Ангилал: мэдээ-мэдээлэл

Эх орны зүүн хязгаар, Дорнод аймагт хөдөө аж ахуй, мал аж ахуй, газар тариалан гээд бүх салбарт ажил хөдөлмөр ид буцалж байна. Тулгарч байгаа асуудлаа хамтын хүчээр шийдвэрлэнэ. Иргэд ажилтай, орлоготой болж орон нутагтаа сайхан амьдрах нөхцөл, боломжийг бүрдүүлэхийн төлөө хамтран зүтгэе гэж Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд хэлэв. Тэрээр 2011 оны 5 дугаар сарын 8-ны өдөр Дорнод аймгийн Халх гол суманд хүрэлцэн очиж иргэд, хөдөлмөрчидтэй уулзсан байна.

Аугаа их Эх орны дайны ялалтын 66 жилийн ойн баярын өмнөх өдөр ирсэн Ерөнхий сайдад орон нутгийн удирдлага, иргэд талархал илэрхийлж, амжилт бүтээлээ тайлагнахын сацуу хүндрэл бэрхшээлээ ч дуулгалаа. Хамтарсан Засгийн газар атаршсан хэдэн мянган га газрыг дахин ашиглахаар шийдвэрлэн, шат дараатай арга хэмжээ авч эхэлсэн нь газар тариалангийн салбарт арвин их туршлагатай Халхголчуудын талархлыг хүлээж, анхаарлыг нь хамгийн их татсан сэдэв болжээ.

Энэ ч үүднээс тус суманд “Нар тоссон хөгжил” сэдэвт өдөрлөг болж, Халх голын бүс нутагт эрчимжсэн газар тариалан, мал аж ахуй хослон хөгжүүлэх “Халх гол” төслийг иргэд, газар тариалан эрхлэгчдэд танилцуулсан байна.  “Халх гол” төслийн хүрээнд 2012 он гэхэд 30 мянга га талбайг эдийн засгийн эргэлтэд оруулж 370-400 ажлын байр шинээр бий болгоно. Мөн үрийн тариалан, бусад таримлын тариалалтад шилжиж, ажилтнуудыг давтан сургаж мэргэшүүлэхийг зорьж байна.

Дараагийн шатанд 170 мянга га газрыг ашиглан, байгаль орчинд нөлөөлөх техник, эдийн засгийн үндэслэлийг боловсруулна. Түүнчлэн дагалдах бизнес болон жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлнэ гэж Засгийн газар тооцоолж байгаа юм. Атрын IIIаяныг үр дүнд хүргэхэд чухал түлхэц болсон бодлогын томоохон арга хэмжээ авч, тариалалт хийхэд Засгийн газраас тодорхой хөнгөлөлт, дэмжлэг үзүүлэх, илүү хураан авсан будаанд урамшуулал олгохыг цөөнгүй хүн Ерөнхий  сайдаас хүсч байлаа. Мөн Халх гол суманд салхины хүч ихтэй учир хөрсийг салхины эвдрэлээс хамгаалах, үүл буудаж бороо оруулдаг цогцолбор төхөөрөмжөөр хангах нь чухал гэдгийг ч сануулж байв.

Үүний зэрэгцээ нутгийн иргэд үүрэн телефоны сүлжээнд холбогдох, газрын тосыг урагш нь гаргаж байгаа замыг хатуу хучилттай болгох зэрэг тулгамдсан асуудал ч цөөнгүй байгааг хэлж байлаа. Иргэдийн үгийг сонссоны дараа Засгийн газрын тэргүүн хэлэхдээ төр, засаг, орон нутгийн удирдлага, иргэд хөгжлийн төлөө гэсэн нэгдмэл байр суурьтай байгааг онцлон тэмдэглэв. Атаршсан газрыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах, сумыг өндөр хүчдэлийн цахилгаан шугам сүлжээнд холбох, Чойбалсан-Халх голын хооронд 340 км хатуу хучилттай зам тавьж, төмөр замын сүлжээнд холбох боломжийг судлах зэргийг Засгийн газар “Халх гол” төслийн хүрээнд шат дараатай шийдвэрлэхээр зорьж байгаад Халхголчууд талархаж байна.

Зөвхөн газар тариалан, мал аж ахуй гэлтгүй Буйр нуур, Халх голоос эхлээд  байгалийн үзэсгэлэнт газар нутагтай, түүхийн хөшөө дурсгал олонтой гээд давуу  боломжоо ашиглан аялал жуулчлалыг хөгжүүлэхэд Засгийн газар тодорхой дэмжлэг үзүүлнэ гэдгээ Ерөнхий сайд С.Батболд нутгийн иргэдэд амлав. Атаршсан талбайг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах нэрээр солонгосуудад газраа хэдэн зуун га-гаар нь худалдах гэж байна гэсэн яриа иргэдийн дунд байгааг Монгол Улсын Ерөнхий сайд албан ёсоор няцаалаа. Хий хоосон цуурхал, ам дамжсан ярианд авталгүй, бодит мэдээллийг албан ёсны эх сурвалжаас нь авч, ажил, амьдралаа зохицуулж байх нь хаа хаанаа чухал гэдгийг ч сануулсан байна.

Засгийн газраас дэвшүүлэн тавьсан зорилтыг иргэд дэмжиж, хамтран ажиллаж ахуй амьдралаа өөд нь татъя. Та бүхний ирээдүй таны гарт байгаа гэдгийг Ерөнхий сайд хэлсэн үгийнхээ төгсгөлд Халхголчуудад захилаа. Мөн өдөр гүйцэтгэх засаглалын тэргүүн Халх гол суманд байгуулж байгаа фермерийн загвар аж ахуйтай танилцсан байна. “Халх гол” төслийн эхний шатанд БНСУ-ын буцалтгүй тусламжаар 2011-2012 онд энд нийт 4,6 тэрбум төгрөгийн хөрөнгөөр усалгааны систем байгуулж, мах, сүүний чиглэлийн үхрийн, гахайн загвар аж ахуй байгуулж манайд хүлээлгэн өгөх юм.   

