Ангилал: мэдээ-мэдээлэл

Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд өнөөдөр Австралийн ерөнхий сайд хатагтай Жулиа Гиллардтай  ганцаарчилсан уулзалт хийлээ.  Уулзалтын эхэнд  халуун дотноор хүлээн авч байгаад Засгийн газрын тэргүүн С.Батболд талархал илэрхийлээд,  энэ айлчлал Монгол Улсын Ерөнхий сайдын Австралийн холбооны улсад хийж байгаа анхны айлчлал болж байгааг тэмдэглэлээ. Түүнчлэн Ерөнхий сайд С.Батболд “ Хоёр орны харилцаа хамтын ажиллагааг “ өргөтгөсөн түншлэл”-ийн түвшинд хүргэх хүсэл эрмэлзэлтэй байна “ хэмээн илэрхийлээд, улс төрийн сайн харилцааны хөрс суурин дээр хоёр орны худалдаа, эдийн засаг, хөрөнгө оруулалтын хамтын ажиллагааг идэвхжүүлэх, тухайлбал уул уурхай, эрдэс баялаг боловсрол, хөдөө аж ахуй байгаль орчин, аялал жуулчлал зэрэг  салбарт ийм боломж их байгааг онцолсон юм.

“Монгол Улсын Засгийн газар улс орныхоо эрдсийн нөөц баялаг дээр тулгуурлан үйлдвэрлэл, бүтээн байгуулалтын далайцыг нэмэгдүүлэх, мэдлэгт суурилсан эдийн засгийг  илүүтэй хөгжүүлэх бодлого баримталж байгаа бөгөөд улмаар бүс нутгийн эдийн засаг, худалдаа, хөрөнгө оруулалтын хамтын ажиллагаа, харилцан хамааралд идэвхтэй, үр ашигтай оролцогч байх сонирхолтой байна” хэмээгээд, дээрх зорилтыг хэрэгжүүлэхдээ Австрали зэрэг бүс нутгийн голлох улс орнуудтай илүү ойр дотно, үр бүтээлтэй хамтран ажиллах сонирхолтой байгаагаа хэллээ. Мөн Ерөнхий сайд энд хэлсэн үгэндээ Австралийн хөгжлийн замналыг жишиг болгож хардаг болохыг онцлоод, энэ агуулгаар Австралид  монгол залуучуудыг олноор сургах, Австралийн хөрөнгө оруулалтыг урамшуулах бодлого баримталж буйгаа  тэмдэглэв.

“ Монгол Улс Зүүн хойд Ази, Зүүн азийн чиглэлд идэвхтэй гадаад бодлого явуулж  байгаа. АПЕК, Зүүн азийн дээд хэмжээний уулзалт зэрэг бүс нутгийн олон талт хамтын ажиллагааны үйл  явцад нэгдэх эрмэлзэлтэй байна. Австралийн тал бидний эрмэлзлийг дэмжинэ гэдэгт итгэж байна” гэж эцэст нь тэмдэглэн хэлээд, Ерөнхий сайд Жулиа Гиллардыг тааламжтай цагтаа Монгол улсад айлчлахыг урилаа. Харин хатагтай Жулиа  Гиллардын хувьд    ногоон тивийн  анхны эмэгтэй Ерөнхий сайд гэдгээрээ  түүхэнд бичигддэг аж.

  Тэрбээр  Монгол улсын ерөнхий сайдыг тус улсад анх удаа айлчлан ирж байгаад баяр хүргээд, ярилцах олон асуудал байгааг тэмдэглэн хэлэв.  Ардчилал чөлөөт зах зээл гэх нийтлэг зүйлсийг эрхэмлэдэг, эдийн засгийн хувьд хоёр орон байгалийн баялагтай. Энэ баялаг дээрээ тулгуурлаад аль аль нь эрчимтэй хөгжих хандлагтай байна, бас хоёулаа хөдөө аж ахуйн орон юм. Энэ тал дээр санамж бичиг байгуулах гэж байгаа нь чухал гээд, боловсролын салбар нь харилцааны чухал салбар болон өргөжиж байгааг тэмдэглэлээ.  

Австрали улс  өөрийн худалдааны  байнгын төлөөлөгчийн газрыг монгол улсад нээхээр болсныг энэ үеэр мэдэгдлээ. Түүнчлэн энхийг сахиулах хүчинд хоёр улс  хамтран оролцож, үйл  ажиллагаа явуулах нь чухал юм. Ер нь хоёр улсын хооронд найрамдалт харилцаа дээр үеэс  байж ирсэн, харин одоо эдийн засгийн харилцаагаа улам хөгжүүлэх нь чухал гэдгийг Австралийн ерөнхий сайд Жулиа Гиллард  онцоллоо. Мөн Монгол улсын ерөнхий сайдын хүсэлт болгон тавьсан виз олгох нөхцлийг эргэн харж судлахаа амаллаа.

