жилүүдэд бодитоор гарах суурь нь тавигджээ. “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил”-ийн ажлын хүрээнд тавьсан гол зорилтын нэг нь хөдөлмөрийн зах зээлийн мэдээллийн системийг шинэчлэн сайжруулах байлаа. Энэ нь ажил олгогч, ажил хайж байгаа иргэдийг хооронд нь холбоход чухал үүрэг гүйцэтгэх юм.
Энэ хүрээнд ажилгүй иргэдээ дүүрэг, хороо, сум, баг бүрчлэн гаргаснаас гадна хөдөлмөрийн зах зээлийн мэдээллийг аж ахуйн нэгж, иргэн, байгууллага, статистикийн албад нэг загварын маягтаар гаргадаг болсон нь мэдээлэл үнэн зөв, бодитой болох үндэс болжээ. Цаашид мэдээллийг иргэдэд бүх хэлбэрээр түргэн шуурхай хүргэх, ялангуяа ирэх онд техникийн боломжтой бүх сум, хороонд цахим хэлбэрээр хүргэх зорилт тавиад байна.
Аймаг, нийслэл, яамдаас ирүүлсэн тайлангаас үзвэл “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил”-ийн ажлын хүрээнд хөдөлмөр эрхлэлттэй холбоотой арга хэмжээ өдөр бүр дунджаар 80-10 зохиогдож байжээ. Гэхдээ ажлын үр дүнг зохион байгуулсан арга хэмжээний тоогоор биш, хүрсэн үр дүн, хэдэн хүнийг ажилтай болгосон, ажил хийе гэсэн иргэдийн идэвх, оролцоогоор дүгнэнэ гэдгээ Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд жилийн ажлын нээлтийн үеэр онцлон тэмдэглэж байсан. Энэ талаас нь харвал сард 6 мянга гаруй хүн шинэ ажлын байртай болж, ажил идэвхтэй хайж байгаа хүний тоо өссөн нь эерэг үзүүлэлт. Нөгөө талаас хөдөлмөр эрхлээгүй хүмүүсийн тоо буурч байвал бидний авч хэрэгжүүлсэн арга хэмжээ үр дүнгээ өгсөн хэрэг гэж тэрээр үзэж байна.
Иргэдэд мэргэжил, ур чадвар олгох сургалтын талаар ч Ерөнхий сайд С.Батболд мэдээлэлдээ дурдлаа. Түүний хэлснээс үзвэл Мэргэжлийн сургалт, үйлдвэрлэлийн төв, коллежид суралцагсдын дотор насанд хүрэгчдийн эзлэх хувь 25.7 хувиар нэмэгдэж 16692 буюу 34.6 хувиар өссөн байна. Үүнтэй холбогдуулан суудлын тоог 3500-гаар нэмэгдүүлэх, сургалтын орчныг сайжруулах, бэхжүүлэхэд улсын төсөв, төсөл, хөтөлбөрөөс 12.1 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийжээ. Үндэсний мэргэжилтэй ажилтан бэлтгэх, ажилгүй иргэдэд мэргэжил эзэмшүүлэх, ажилд зуучлах зорилтын хүрээнд 2010-2011 оны хичээлийн жилд 23 мэргэжлээр уул уурхай, барилга, аж үйлдвэр, хөдөө аж ахжйн салбарт 3 мянга гаруй хүн төгсөж байна.
“Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил”-ийн ажил энэ жилээр дуусахгүй, ирэх жилүүдэд улам эрчимжинэ гэж Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд хэллээ. Цаашид аймаг, орон нутгын удирдлагууд ажлын төлөвлөгөөгөө шинэчлэн баталж, хэрэгжүүлэх, мэдээллийн санд тулгуурлан ажилгүй хүн бүрт хүрч ажиллах, ажилд орсон иргэдийн мэдээг долоо хоног, сараар Нийгмийн хамгаалал, хөдөмөрийн яаманд ирүүлж байх, шинээр бий болсон ажлын байранд ажилгүй хэн гэдэг хүнийг ажиллуулахаа хүн нэг бүрээр тооцох, орон нутгийн мэргэжлийн холбоод, төрийн бус байгууллага, иргэдийн оролцоог татан оролцуулах зэргийг бүх шатны Засаг дарга нарт даалгалаа.
АМЖИЛТ ГАРГАСАН АЙМАГ, НИЙСЛЭЛ, АЖ АХУЙН НЭГЖҮҮДИЙГ УРАМШУУЛЛАА
“Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил”-ийн ажлыг сайн зохион байгуулж, бодит үр дүнд хүрсэн аймаг, нийслэл, аж ахуйн нэгж байгууллагын удирдлагуудыг шагнаж урамшууллаа. Үндэсний хорооны дүгнэлтээр нийслэл Улаанбаатар, Сэлэнгэ, Дархан-Уул, Дорноговь аймаг жилийн ажлыг сайн зохион байгуулж бусдыгаа тэргүүлсэн бол Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яам, Нийгмийн хамгааллын яам үр дүнтэй ажилласан байна.
Түүнчлэн нийслэлийн Сонгинохайрхан дүүрэг, Баян-Өлгий аймгийн Сагсай, Сүхбаатар аймгийн Түвшинширээ, Багхангай дүүргийн 16 дугаар хороо, Налайх дүүргийн 2 дугаар хороо, Увс аймгийн Улаангом сумын 3 дугаар баг, Дорнод аймгийн Матад сумын Түмэнхан баг илүү санаачлагатай ажиллан, иргэддээ хүрсэн олон ажил хийснээрээ улсдаа шалгарлаа. Хувийн хэвшлийнхнээс хамгийн олон ажлын байр бий болгосон байгууллагаар “Эм Си Эс” групп, “Энержи ресурс”, “Алтайн хүдэр” компани, “Макс” групп, “Монгол алт” корпораци, “Блю скай”, “Говь”, “Тедмент”, “Эсмо” компани, Хадгаламж банк тодорлоо. Сайн ажиллаж, бусдыгаа хошуучилсан аймаг, нийслэл, хувийн хэвшлийнхэнд “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил”-ийн ажлыг зохион байгуулах Үндэсний хорооны дарга, Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд шагналыг нь гардуулж баяр хүргэсэн байна.