Солонгосууд энэ жил усалгааны систем байгуулж ирэх жил тариалалтаа хийхээр төлөвлөснөө Ерөнхий сайдад танилцууллаа.

Газар тариалангийн салбарт өрсөлдөх чадвартай, өндөр технологитой аж ахуй байгуулж, орон нутгийн хөгжил, иргэдийн ахуй амьдралд ач тусаа өгөх чухал ач холбогдолтой төслийг БНСУ-ын Засгийн газраас хэрэгжүүлж байгаад Ерөнхий сайд тус улсаас манай улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайдад талархал илэрхийлсэн байна

Хамтарсан Засгийн газар иргэддээ сар бүр Эх орны хишиг, хувь түгээн, Оюутолгой, Тавантолгойн ордыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулж, иргэдээ ажилтай, орлоготой байлгахыг зорьж байгаад Дорнод аймгийн иргэд талархаж байна. Мөн иргэн бүртээ “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн энгийн болон давуу эрхийн нийт 536+1ширхэг хувьцаа хуваарилж, монголчууд байгалийн баялагийнхаа эзэн гэсэн түүхэн шийдвэрийг баталгаажуулсан юм. Үүний зэрэгцээ хөрөнгийн зах зээлээ хөгжүүлэхээр Лондонгийн Хөрөнгийн биржтэй хамтран ажиллаж, хувьцааг олон улсын зах зээлд энэ ондоо багтааж арилжихаар шат дараатай арга хэмжээ авч байгаа нь иргэдийн талархлыг хүлээсэн ажил болсон нь тэдний ярианаас харагдаж байлаа.

Иргэддээ “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн хувьцааны 20 хувь буюу одоогийн энгийн 536 ширхэг хувьцааг  1072 ширхэг болгон нэмж олгох саналыг УИХ-ын нэр бүхий 4 гишүүн гаргасныг Засгийн газар судлаж, шийдвэрлэхэд болохгүй зүйл байхгүй гэж Ерөнхий сайд С.Батболд хэллээ. Гэхдээ ингэхийн тулд эдийн засгийн тооцоо, судалгааг нарийн сайн хийх хэрэгтэй гэдгийг ч тэмдэглэлээ. Цаашид хөрөнгийн зах зээлээ хөгжүүлэх, нэгж хувьцааны үнэ хэдэн төгрөг байх, хэзээ ногдол ашиг тараах зэргийн талаархи мэдээллийг ойлгомжтой, ил тод, нээлттэй хэлбэрээр бүтэн жилийн турш хүргэх ажил хийж байгаа гэдгийг гүйцэтгэх засаглалын тэргүүн онцоллоо. 

  Дорнод аймгийн иргэдтэй хийсэн уулзалт ажил хэрэгч боллоо гэж Ерөнхий сайд үзэж байна.

Иргэд Засгийн газрынхаа тэргүүнд хандаж тулгарч байгаа хүндрэл, бэрхшээлээ ярих нь зүй ёсны хэрэг. Гэхдээ бид өнгөрсөн 20 жилд хийж бүтээхээсээ илүү ярьж, шүүмжилж, маргалдаж, улс төржиж байсан ч улс орны хөгжилд төдийлөн тус нэмэр болоогүй. Харин одоо ярих биш хамтарч ажиллах цаг болсон. Монгол Улсын Засгийн газар ажилгүйдэл, ядуурал, авлига, хүнд суртал, архидалт гээд тодорхой сэдвүүдийг сонгон авч шийдвэрлэхээр ажиллахдаа сэтгэлийн хөөрөл, улс төрийн шинжтэй бус, харин ч мэргэжлийн хүмүүсийнхээ судалгаа, шинжилгээ, дүгнэлтэд тулгуурлаж байгаа. Хамтарсан Засгийн газар улс орны хөгжилд түлхэц өгөх томоохон шийдвэрүүдийг гарган хурдтай ажиллаж байна гэж тэрээр онцлон тэмдэглэв. 

Тухайлбал 10 жил ярьсан ч нэг ч алхам урагш нь явуулаагүй Оюутолгойн Хөрөнгө оруулалтын гэрээг хамтарсан Засгийн газар байгуулсан. Өнгөрсөн нэг жилийн хугацаанд орд газрыг ашиглах ажил урагштай явж байгаа бөгөөд Оюутолгойг ашиглалтад хүлээн авч эдийн засгийн эргэлтэд оруулснаар улс орон хөгжиж, иргэдийн амьдрал ч энэ хэрээр дээшилнэ. Мөн ордыг дагаж хот, суурин, аж үйлдвэрийн цогцолбор байгуулагдан, дэд бүтэц бий болж, үндэсний үйлдвэрлэл хөгжих боломж ч бүрдэж байгааг Засгийн газрын тэргүүн онцолж байлаа.

Орд газрыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулахдаа Монгол Улсад хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа хууль, дүрмийг чанд баримталж байгаа эсэх, хууль нь нийцэж байна уу гэдэгт иргэд ч хяналт тавих ёстой. Засгийн газар ч гэрээнд тодорхой өөрчлөлт оруулж, монголчууддаа илүү ашигтай нөхцөл бий болгохыг чармайж байна.Тухайлбал зээлийн хүүг эрс бууруулж 6,6 хувь болгосон, Монгол Улсын Засгийн газрын зөвшөөрөлгүйгээр гуравдагч этгээдэд хувьцаа худалдахгүй байх зэрэг зарчмын томоохон өөрчлөлт хийсэн гэж Ерөнхий сайд хэлэв.