 Австрали улс Монгол улсыг ардчилал зах зээлийн замаар явахад анхнаасаа дэмжиж ирсэнд , бас  энэ хугацаанд санхүүгийн болон хөгжлийн тусламж үзүүлж ирсэнд Ерөнхий сайд С.Батболд талархал илэрхийллээ. Ялангуяа  Монгол оронд болсон зудын хүнд үед тусламжийн гараа сунгасныг найз нөхдийн тусламж гэж үздэгээ илэрхийлж, Саяхан  Австралийн  Куинсланд, Виктори зэрэг  мужуудад байгалийн гамшиг болж олон хүний амь эрсдсэнд хохирол учирсанд эмгэнэл илэрхийллээ.

Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд Австрали улсын Ерөнхий сайд Жулиа Гиллард нарын  ганцаарчилсан уулзалтын дараа өргөтгөсөн хэлэлцээ хийлээ.  Энэхүү уулзалтад Австралийн Гадаад хэргийн сайд , хөдөө аж ахуй газар тариалангийн сайд, боловсрол нийгмийн хамгаалал хөдөлмөрийн сайд, хууль зүй дотоод яамны  сайд , зам тээвэр худалдааны сайд  болон  тус улсын сөрөг хүчний лидер зэрэг бүх л голлох салбарын сайдууд нь оролцож, салбар салбарынхаа  хүрээнд хоёр улсын харилцааг хэрхэн хөгжүүлэх боломжийн талаар санал бодлоо илэрхийллээ.

Манай талаас Монгол Улсын Ерөнхий сайдын айлчлалын бүрэлдэхүүнд багтсан Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд Ц.Нямдорж, Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайд Ё.Отгонбаяр болон УИХ-ын гишүүн Д.Ганхуяг,  УИХ-ын гишүүн Су.Батболд , УИХ-ын гишүүн Д.Дамба-Очир, ХХААХҮ-ийн дэд сайд Ж.Сауле , Гадаад хэргийн дэд сайд С.Болор, ЗТБХБ-ын дэд сайд  Т.Пүрэвдорж  болон албаны бусад хүн байлцлаа. Энэхүү хэлэлцээний үеэр хоёр улсын хооронд худалдаа эдийн засгийг эрчимтэй хөгжүүлэх, түүний дотор уул уурхай, хөдөө аж ахуй , боловсролын салбарын харилцааг өргөжүүлэх боломжуудын талаар чухал саналууд хөндөгдлөө.

Хоёр орны ижил төстэй нөхцөлийг ашиглаад хамтран ажиллах боломж байна гэдгийг хоёр тал тэмдэглэв. Мэдлэгт суурилсан эдийн засгийг бий болгох гэж байгаа эрмэлзэллийг үндэслэн Австралид суралцах оюутны хөтөлбөрийн санхүүжилтыг нэмэгдүүлэхээр хэлэлцээний үеэр тохиролцлоо. Мөн австралийн технологи арга барилыг хөдөө аж ахуйн салббарт нэвтрүүлэх, уул уурхайн салбарт хамтран ажиллах боломжтойг ч хоёр тал тэмдэглэлээ. Австралийн зүгээс уул уурхайн салбарт хөрөнгө оруулалт  үүднээс нарийн мэрэгжлийн хүмүүсийг бэлтгэх зорилго бүхий мэргэжил сургалт үлйдвэрлэлийн төвийг Улаанбаатарт байгуулах, мөн  Австралид  инженерийн чиглэлийн суралцагчдын тоог нэмэгдүүлэхээр тохиролцлоо.

Түүнчлэн Монгол улсын ерөнхий сайд ын айлчлалын хүрээнд хөндөн тавьсан визний ангилалын асуудлыг эргэн харж, судлан үзнэ гэдгээ Авсралийн тал мэдэгдлээ. Үүнийгээ ч  Ерөнхий сайд Жулиа Гиллард  хэвлэлийн бага хуралын үеэр дахин нотоллоо. Мөн Монгол улсын засгийн газраас улс орно хөгжүүлэхдээ уул уурхайг түшиглэн мэдлэгт суурилсан эдийн засгийг хөгжүүлэх, цаашлаад түүхий эдээс хамааралгүйгээр бусад олон салбараа бие даан хөгжүүлэх бодлого барьж байгааг Австралийн тал өндөр үнэлж, энэ тал дээр Монгол улстай хамтаран ажиллахад бэлэн байна гэдгээ илэрхийллээ.  Хоёр цаг гаруй үргэлжилсэн хэлэлцээний үр дүнд  Монгол Австралийн хамтарсан мэдэгдэл гаргахаар боллоо.

Монгол Улсын Ерөнхий сайдын Австрали улсад хийж байгаа албан ёсны айлчлалын хүрээнд хэд хэдэн баримт бичигт гарын  үсэг зурлаа. Боловсрол, хөдөө аж ахуй , шинжлэх ухааны салбар болон харилцан хамтын ажиллагааны баримт бичгүүдийг  холбогдох яамдын сайд нар баталгаажууллаа. Барим бичигт гарын үсэг зурсны дараа хоёр улсын Ерөнхий сайд нар хэвлэлийн бага хурал хийлгэлээ. Ерөнхий сайд С.Батболд  хэлэхдээ Монгол Улсад ардчиллыг бэхжүүлэх, нийгэм эдийн засгийн шинэ тогтолцоог бүрдүүлэх, ялангуяа  мэргэжилтэй боловсон хүчин бэлтгэхэд Австралийн Засгийн газрын дэмжлэг туслалцаа чухал үүрэг гүйцэтгэснийг  Монголын Засгийн газар өндөр үнэлж, талархаж явдгаа илэрхийллээ.