Оюутолгойн орд газарт гадаадын ажилчид олноор ажиллаж байгаа тухай нэг бус хүн хэлж, шүүмжилж байлаа.

Бидэнд өндөр зэрэглэлийн гагнуурчнаас эхлээд инженер, техникийн мэргэжилтэй ажилчин хангалттай байхгүй учир тэднийг сургаж бэлтгэх хэрэгтэй. Хүнээ бэлтгэсний дараа болно гэвэл орд газрыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах ажил энэ хэмжээгээр хойшлох юм. Иймээс Засгийн газар цаг хожих үүднээс гаднаас богино хугацаагаар мэргэжилтэй ажилчдыг оруулж ажиллуулан, энэ хооронд монголчуудаа сургаж бэлтгэхэд анхаарч байна. Тухайлбал Мэргэжлийн сургалт, үйлдвэрлэлийн төвүүдийг өргөтгөх, шинэчлэх зэрэгт Мянганы сорилтын сангаас 60 сая ам.доллар зарцуулж байгаа. Бэлтгэгдсэн боловсон хүчнүүд маань бүтээн байгуулалтын томоохон төслүүдэд гар бие оролцох юм. Ингэснээр жишээлбэл Оюутолгойн орд газарт нийт ажиллагсдын 95 хувь нь монгол иргэд болно гэдэгт Засгийн газар итгэлтэй байна гэж хэлснийг Дорнодчууд алга ташин хүлээж авав.

Мөн Тавантолгойн орд газрыг ард түмэндээ өмчлүүлэхтэй холбоотой асуудалд Засгийн газрын тэргүүн хариулахдаа “Нүүрсний үнэ хямд байсан үед үндэсний хэдэн компани нэгдэн орд газрыг лицензийг авсан. Эдгээр компаниуд эндээс нэг хүрз нүүрс гаргаж аваагүй ч жил бүр татвараа төлж байгаад ард түмэндээ буцааж өгсөн түүхтэй. Ийм шийдвэр гаргахад багагүй хувь нэмэр оруулсан хүний нэг нь С.Батболд. Гадаадын компанид лицензээ худалдалгүй төрдөө буцааж өгсний дүнд монголчууд маань өнөөдөр энэ орд газраас хувьцаа эзэмших боломжтой болсон юм. Аливаа юм үнэнээрээ байх ёстой. Энэ утгаараа Тавантолгойн төслийг дэлхийн жишигт хүрсэн, өрсөлдөх чадвартай, дараа дараагийн бүтээн байгуулалтын томоохон төслүүдэд загвар болохуйцаар хэрэгжүүлнэ болно” гэлээ.  

Газрын тосны бүтээгдэхүүнээ гадагш нь гаргах бус дотооддоо боловсруулж хэрэгцээгээ хангах хэрэгтэй байна гэж Дорнод аймгийн цөөнгүй иргэн хэлж байв. Засгийн газар Тамсагбулаг, Зүүнбаянд бага оврын боловсруулах үйлдвэр байгуулахаар судалж байна. Энэ ажлыг ойрын хугацаанд эхлүүлэх ёстой гэж би үздэг гэж Ерөнхий сайд хэллээ. 

Иргэдээс тавьсан асуудлын дийлэнх нь цалин, тэтгэвэр, тэтгэмж, халамжтай холбоотой байлаа.

Цалин, тэтгэвэр, тэтгэмжийг нэмэх, монгол хүний хөдөлмөрийн үнэлэмжийг өсгөх нь Засгийн газрын онцгой анхаарлын төвд байдаг. Ингэхдээ тооцоо, судалгаанд үндэслэж, үе шаттай нэмэгдүүлэх чиглэл баримталж байгаа. Засгийн газар өмнө нь цалин, тэтгэвэр тэтгэмжийг 30 хувь нэмж, хөдөлмөрийн доод хэмжээг 140 мянган төгрөг болгосон. Энэ шийдвэр хувийн хэвшлийн нээгж, байгууллагад хүнд тусч байгаа гэсэн яриа гардаг ч ингэж бодохгүй байна. Өнөөдөр зарим аж ахуйн нэгжид ажиллагсдын дундаж цалин 900 мянган төгрөгт хүрсэнтэй Өмнөговь аймагт ажиллах үеэрээ танилцаж байсан. Энэ нь боломж байгааг харуулж байна. Харин иргэд маань зөвхөн, төр засаг гэж дээшээ хандалгүй өөрсдөө хариуцлагатай байж, зах зээлд эрэлттэй, хэрэгцээтэй байгаа мэргэжлээр суралцан, улмаар ажилтай, орлоготой болоход анхаарах хэрэгтэй гэж гүйцэтгэх засаглалын тэргүүн сануулав. 

“Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих” жилийн хүрээнд дотооддоо үйлдвэрлэх боломжтой 38 нэр төрлийн бараа, бүтээгдэхүүнийг зөвхөн үндэсний аж ахуйн нэгжээс авч байх шийдвэрийг Засгийн газар гаргасан. Одоо аж ахуйн нэгжүүд чанартай, өрсөлдөх чадвартай бараа, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх ёстой. Ноос ноолуурын салбараа дэмжих үүднээс 100 тэрбум төгрөгийн бонд гаргахаар болсон. Засгийн газраас дэвшүүлэн тавьсан энэ мэт олон ажлын хэрэгжилт ямар байгааг шалгаж, тухайн орон нутгийн удирдлагын ажлыг дүгнэх нэг үзүүлэлт болгоно гэдгийг Засгийн газрын тэргүүн анхааруулав.