Түүнчлэн Монгол Улс Австрали улсыг өөрийн гуравдагч хөршийн нэг гэж үздэг бөгөөд улс төрийн яриа хэлэлцээний өндөр түвшинг хадгалж, хамтын ажиллагааг” өргөтгөсөн түншлэл”-ийн түвшинд хүргэх сонирхолтой байдгаа тус улсын ерөнхий сайд Жулиа Гиллардтай хийсэн уулзалт хэлэлцээний үеэр нотоллоо гэдгээ мэдэгдлээ. 

Мөн хоёр улс хоёулаа том газар нутагтай, байгалийн баялаг ихтэй ижил төстэй нөхцөл байдлыг ашиглан хамтран ажиллах өргөн боломж байгааг хоёр улсын ерөнхий сайд нар тэмдэглэж байна . Ингэхдээ хоёр орны хоорондын худалдааг нэмэгдүүлэх, мөн уул уурхай хөдөө аж ахуй, дэд бүтэц, соёл, боловсрол, байгаль орчин, аялал жуулчлал, шинжлэх ухаан,технологи зэрэг тодорхой салбаруудад харилцааг өргөжүүлэх боломж бий гэж харж байгаагаа тэд илэрхийллээ.

 Нүүрс алт зэс, уран, төмрийн хүдэр зэрэг эрдэс баялгийн олборлолт, боловсруулалт мөн уул уурхайг дагасан дэд бүтэц, тухайлбал эрчим хүч тэээвэр уурхай дагасан хот сууринг төлөвлөх чиглэлээр Монгол Улс, Австрали улстай хамтран ажиллах, туршлагаас суралцах сонирхолтой байгаагаа Ерөнхий сайд С.Батболд хэлж байлаа. Хатагтай Жулиа Гиллард ч үүнтэй санал нэг байна гэдгээ сэтгүүлчдийн асуултад хариулахдаа хэллээ. Говийн гурван аймгийн дунд мэргэжил үйлдвэрлэлийн төв байгуулах  Монголын талын хүсэлтийг Австралийн тал дэмжсэнээ хатагтай Жулиа Гиллард мэдэгдэв.  Хөдөө аж ахуйн салбар, тухайлбал мах ноосны чиглэлийн хонины загвар ферм байгуулах, гандуу хуурай усалгаагүй нөхцөлд ургадаг улаан  буудай, бэлчээрийн болон тэжээлийн ургамал тариалах, зэрэгт хамтран ажиллах боломжийн тухай  мөн хэлэлцээний үеэр хоёр тал ярилцжээ.  

Оюутнуудад олгодог визний ангиллын асуудлыг эргэн харж, судлахаар болсон гэдгээ Австралийн Ерөнхий сайд хэллээ. Мөн олон улсын энхийг сахиулах үйлсэд манай хоёр орны цэргийн албан хаагчид мөр зэрэгцэн оролцож байсан бөгөөд энэ чиглэлийн хамтын ажиллагаагаа шинэ хэлбэр болгон өргөжүүлэх, олон улсын тавцанд бие биенээ дэмжих Монгол улсын  АПЕК болон Зүүн Азийн дээд хэмжээний уулзалтад нэгдэн орох эрмэлзэл, санаачилгыг дэмжиж байна гэж Австралийн засгийн газрын тэргүүн хэлж байлаа.   

Мөн өдөр Австралийн Ерөнхий сайд зочноо хүндэтгэн үдийн зоог барихдаа хэлсэн үгэндээ Монгол Улсын Ерөнхий сайдын тус улсад хийж байгаа айлчлал хоёр улсын хооронд дипломат харилцаа тогтоосноос хойших анх удаа болж байгаа түүхэн бөгөөд хэзээч үл мартагдах айлчлал хэмээн тодорхойллоо. Мөн Австралийн ард түмэн монголчуудтай хамтын ажиллагаагаа хөгжүүлэхдээ сэтгэл өндөр, баяртай байх болно гэлээ. Тус улсын сөрөг хүчний дэд тэргүүн, хатагтай Жүли Бишол  ч  мөн энэ зоогийн үеэр хэлсэн үгэндээ дээрх санааг давтаж, Монгол Австралийн харилцаанд түүхэн шинэ үе ирлээ хэмээн хэлж байлаа

Австралийн бизнес, санхүүгийн төв Сидней хотоос айлчлалаа эхэлсэн Монгол Улсын  Ерөнхий сайд С.Батболд өнөөдөр тус улсын нийслэл Канберрад  хүрэлцэн ирлээ. Тус хотод Австрали улсын парламент, Засгийн газар, яамд, төр захиргааны байгууллагууд болон гадаадын ЭСЯ-д байрладаг улс төрийн төв нь юм. Монгол Улсын Ерөнхий сайдыг албан ёсоор угтах ёслолын ажиллагаа, Ерөнхий сайдуудын уулзалт хэлэлцээ, хамтын ажиллагааны баримт бичгүүдийг үзэглэх ёслол  маргааш болно. Энэ өдөр Ерөнхий сайд  Австрали Улсад айлчилж буй гадаадын төр засгийн тэргүүнүүдийн тогтсон заншлын дагуу тус улсын нэр нь үл мэдэгдэх дайчдын бунханд цэцэг өргөн хүндэтгэл үзүүлэв