Өндөрхаан-Чойбалсан хотыг хатуу хучилттай замаар холбох, Матад сумыг байнгын, найдвартай цахилгаантай болгох, Хүүхдийн парк байгуулахад хөрөнгө мөнгөний дэмжлэг үзүүлэх зэрэг хүсэлтийг шийдвэрлэхийн төлөө Засгийн газар ажиллана. Өндөрхаанаас тавих 143 км замын ажил эхэлсэн. Мөн Матад сумыг гэрэлтэй болгоход шаардлагатай 1,5 тэрбум төгрөгийн тодорхой хэсгийг төсвийн тодотголд суулгаж эрчим хүчтэй болгоно гэж Ерөнхий сайд амаллаа.

Хоёр улстай хил залгадаг, эрчим хүч, дулааны найдвартай эх үүсвэртэй гээд давуу тал Дорнодчуудад их байна. Энэ боломжоо ашиглаж хөгжихийн төлөө хаа хаанаа анхаарах ёстой. Байгаа боломжийг нь дэмжиж, нутаг орныг хөгжүүлж, иргэдийн ахуй амьдралыг сайжруулах шаардлага, сонирхол Монгол Улсын Засгийн газар, Ерөнхйи сайдад байна гэж тэрээр уулзалтын төгсгөлд онцлон тэмдэглэв. 21 дэх аймагтаа ажиллаж байгаа Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд 2011 оны 5 дугаар сарын 07-ны өдөр Чойбалсан хотноо болсон “Монгол мал үндэсний хөтөлбөр-хөдөөгийн хөгжил” сэдэвт зүүн бүсийн улсын зөвлөгөөнд оролцож үг хэлэв.

Зөвлөгөөн нь малчид, аж ахуйн нэгж, төв, орон нутгийн төр, захиргааны байгууллагуудын хамтын идэвхтэй ажиллагаанд тулгуурлан мал аж ахуйн хөгжлийг эрчимжүүлэх, малчдын хөдөөд ая тухтай амьдрах орчин, нөхцлийг бүрдүүлэн, малчдын ашиг орлогыг нэмэгдүүлэх, хөдөөгийн хөгжил, улс орны нийгэм, эдийн засагт эерэг үр дүн авчрах зорилготой юм. Зөвлөгөөнд Дорнод, Хэнтий, Сүхбаатар аймгийн бүх сумын Засаг дарга, сумдад байгуулагдсан Мал эмнэлэг, үржлийн тасгийн дарга, малчдын төлөөлөл болох 200 гаруй хүн оролцож байна. Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд мөн өдөр Дорнод аймгийн Халх гол сумыг зорив

Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд 2011 оны 5 дугаар сарын 06-ны өдөр Дорнод аймгийн Чойбалсан хотноо хүрэлцэн ирэхэд Чойбалсан цэргийн хүрээний хүндэт харуул жагсаж, хөгжимд төрийн дуулал эгшиглэв. Дараа нь Ерөнхий сайд Хан-Уул цогцолбор сургуулиар орлоо. Тэрээр энэ сургуульд 1-4 дүгээр ангид суралцаж байсан бөгөөд А үсэг заасан багш Н.Долгормаа, нэг ангийнх нь хүүхдүүд хүрэлцэн ирсэн байлаа.

Ерөнхий сайдыг сурч байх үеийн ангийн журналыг цогцолбор сургуулийн захирал Г.Бүдтуяа гүйцэтгэх засаглалын тэргүүнд сонирхуулсан нь гэнэтийн бэлэг байлаа.  “5 онцын эзэн”, номын сайн нөхөр болж байсан Ерөнхий сайдын ангийнхантайгаа авахуулсан гэрэл зургууд, цагаан толгойн унших, дуу, алгебр, зэрэг хичээлд онц дүн авч байсныг гэрчлэх журналын хуулбар, ангийн багш, найз нарынх нь дурсамж бүхий самбарыг сургуулийн хананд байрлуулсан байлаа.

С.Батболд онцсайн сурдаг, сахилга батаар тэргүүний сурагч. Ангийн ахлагчаар олон жил ажиллаж, хичээлээс гадуур янз бүрийн ажил зохион байгуулахад их тус болдог байсан гэж багш Н.Долгормаа хуучиллаа. Ерөнхий сайд хүүхдүүдэд сайн суралцахыг захиж, багш нарт ажлын амжилт хүсэн улсын тэргүүний сургууль болохыг  ерөөгөөд иж бүрэн  компьютер бэлэглэсэн байна.

Засгийн газар боловсролын салбарт шинэчлэл хийж, иргэддээ чанартай боловсрол олгохын тулд Кембрижийн стандартыг нэвтрүүлж эхэлсэн. Энэ стандарт улсын хэмжээнд бүрэн нэвтэрснээр олон улсын жишигт нийцсэн, чанартай, өндөр боловсролтой хүмүүс бэлтгэгдэнэ. Боловсролтой иргэд улс орны хөгжлийн гол түлхүүр. Иймээс улс орны ирээдүйг авч явах сурагчдад чанартай боловсрол олгох нь чухал байгааг Ерөнхий сайд багш сурган хүмүүжүүлэгчдэд захиж байлаа.   

Сургуулийн захиргаа Ерөнхий сайд С.Батболдыг хүндэт төгсөгчөөрөө өргөмжилж, нэрэмжит танхимыг нь байгуулжээ. Сургуулийнхаа шинэ барилгын шав тавих ёслолд Ерөнхий сайд оролцлоо. Тэрээр 40 жилийн өмнө сургуулийнхаа хашаанд мод тарьж байснаа дурсаад дахин нэг мод суулгалаа.

Дараа нь Ерөнхий сайд аймгийн төвд байгуулах гэж байгаа Хүүхдийн паркаар орсон байна. Хүүхэд, багачуудын чөлөөт цагаа өнгөрөөх энэ паркад морин тойруулга, мөргөлддөг машин, эргэлддэг дельфин, алсыг харагч, бусад тоглоом байрлуулах юм. Ингэснээр нэг цагт ойролцоогоор 300 хүүхэд тоглох боломжтой болно гэж аймгийн удирдлага танилцуулаад хөрөнгө мөнгөний дэмжлэг үзүүлэхийг Ерөнхий сайдаас хүслээ.

Хур бороо, нартай энэ өдрийг энд ирсэн хүүхэд, багачууд улам чимж байна. Парктай болох гэсэн хүүхдүүдийн хүслийг аймгийн удирдлага хүлээн авч энэ зун тохиох 80 жилийнхээ өмнө ашиглалтад оруулах гэж байгаад талархаж байна. Засгийн газар хөрөнгө мөнгөний дэмжлэг үзүүлэхэд анхаарна  гэж  Ерөнхий сайд хэллээ. Бусад аймагт ч гэсэн хүүхдийн парк байгуулах санаачилга гаргаж байгааг Засгийн газар дэмжинэ. Хамтын хичээл зүтгэлээр хүүхдүүдийнхээ төлөө ажиллая гэв.

Ерөнхий сайд С.Батболд мөн өдрийн орой Чойбалсан хотын иргэдтэй уулзаж төр, засгаас авч хэрэгжүүлж байгаа бодлого, шийдвэрийн талаар мэдээлж, иргэдийн санал, бодлыг нь сонссон байна. Гүйцэтгэх засаглалын тэргүүн маргааш Чойбалсан хотноо болох “Монгол мал үндэсний хөтөлбөр-хөдөөгийн хөгжил” сэдэвт зүүн бүсийн зөвлөгөөнд оролцон үг хэлсний дараа Халх гол сумыг зорино

Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд 2011 оны 5 дугаар сарын 06-ны өдөр Сүхбаатар аймгийн Сүхбаатар суманд хүрэлцэн ирлээ. Тэрээр ирсэн даруйдаа их жанжин Д.Сүхбаатарын хөшөөнд цэцэг өргөж хүндэтгэл үзүүлэв. Сүхбаатар аймгийн Сүхбаатар сум 3500 хүнтэй, газар тариалан, мал аж ахуйг хослуулан хөгжүүлэхийг зорьж байна. Газар нутаг том учир малчдадаа төр, засгийн үйлчилгээг хүргэхэд багагүй хүндрэл учирдаг. Хамгийн захад байгаа айл руу очиход 150 км явах хэрэгтэй болдог тухай сумын Засаг дарга танилцуулж байлаа.

1922 онд байгуулагдсан дунд сургуулийн сурагчид гүйцэтгэх засаглалын тэргүүнийг дуу хууртай угтлаа.  480 хүүхэдтэй энэ сургуулийн хичээлийн байрыг өргөтгөх, интернет сүлжээтэй болгоход Засгийн газар анхаарна гэж Ерөнхий сайд амласныг багш, сурган хүмүүжүүлэгчид, сурагчид баяртайгаар хүлээн авав. Хичээл номдоо шамдаж, сайн суран эх орныхоо хөгжилд хувь нэмэр оруулахыг Ерөнхий сайд сурагчдад хүсэн ерөөж, дунд сургуульд иж бүрэн компьютер хүлээлгэн өгсөн байна.  Мөн Ерөнхий сайдын гэргийн тэргүүлдэг “Төгөлдөр” сан сургуульд 1 сая төгрөг хандивласан нь сургуулийн хамт олны хувьд гэнэтийн бэлэг боллоо.

Мөн өдөр Ерөнхий сайд С.Батболд орон нутаг судлах музей үзлээ. 1971 онд байгуулагдсан энэ музейд жанжин Д.Сүхбаатарын өмсөж байсан хувцаснаас эхлээд “Нийгмийн хонгор” хэмээн алдаршсан хурдан морины чихмэл зэрэг олон үзмэрийг байрлуулжээ гэж Засгийн газрын Хэвлэл, мэдээллийн албанаас мэдээллээ.

2011 оны 5 дугаар сарын 05                    Баруун-Урт хот

Сайн байцгаана уу,Сүхбаатарчуудаа,

Нутаг усны ахан дүүс Та бүхнийхээ амар мэндийг эрэн мэндчилье. Хамт яваа УИХ, Засгийн газрын гишүүд болон ажлын албаныхны мэндийг уламжилъя. Миний бие Монгол Улсын Ерөнхий сайдаар томилогдоод наран ургах зүг, эцэг өвгөдийнмаань гал голомт мөнхөд оршсон Сүхбаатар аймгаас хөдөө орон нутгийн анхны ажлаа эхлэх бодолтой байсан. Гэвч цаг уур, хорио цээр, улс төр нийгмийн байдал, гадаад томилолт, дотоод ажил гээд олон шалтгааны улмаас хойшлогдон зуны эхэн сарын шинийн хоёрны хур бороотой өдөр Та бүхэнтэйгээ ирж уулзаж байгаадаа баяртай байна.

Манай Сүхбаатарчууд нутаг усандаа бишрэлтэй, уламжлал соёлдоо хүндэтгэлтэй, үзэл бодол үйлс зорилгодоо тууштай, эвсэг элгэмсэг, шулуун шударга зантай, эх нутаг, газар шорооныхоо төлөө гэсэн халуун сэтгэл, хатан зүрхтэй ард түмэн билээ. Эдгээр чанараараа Сүхбаатар нутгийнхан минь өрлөг түүхэнд ч, өнгөрсөн зуунд ч, өнөөгийн цаг үед ч улс төр, бизнес, урлаг соёл, спорт гээд нийгмийн бүхий л салбарт нэр алдраа дуурсгасан бахархах их үйлстэй ард түмэн.