Өргөн уудам газар нутагтай, хөрсөн дороо эрднэсээр дүүрэн,уул уурхай,эрчимжсэн мал аж ахуй,газар тариалан өндөр хөгжсөн Австрали Улс Монгол  орныг “байгалийн түншээ” хэмээн сонирхож байна. Өөрөөр хэлбэл, бурхнаас заяасан баялгаа зөв зохистой ашиглах, хүнээ чадавхтай, улсаа хөгжилтэй болгох Монгол УлсынЗасгийн газрын бодлогыг дэмжсэн хамтын ажиллагааг хөгжүүлэхэд бэлэн байна гэдгээ Австралийн тал бүхий л түвшиндээ илэрхийлж байна. Энэ ч утгаараа хоёр улсын хооронд дипломат харилцаа тогтоосноос хойшхи 39 жилийн түүхэнд анх удаагийнх болж байгаа Монгол Улсын Засгийн газрын тэргүүний албан ёсны айлчлалдтэд ихээхэн бэлтгэсэн, өндөр ач холбогдол өгч байгаа нь үйл явдлын өрнөлөөс илт харагдаж байна.

Эдийн засгийн хүчин чадлаар улсдаа тэргүүлдэг Шинэ Өмнөд Уэльс мужийн захирагч  хатагтай Мари Башир Ерөнхий сайд С.Батболд, гэргий Х.Отгонтуяа нарыг хүндэтгэн барьсан үдийн зоогт Австралийн хөгжлийн зүтгүүр болсон бизнесийн томчууд, нөлөө бүхий улс төрчид, эрдэмтэн судлаачид хүрэлцэн ирж бүтэн 2 цагийн турш мужийн захирагчийн тансаг ордон Монголоор амьсгалав. Австралидаа нэр хүндтэй, муж улсаа чадварлаг удирддаг хэмээн үнэлэгдсэн хатагтай Мари Башир зочноо хүндэтгэн хэлсэн үгээ “Монгол Улс бол бахархам түүхтэй гайхалтай орон. Би нэг удаа очоод л шууд сэтгэл татагдсан.

Монгол хүмүүс найрсаг сайхан сэтгэлтэй бас ухаалаг авъяастай. Энд хүрэлцэн ирсэн бүх Австрали хүнийг би Монголд зочлон очиж нүдээр үзээрэй гэж хэлэх байна” хэмээн эхлэв. Мөн Австралид мэргэжил эзэмшсэн цөөнгүй монголчууд байгаа. Одоо ч сурч байгаа. Монголд элэгтэй Австрали хүн олон байдаг. Тэд хоёр улсын харилцааны гүүр болж эдийн засаг худалдаа, боловсрол, эрүүл мэнд хүмүүнлэг гэх мэт олон салбарт идэвхтэй хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх бүрэн боломж бий. Бид та бүхэнтэй найрсаг харилцахдаа чин сэтгэлээсээ баяртай байх болно  гэж хатагтай Мари хэлээд “Ерөнхий сайд Батболд Таны айлчлалд амжилт хүсье. Дахин дахин манай оронд ирээрэй” гэлээ.

Засгийн газрын тэргүүн хариу талархал илэрхийлж хэлсэн үгэндээ хоёр талын сонирхлыг хүндэтгэсэн харилцан ашигтай түншлэлийн харилцааг хөгжүүлэхэд Монгол Улсын Ерөнхий сайдын энэхүү анхны айлчлал ач холбогдлоо өгнө гэдэгт итгэлтэй байна гээд Сидней хотод болсон Бизнес форумд уул уурхай, хөдөө аж ахуй, төслийн гээд олон салбарын төлөөлөл бүхий томоохон хөрөнгө оруулагчид оролцсон ажил хэрэгч  чухал арга хэмжээ болсныг тэмдэглэлээ.

Ингэхдээ байгалийн баялаг ихтэй өргөн уудам газар нутагт  эрх чөлөөтэй амьдарч байгаа Монгол Австрали хүмүүс азтай хүмүүс. Энэ баялгаа иргэдийнхээ сайн сайхан амьдралын төлөө зөв ашиглах учиртай. Монгол Улсын Засгийн газар хариуцлагатай уул уурхайг хөгжүүлэх бодлого барьж байна гэдгээ Ерөнхий сайд хэллээ. Мөн Монгол хүнийг сургах, өрсөлдөх чадварыг нь дээшлүүлэх чиглэлээр боловсролын салбарын хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх сонирхлоо илэрхийлээд мужийн захирагч хатагтай Мари Баширыг Монголд айлчлахыг урилаа.