 Энэ онд манай нутгийнхны овог, бахархал болсон Монголын ард түмний гарамгай хүү, цэргийн нэрт жанжин эх орны тусгаар тогтнолын төлөөх тэмцлийг манлайлагч Дамдины Сүхбаатарын үүсгэн байгуулалцсан улс төрийн ууган хүчин Монгол Ардын Намын түүхт 90 жилийн их ойг улс орон даяар өргөн тэмдэглэлээ. Энэ ойн арга хэмжээний үеэр Монгол орны гал голомт болсон нэрэмжит талбайд нь Сүхбаатарынхаа хөшөөг шинэчлэн хүрэлдэж сүндэрлүүллээ. Талын энэ нутгаас, өвөг дээдсийн минь дундаас төрсөн их алдартныхаа үйл хэргийг үргэлжлүүлж, гавъяа зүтгэлийг нь алдаршуулж үеийн үед дуурсгаж явах нь Та бидний хүндэт үүрэг билээ.  

Өнгөрсөн онд нутгийн хүүхэд Улсын баяр наадмын өсвөр насанд түрүүлж. Харин өнөө жил манай нутгийн хүү Цагаан сарын барилдааны түрүү бөхөөр тодорч ард олноо баярлуулсан. Монголчууд бид амны бэлгээс ашдын бэлгэ гэдэг. Тэгэхлээр Сүхбаатарчууд энэ жилдээ ч, ирэх ондоо ч аз хийморьтой, амжилт бүтээл арвинтай байна гэж билэгшээж байна. Монгол төрийн гарамгай удирдагчийнхаа нэрээр овоглосон, манай Сүхбаатарчууд улсынхаахөгжил дэвшилд үнэтэй хувь нэмэр оруулсаар ирсэнэх оронч,  оюунлаг, хөдөлмөрч ард түмэн гэдгээрээ бахархах учиртай.

Улсын баатар Чойн Дугаржав, АИХ-ын дарга асан Гомбожав, Монгол Улсын Ерөнхий сайд агсан Ц.Жигжиджав, Шадар сайд асан Ч.Улаан,УИХ-ын гишүүн Р.Буд, төрийн сайд Мажиг, Т.Намжим, Д.Готов, Ч.Хурц, У.Хүрэлсүх, Ц.Мөнх-Оргил, Т.Ганди улс төр, урлагийн зүтгэлтэн Магсархурцын Дугаржав, Ардын жүжигчин Ц.Шархүүхэн, Ш.Чимэдцэеэ, ардын багш Г.Батсүх, Ш.Шагдар, Ардын зураач Д.Амгалан, Төрийн соёрхолт нэрт яруу найрагч Очирбатын Дашбалбар зэрэг төрнийгмийн зүтгэлтэн, эх оронч баатарлаг гавъяатнуудэнэ нутгийнх. Тэднийхээ тэнгэрлэг ухаан, оюунлаг авъяасыг өвлөсөн хожмын алдартнууд өнөөдөр өлгийдөө үнэгчлэн өсч, сурч боловсорч, дэгжин дэвжиж  байгаа. Энэ бүхэн та бидний ирээдүй. Үүний төлөө бид хамтдаа зүтгэх ёстой. 

Эцэг өвгөдийн тахилга, шүншиг буян оршсон талнутгийнханмаань бурхан ухаант дархчууд, алдар цуутай уяачид, аргамаг хурдан хүлгүүдээрээ улс орондоо алдаршиж ирсэн баялаг сайхан уламжлалтай. Олон зуунаар амьдран суурьшсан нутаг ус маань Дарьгангын ариун дагшинбайгаль, Төрийн тахилгат Алтан овоо, эрийн хийморь сэргээсэн Шилийн богд, хун цэнгийн дуутай Ганга, Дуут нуурууд, өвөрмөц сонин тогтоцтой Талын агуй,  халтар халиун бугатай Лхачин вандад хайрханаасаа эхлээдолон зууны түүхийг хүүрнэх хүн чулууд гээд үзэмж төгс байгаль бүхий буурал түүхийн өлгий билээ.

Энэ бүхний эзэн болсон элэг нэгт Сүхбаатарчуудтайгаа уулзаж, Засгийн газраас авч хэрэгжүүлж байгаа зарим үйл ажиллагааны талаар товч мэдээлэл хийхээс гадна Та нарынхаа санал, бодлыг сонсох, тулгамдсан асуудлыг шийдвэрлэхэд төр засгийн анхаарлыг төвлөрүүлэх нь миний энэ удаагийн томилолтын зорилго болж байна. Өнгөрсөн зун намар миний бие баруун, төвийн, хангайн бүс нутагт ажиллаж, орон нутгийн иргэд, малчдаас гаргасан санал санаачилгыг дэмжиж хэрэгжүүлэх үүднээс 99 заалт бүхий төлөвлөгөө гарган хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулж байна. Одоогийн байдлаар 70 хувь нь хэрэгжиж бусад нь хэрэгжих шатандаа байна. Зүүн аймагт ажиллах энэ удаагийн томилолтоороо ч гэсэн тодорхой асуудлыг дэвшүүлэн хэрэгжүүлж Та бүхэндээ тайлагнах учиртай.

            Эрхэм хүндэт Сүхбаатарчууд аа,

Манай Засгийн газар эцэг өвгөдөөс өвлүүлж үлдээсэн ашигт малтмал, эрдэс  баялагтаа тулгуурлан улс орноо хөгжүүлэх, хүн ардаа мэдлэг боловсролтой, өрсөлдөх чадвартай бүтээгч болгохын тулд их бүтээн байгуулалтыг эхлүүлэхээр зорьж буй үедээ Та бүхэнтэйгээ уулзаж байна. Засгийн газар олон жил яригдсан томоохон асуудлуудыг эхнээс нь шийдвэрлэж улс орныхоо хөгжлийг түргэтгэх төслүүдийг эхлүүлж, үйлдвэрлэл, бизнес хөгжих илүү тааламжтай нөхцөл бүрдүүлэхийн төлөө чармайн ажиллаж ирлээ. Ингээд Хамтарсан Засгийн газраас хийж хэрэгжүүлж байгаа ажил, бодлого зорилт, хэтийн төлвийн талаар  тоймлон хүргэе.