Монголын Засгийн газар хариуцлагатай уул уурхай, түүний дотор ногоон уурхайг хөгжүүлэх зорилт тавьж байна. Эдийн засгийн үр ашгийг монгол хүндээ хүртээх, түүнчлэн улсынхаа эрх ашгийг хамгаалах нь тэргүүн зэргийн зорилт болж байна хэмээн Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд өнөөдөр болсон Монгол-Австралийн бизнес форумын нээлтэд оролцохдоо тэмдэглэлээ.

Тэрбээр цааш нь хэлэхдээ “Монгол, Австрали хоёр улс нь эдийн засгийн бүтцийн хувьд төстэй зүйл ихтэй. Австрали Улс уул уурхайг хөгжүүлэхдээ байгаль орчны нөхөн сэргээлтэд хэрхэн анхаардгийг өчигдөр “Mount owen” нүүрсний уурхайтай танилцахдаа газар дээр нь очиж үзлээ. Бидний хувьд зөвхөн уул уурхай төдийгүй бүх салбарт, тухайлбал, боловсрол, хөдөө аж ахуй, дэд бүтцийн салбарт хамтран ажиллах боломж их байна. Энэ дундаа  боловсон хүчин бэлтгэх Монгол Улсын зорилтод хоёр улс харилцан хамтран ажиллах шаардлагатай байна“ хэмээсэн юм.

Австралийн тал энэхүү арга хэмжээнд ихээхэн ач холбогдол өгч байгаа нь уулзалтаас харагдаж байлаа. Бизнес форумд Австралийн талаас 110 орчим компанийн төлөөлөл ирсний 80 гаруй нь төсөл болон уул уурхайн салбарынхан байв. Тэдгээрийн 30 орчим нь манай улсын компаниудтай идэвхтэй хамтран ажилладаг юм байна. Австралийн компаниуд үйл ажиллагааны танилцуулга хийх үеэр Монголд үйл ажиллагаа эрхэлдэг “Лейтон Холдингс” компани орон нутгийн хөгжилд ихээхэн анхаарч, туслалцаа үзүүлж байгаа талаараа танилцуулж байлаа.

Уул уурхай, хөдөө аж ахуй зэрэг бүхий л салбарын хөрөнгө оруулагчид оролцож олон асуудал хөндөгдсөн бизнес форум боллоо. Форумын явцад Австралийн тал манай улсыг итгэлт түншээ гэж үзлээ. Ардчилал тууштай хөгжсөн, хямралыг амжилттай давж, хөрөнгө оруулалтын хувьд таатай эрх зүйн орчин бүрдсэн учир хамтын ажиллагаагаа өрнүүлэхэд татгалзах зүйлгүй гэдэг нь мэдэгдэж байна.

Түүнчлэн Австралийн тал уул уурхайн салбарт хамгийн дэвшилтэт технологийг Монголд оруулахад бэлэн гэдгээ  илэрхийлсэн юм. Тэд нэг талаас манай улсыг бизнесийн түншээ гэж үзэж байгаа ч нөгөө талаас өрсөлдөгчөө хэмээн харж байгаа нь уулзалтын явцад харагдаж байлаа.

Форумын үеэр дэлхийд нэр хүнд бүхий санхүүгийн мэдээллийн агентлаг болох “Блүүмберг”-ийн сэтгүүлч “Том төслүүдийнхээ IPO-г хэзээ яаж хийх вэ, хэдийд зарлах вэ “гэсэн асуулт тавьсан юм. Энэ асуултад Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд “Энэ онд багтаах бодолтой байна. Одоо дэлхийн тэргүүний 55 байгууллагын саналыг судалж байна. Шалгаруулсны дараа ажил эхлэнэ. Тухайн чиглэлийн мэргэжлийн байгууллагууд тухайлбал, Төрийн өмчийн хороо, “Эрдэнэс МГЛ” компани бэлтгэл ажлаа амжилттай явуулж байна” хэмээн хариуллаа

Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд дараа нь Сингапурын нийтийн орон сууцны үзэсгэлэнг үзэж сонирхлоо. Сингапурын “Орон сууц ба хөгжлийн зөвлөл” нь хүн амд зориулан орон гэр барих асуудлыг хариуцдаг юм байна. Байгуулагдсанаас хойшхи 50 жилийн хугацаанд хүн амын 80 гаруй хувь нь амьдарч буй 990 мянган орон сууцыг барьж чаджээ. Оршин суугчдын 95 гаруй хувь нь орон сууцаа өөрийн болгосон байна.

Сингапур Улсын олон нийтийг орон сууцжуулах хөтөлбөр амжилттай болсны шалтгааныг Засгийн газрын хүчтэй дэмжлэг, орон сууц авах схем, цогц хотхоноор хөгжүүлэх, өмчийн менежмент зэрэгтэй холбон тайлбарлаж байна. Нийтийн орон сууцыг худалдан авахад төвлөрсөн тэтгэврийн сангийн хадгаламжаа ашиглахыг 1968 онд Засгийн газар зөвшөөрсөн нь орон сууц авах томоохон давалгааг бий болгожээ. Өнөөдөр орон сууц авах схемээр орон сууцанд амьдрагчдын 90 гаруй хувь нь өөрийн байраа өмчлөх боломжтой болсон байна.

Сингапурын энэ жишээг гадны улсууд авч хэрэгжүүлсэн тохиолдол бий юу гэсэн Монгол Улсын Ерөнхий сайдын асуултад “ Манай улс 1960-1980 оны үед танай улсын яг одоогийн байдлыг амсч байсан. Ер нь Засгийн газрын зээл тусламж, хөрөнгө оруулалтын сангуудын дэмжлэг, ард түмний өөрсдийн сэтгэхүй орчин их чухал үүрэгтэй юм билээ. Үүнд мэргэжлийн байгууллагын менежмент чухал үүрэг гүйцэтгэх ёстой. Орон сууц өөрийн дулаан гэр орноос гадна амьдралын баталгаа болох нөхцлийг бүрдүүлж өгснөөрөө энэ ажил амжилттай болсон” гэдэг тайлбарыг холбогдох мэргэжилтнүүд нь өгч байв

Монгол Улсын Ерөнхий сайд Австрали улсад анх удаа албан ёсны айлчлал хийж байна. Энэ нь хоёр улсын харилцааны түүхэн дэх анхны айлчлал юм.

Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд Австралийн “Экстрата” компанийн “ Mount Owen” нүүрсний уурхайтай танилцахдаа манай улсын уул уурхайн салбарт ч гэсэн хариуцлагатай уул уурхай гэдэг шалгуур тавигдах ёстой. Энэ салбарт тэдний туршлагаас суралцана  хэмээн хэллээ. “Австрали улс уул уурхайн орон гэдгээрээ алдартай.  Рио Тинтогоос эхлээд олон том компани бий. Үүн дотроо “Экстрата” компанийн нүүрсний уурхай олон чухал онцлогтой. Энэ уурхай манай Таван толгойн ордтой технологийн хувьд их төстэй гэж ярьж байна. Нүүрсний дэд бүтэц, зохион байгуулалт, маркетинг, менежмент гээд олон асуудлыг амжилттай шийдэж байгаа нь бидний анхаарлын татаж байгаа юм.

Зөвхөн энэ талбайгаас 80 сая орчим шороо зөөж байж найман сая тонн нүүрс гаргаж авсан гэж байна. Энэ бол нүүрсний хувьд томоохон үйл ажиллагаа. Манайхан энэ туршлагыг хуваалцах, өөрсдөө зохион байгуулж олборлолт, борлуулалт хийх боломжтой. Энд компаниуд нь гэрээгээр үйл ажиллагаа явуулдаг гэж сонслоо. Тиймээс манай улсын Таван толгой мэтийн уурхайнууд нүүрс олборлоход ямар зохион байгуулалт, маркетинг, менежменттэй ажиллах ёстой юм гэдгийг харж болно.

Эднийх манай говийн аймгуудтай бүтцийн хувьд их төстэй юм. “Экстрата” компани уул уурхайн тогтвортой үйл ажиллагаа явуулдаг, дэлхийн өндөр зэрэглэлийн тоног төхөөрөмж хэрэглэж, аюулгүй ажиллагааг хангаж, уул уурхайн салбарын хөгжилд ахиц гаргаж байгаагаараа шалгарсан гэж байна. Ер нь дэлхийд уул уурхайн компаниудад маш өндөр шаардлага тавигдаж байгаа. Ялангуяа,байгаль орчны талаасаа, нийгмийн идэвхтэй оролцооны асуудал чухлаар тавигдах болсон. Ийм шаардлага, технологийн тал дээр амжилттай ажиллаж байгаа компани гэж байна. Манай улсын уул уурхайн салбарт ч гэсэн хариуцлагатай уул уурхай гэдэг шалгуур тавигдах нь тодорхой” хэмээн дүгнэсэн юм.

Тус уурхай нь Австралийн хэмжээнд байгаль орчин болон аюулгүй байдлын стандарт нормыг хамгийн сайн хангасан уурхайнуудын нэг аж. Жилд 15 сая тонн нүүрс олборлодог бөгөөд үүнийхээ дийлэнх хэсгийг боловсруулж, хагас коксжсон хэлбэрээр Зүүн Азийн орнуудын төмөрлөгийн үйлдвэрүүдэд нийлүүлдэг юм байна. Австрали улсад албан ёсны айлчлал хийж байгаа Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд өнөөдөр Сидней хотноо суралцаж, ажиллаж буй монгол иргэдийн төлөөлөлтэй уулзана

Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд Сингапур улсад айлчилж байх үеэрээ сэтгүүлчдийн асуултад хариуллаа.

-Эрхэм Ерөнхий сайдаа Сингапур улсад та албан ёсны айлчлал хийж байна. Та айлчлалынхаа талаар сэтгэгдлээ хуваалцахгуй юу ?