Стратегийн орд газруудыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулж, түүний үр шимийг ард иргэддээ тэгш шударга хүртээх  “Хүний хөгжил сан” байгуулж, Монгол хүн бүрээ ажилтай, орлоготой, боловсролтой болгох зорилт тавин хэрэгжүүлэхийн төлөө ажиллаж байна. Бас иргэн бүртээ ойр байж санал бодлыг нь сонсч бодлого үйл ажиллагаандаа тусган ажиллах нь Засгийн газрын үүрэг билээ. Үүний нэг илрэл нь иргэн бүрт олгох 1,5 сая төгрөгийг тэтгэврийн болон эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэл, боловсрол, эрүүл мэнд, орон сууцны эрхийн бичиг, бэлэн мөнгө олгох зэрэг хэлбэрүүдээс сонгох талаариргэдээсээсаналавахажлыг зохион  байгуулан хэрэгжүүлж байна.

Энэ оноос эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэлийг хүний хөгжил сангаас төлөхөөр болсон. Юуны өмнө ажил хөдөлмөр эрхлээгүй ард иргэд, их, дээд сургууль болон коллежийн оюутан, малчид хамрагдахболомжтой.  Эх орны хишиг хувиасаа их, дээд сургуульд сурч байгаа өдрийн ангийн оюутнуудын сургалтын төлбөрт зориулан 500.000 төгрөгийг өгч байна. “Хүний хөгжил сан”-гаас өнгөрсөн жил иргэн бүртээ 120.000 төгрөгийг бэлнээр олгосон. Энэ оноос иргэн бүртээ сар бүр 21.000 төгрөгийг буюу жилийн дүнгээр 252.000 төгрөгийг бэлнээр олгож байна.

Засгийн газрын зүгээс байгалийн баялагаа тэгш шударга хуваарилахын зэрэгцээ хөрөнгийн зах зээлийг хөгжүүлэх зорилт тавин ажиллаж байна. Ард иргэдийн минь хувьцаа өсөж үржиж байдаг олон улсын жишигт нийцсэн орчин үеийн хөрөнгийн зах зээлийг хөгжүүлэхээр чармайн ажиллаж ирлээ. Энэ зорилгын үүднээс монгол улсынхаа иргэн бүрт Таван толгойн 536 ширхэг хувьцааг үнэ төлбөргүй олгох түүхэн шийдвэрийг манай хамтарсан Засгийн газар гаргалаа. Ийнхүү монгол улсын иргэн бүр эцэг өвгөдөөс өгсөн байгалийн баялагийнхаа эзэн болж, өмч хөрөнгөтэй байж, түүнийхээ хяналт хариуцлагын тогтолцоог бүрдүүлэх боломж бүрдлээ.   

Хамтарсан Засгийн газар өнөө маргаашаа аргацаасан биш улс орны хөгжлийг олон арван жилээр тодорхойлох бүтээн босголтын их ажлуудыг эхлүүлж байна. Манай хамтарсан Засгийн газар улс орны хөгжлийн энэ л нийтлэг эрх ашгийн төлөө байгуулагдсан. Тиймээс “Шинэ бүтээн байгуулалтын хөтөлбөр”, “Төмөр замын талаар төрөөс баримтлах бодлого” зэрэг уялдаа холбоо бүхий цогц бодлогуудыг шуурхай боловсруулан хэрэгжүүлэх ажилдаа ороод байна. 

“Төмөр замын талаар төрөөс баримтлах бодлого”-ын хүрээнд шинээр 1100 км төмөр замыг барьж байгуулахаар болж өнгөрсөн сард энэ их ажлынхаа анхны шанг татлаа. Сүхбаатар аймгийн хувьд ч төмөр замын сүлжээнд холбогдожСалхит, Төмөртийновооны полиметалл, цайрын орд газар, Тал булаг,Бүрэнцогт,Далай булаг, Бумбат Өлзийтийн нүүрсзэрэг баялагорд газруудыг ашиглах, боловсруулах, дэлхийнзах зээлд гаргах, хүн ардынхаа ажил амьдралыг дээшлүүлэх, аймаг сум, улс эх орноохөгжүүлэхэд хувь нэмрээ оруулах асар их боломж бүрдэх юм.

Төмөр замын хөтөлбөр хэрэгжсэнээр далайд гарах хамгийн дөт зам болох Бичигтийн боомтоор дамжуулан уул уурхай олборлох,боловсруулах үйл ажиллагаа явуулж байгаа аж ахуйн  нэгжүүдийг хөгжүүлэх, тэдний бүтээгдэхүүнийг экспортлох давуу талаа ашиглах томоохон гарцыг нээх боломжтой болох юм. Бид уул уурхайн орд газрынхаа ашигт малтмалыг түүхийгээр нь гадаад зах зээлд гаргахгүй. Харин эцсийн бүтээгдэхүүн болгох бодлогоо нийтээрээ хэлэлцэн шийдсэн. “Шинэ бүтээн байгуулалт хөтөлбөр”-ийн хүрээнд Сайншанд аж үйлдвэрийн цогцолборыг байгуулахаар төлөвлөж байна.

Энэхүү цогцолборт кокс, химийн, гангийн, барилыг материалын гээд олон үйлдвэрийг байгуулж Монгол хүнээ ажилтай, улс орноо хөгжилтэй болгох зорилт хэрэгжих учиртай юм. Уул уурхайн салбараа хөгжүүлэхдээ бүх талуудын, ялангуяа нутгийн иргэдийн эрхийгхүндэтгэсэн, байгаль орчин, хүний эрүүл мэндэд сөрөгнөлөөгүй, олон улсын шилдэг туршлагад тулгуурласан техник, технологитой, хуульёсыг дээдэлсэн,  ил тодхариуцлагатай уул уурхайг л хөгжүүлнэ.