Сингапур бол харьцангуй бага хугацаанд хөгжиж чадсан, олон улсын хэмжээнд өрсөлдөх чадвараараа тэргүүлж  яваа улс. Монгол Улсын хувьд Сингапурын хөгжил, дэвшлээс суралцах зүйл их байна. Тийм учраас олон салбар дээр хамтарч ажиллах хэрэгтэй. Энэ улсын олон салбар дэлхийн түвшинд хүрч, хөгжиж чадсан. Тухайлбал Сингапур хүний эрүүл мэндийн даатгалын тогтолцоо, сургалтын чанар, орон сууцны барилгажилт хөтөлбөрийн тогтолцоо нь маш өндөр түвшинд байна. Ер нь Сингапурын мэдлэгт суурилсан эдийн засгийн хөгжил нь маш өндөр.Энэ нь иргэдээ хөгжүүлэх бодлого барьж ажилласан Сингапурын Засгийн газрын бодлоготой холбоотой юм.

Сингапурт баялаг байхгүй, манайх шиг өргөн уудам газаргүй. Зөвхөн хүнээ хөгжүүлэх, түүн дээр суурилаад улс орныхоо эдийн засгийг хөгжүүлэх бодлогыг Сингапур улс барьж байна. Үүний нэгэн адил Монгол Улсын Засгийн газар хүнээ хөгжүүлэх бодлогод тэргүүн зэргийн анхаарал тавьж байгаа. Хүнээ хөгжүүлнэ гэдэг маань ерөнхий зүйл биш. Энэ нь нэгдүгээрт нь эрүүл  хүн , хоёрдугаарт мэргэжилтэй, боловсролтой, чадвартай хүн байх ёстой. Гуравдугаарт иргэд нь аятай тухай орчинд аж төрөх явдал. Энэ бол аливаа улс орны хөгжлийн суурь.Сингапур улс яг энэ асуудлыг маш сайн шийдэж чадсан байна.Тиймээс бид Сингапураас туршлага судлах, дэмжлэг авах асуудлаар Сингапурын Ерөнхий сайдтай уулзлаа.

–Сингапурын Ерөнхий сайдтай хийсэн албан ёсны уулзалт маш ажил хэрэгч, үр дүнтэй боллоо. Сингапурын Ерөнхий сайдын аав нь болох Ли Куан Ю  энэ албыг хашиж байсан. Тэр хүн энэ улсыг дэлхийн хэмжээний улс шиг улс болгосон. Харин хүү нь аавынхаа үйл хэргийг үргэлжлүүлэн, улс орноо амжилттай удирдаж байна. Монгол Улстай олон жилийн найрсаг харилцаатай, Азийн адилхан жижиг орны хувьд хамтран ажиллаж, бүх талын дэмжлэг үзүүлэхэд бэлэн байгаагаа илэрхийллээ, таны бодлыг сонирхоё?

-Сингапур улс анх Кембрижийн сургалтын системийг нэвтрүүлж, энэ нь  үр дүнгээ өгч  маш өндөр түвшинд хүрсэн. Уулзалтын үеэр  бид  энэ тухай  ярилцлаа. Өөрийн оронд чадварлаг боловсон хүчин бэлтгэхийн тулд багш нарыг Сингапурт сургалтад хамруулах, хамтарсан хөтөлбөр зохион байгуулах асуудал хөндөгдлөө.

Мөн Сингапурын эрүүл мэндийн салбарт ч хамтран ажиллах тухай ярилцсан. Түүнчлэн Сингапур улс цэвэр усны нөөцийн хомсдолтой. Үүгээрээ  манай улстай адил боловч энэ асуудлыг шийдэж чадсан асар их туршлагтай орон. Манай говийн аймгуудад усны нөөц гэдэг бол тулгамдсан асуудал болоод байгаа. Тийм учраас усны менежментээ сайжруулах, цэвэр усны нөөцийг нэмэгдүүлэх, дахин ашиглах талаар  энд ярилцлаа.

– Сингапур  улс орон сууцны асуудлыг нэлээн сайн шийдэж өгсөн тухай ярьж байна, энэ талаар татэдэнтэй юу ярилцсан бэ?

-Орон сууцны хангамж гэдэг бол хамгийн чухал асуудал. Өнөөдөр Сингапурын нийт хүн амын 80гаруй хувь нь орон сууцанд амьдарч байна. Үүнд Засгийн газрын дэмжлэгийг маш сайн тусгаж өгсөн байдаг юм байна. Тиймээс манайх эдний туршлагыг судалж, орон сууцны хөтөлбөрөө сайжруулж, засч залруулах хэрэгтэй байна. Холбогдох мэргэжлийн байгууллагын удирдлагууд энэ айлчлалын бүрэлдэхүүнд явж байгаа. Тэгэхээр тусгай ажлын хэсэг гаргаж, холбогдох хүмүүстэй нь уулзаж, туршлага судалж, өөрийн оронд тохируулан хэрэгжүүлэх хэрэгтэй гэж үзэж байгаа.

Айлчлалын үеэр Сингапурын Орон сууцны зөвлөлтэй хамтран ажиллах асуудлыг Ерөнхий сайд, Ерөнхийлөгчийн түвшинд ярьсан. Тийм болохоор Орон сууцны зөвлөлтэй хамтран ажиллах, мэдлэгээ хуваалцах, туршлага солиилцох асуудал нээлттэй. Ер нь орон сууцны асуудал гэдэг бол хөгжлийн гол тулгууруудын нэг байдаг. Сингапурын Ерөнхийлөгч Р.С.Натан  гуайгаас нэгэн сурвалжлагч “Таны Сингапурын хөгжилд оруулсан хамгийн том хувь нэмэр юу вэ” гэж асуухад “Сингапурын ард түмнийг орон сууцаар хангасан явдал маань энэ улсын хөгжилд оруулсан хамгийн том хувь нэмэр” гэж хариулсан гэдэг юм билээ. Тийм учраас би орон сууцны асуудлыг зах зээлийн аргаар, Засгийн газрын оролцоо дэмжлэгтэйгээр нухацтай шийдэх шаардлагатай байна гэж үзэж байгаа.

Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд Сингапур улсад хийсэн албан ёсны айлчлалаа дүгнэж мэдлэгт суурилсан эдийн засгийг хөгжүүлэх нь Монгол Улсын Засгийн газрын гол зорилго нь гэж хэллээ. Газар болоод байгалийн баялаггүй мөртөө дэлхийн хэмжээнд хүртэл хөгжиж чадсан Сингапур улсын туршлагаас авах зүйл их байгааг Монгол улсын Ерөнхий сайд С.Батболд тэмдэглэж байна. Иргэдийнхээ тархи руу чиглэсэн бодлогоор энэ улс хөгжилд хүрчээ. Өөрөөр хэлбэль боловсрол дээр нэмэх боловсрол, бас дахин боловсрол гэх зарчмыг хөгжлийн бодлогоо болгосноор амжилтад хүрсэн туршлагаасаа хуваалцахад бэлэн байгаа нь тус улсын удирдлагуудын манай Ерөнхий сайдтай уулзсан элэгсэг дотно уулзалтуудаас илт харагдаж байлаа. Мөн хөгжлийн хоёр дахь том механизм нь айл болгоныг орон сууцтай болгосноо нэрлэлээ.

Хиллэдэг хөрш болон  хүн амын тоогоороо манайхтай тун төстэй тус улсын хөгжилд хүргэсэн дээрх хоёр туршлагыг Монголынхоо хөрсөнд шууд авч хэрэгжүүлэх бодлогыг Монгол улсын Засгийн газар барих болно гэдгийг Ерөнхий сайд тэмдэглэж байна. Сингапур улс дээрх бодлогыг бүрэн хэрэгжүүлэхийн тулд  30 гаруй жилийг зарцуулсан бол манай улсын хувьд төр засаг иргэд нь хамтраад нэгэн зорилгоор зүтгэвэл үүнээс богино хугацаанд иргэдээ өрсөлдөх чадвартай , хүн амаа орон сууцтай болгох бүрэн боломж харагдаж байна гэж Ерөнхий сайд С.Батболд үзэж байна. Түүнчлэн Сингапур улс  хөгжилд хамгийн их тус нэмэр болдог шинжлэх ухааны салбарт тус улс ихээхэн ач холбогдол өгдөг бөгөөд ДНБ-ий 2.8 хувийг уг салбарт зориулдаг тухай сонирхолтой мэдээг дуулгаж байлаа. 2015 онд энэ тоогоо 3.9 хувьд хүргэх ажээ.

Сингапур улс нь 3 сая 500 мянга орчим хүн амтай бөгөөд үүний 500 мянга нь гадны улсын өндөр мэргэжлийн иргэд байдаг юм байна. Мэдлэгт суурилсан эдийн засгийн бас нэг  жишээ энэ бөгөөд манай улс ч эндээс суралцах боломжтойг Ерөнхий сайд С.Батболд уулзалтын үеэр тэмдэглэж байв. Мөн тус улс усны асуудлаа гайхалтай сайн зохицуулж чадсан  нь ч зочдын анхааралд байсан юм. Энэ тал дээр  мөн хамтран ажиллахаар айлчлалын үеэр тохиролцлоо.  Богинохон  хугацаатай ч гэсэн Монгол Улсын засгийн газрын тэргүүний  Сингапур улсад хийсэн албан ёсны айлчлал ажил хэрэгч, хоер талын харилцааг хөгжлийн шинэ шатанд гаргасан хөгжилд хурд нэмсэн амжилттай айлчлал болж өнгөрлөө хэмээн Засгийн газрын тэргүүн сэтгүүлчидтэй уулзах үеээрээ дурьдаад, богцондоо дүүрэн бэлэгтэй буцлаа гэж дүгнэлээ.

Ерөнхий сайд С.Батболд  айлчлалынхаа хугацаанд тус улсын Ерөнхий сайд Ли Хсиен Лүүнгтэй албан ёсны хэлэлцээ хийж, Сингапурын Ерөнхийлөгч С.Р.Натанд бараалхсан.  Мөн түүнчлэн Азидаа тавд ордог Сингапурын хөрөнгийн биржээр зочилж, тус улсын Орон сууцны үзэсгэлэнг үзэж сонирхон ажил хэргийн уулзалтыг ч зохион байгуулав. Хоёр орны харилцаа, хамтын ажиллагааг шинэ түвшинд гаргаж чадсан ажил хэргийн айлчлал болж өнгөрлөө хэмээн хоёр тал үзэж байна.