Төсвийн хөрөнгө оруулалтаар хийгдэж байгаа томоохон бүтээн босголтоос гадна хувийн хэвшлийнхэн маань өөрсдийн санаачилга боломжоороо их ажлыг хийж гүйцэтгэж байна. Тухайлбал Өмнөговь, Ховд, Сэлэнгэ аймгийн орд газруудыг ашиглах болоод олборлолтыг дагасан дэд бүтцийн ажлуудыг өрнүүллээ. Мөн Өмнөговь аймгийн Цогтцэций сумын нутагт анх удаа үндэсний мэргэжилтэн, ажилчдын хүчээр дулааны цахилгаан станц барьж эхэллээ. Өөрөөр хэлбэл эх орныхоо бүтээн босголтыг монголчууд эзэн хүний хувьд гардан хийж байна.

Гэвч их бүтээн байгуулалтын ажилд мэргэжилтэй боловсон хүчний хэрэгцээ шаардлага нэн их байна. Оюу толгой төсөлд 3600 гаруй монгол ажилчид өндөр цалинтай ажлын байраар хангагдахын зэрэгцээ өөр олон зуун хүний ажлын байр эзнээ хүлээж байна. Бид байгалийнхаа баялгийг хүн ардынхаа боловсрол мэдлэг, эрүүл мэндэд зарцуулах учиртай. Тиймээс Засгийн газар хүнээ өрсөлдөх чадвартай болгох, боловсрол мэдлэгтэй байлгахын тулд онцгой анхаарч байна. Төрийн өмчийн 42 их, дээд сургуулийг нэгтгэн 16 болгож цөөллөө. Олон улсын жишиг стандартын дагуу их, дээд сургуулийг хотхон хэлбэрээр хөгжүүлэх цогц бодлогыг боловсруулан хэрэгжүүлэх эхлэлийг тавилаа.

Эхний ээлжинд ШУТИС-ийг Налайхын ойролцоо “Шивээтийн хөндий”-д байгуулахаар шийдвэр гаргасан. Энэ мэтээр их, дээд сургуулийг хотоос нүүлгэж Улаанбаатарын замын түгжрэл бөглөрөл, утааны асуудлыг шийдвэрлэхэд ч тус дөхөм болно гэж бодож байна. Хамгийн гол нь оюутан залуусын сурах орчин сайжирна. Их, дээд сургуулийг чанаржуулахын зэрэгцээ мэргэжилтэй ажилтан бэлтгэдэг мэргэжлийн сургалт үйлдвэрлэлийн төвүүдийг олноор байгуулж өндөр цалинтай ажиллах хүчнийг бэлтгэх бодлогыг эхлүүллээ.

Ерөнхий боловсролын салбарт олон улсын Кембрижийн стандартыг нэвтрүүлж, дэлхийд өрсөлдөх, хүлээн зөвшөөрөгдөх боловсон хүчин бэлтгэх бодлогыг тодорхой болголоо. Энэ жил олон улсын Кембрижийн стандартаар 30 ерөнхий боловсролын сургууль хичээллэнэ. Сүхбаатар аймагт ч гэсэн олон улсын стандартын дагуу нэг лаборатори сургуулийг шинэ хичээлийн жилийн эхнээс хичээллүүлнэ. Ингэж улс орныхоо бүх ерөнхий боловсролын сургуулийг дэлхийн жишигт хүргэх бодлогоо эхлүүллээ. Үүний үр шим нэг хоёр жилийн дараа биш нилээд хэдэн жилийн дараа мэдрэгдэнэ.

Боловсрол, уул уурхай, хөрөнгийн зах зээлээс гадна Засгийн газар уламжлалт хөдөө аж ахуйн салбартаа ач холбогдол өгч ирсэн. Хөдөө аж ахуйн салбарт ажиллагсадаа ядуурлаас ангид байлгаж, эрүүл мэнд, нийгмийн хамгааллынх нь баталгааг бий болгох эрх зүй, эдийн засгийн таатай орчинг бүрдүүлэх нь бидний үүрэг юм. Тиймээс “Төрөөс малчдын талаар баримтлах бодлого”, “Монгол мал” үндэсний хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлэхэд ихээхэн ач холбогдол өгч байгаа. Уг хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх анхан шатны нэгжийг бүх сумдад байгуулан Засаг даргын тамгын газарт гурван хүний орон тоотой  “Мал эмнэлэг, үржлийн тасаг”-ийг ажиллуулж эхлүүлсэн. Үр дүнд нь улсын хэмжээнд 329 суманд шинээр658 мэргэжилтэний ажлын байр бий боллоо.

Засгийн газар хөдөө аж ахуйн салбараа дэмжиж хөрөнгө оруулалтын бодлого хэрэгжүүлж байна. Анх удаа аймаг бүрт орон нутгийн хөрөнгө оруулалтын эх үүсвэр болгон дунджаар 800.0 сая, 5 бүсийн хөгжилд дэмжлэг үзүүлэхээр 24.0 сая, сумдад үйлдвэрлэл хөгжүүлэх сан бий болгоход 24 тэрбум төгрөгийг тус тус улсын төсөвт шинээр суулгалаа. “Монгол мал” үндэсний хөтөлбөр хэрэгжүүлэх хүрээнд улсын төсвөөс 2010 онд 5.3 тэрбум төгрөгийг зарцуулсан бол 2011 онд 51.0 орчим тэрбум төгрөгийн санхүүжилтийг тусгасан гээд хэлэх зүйлтэй байна.

Энэ удаагийн томилолтоороо ч мал аж ахуйн асуудалд анхаарлаа хандуулж яваа бөгөөд Зүүн бүсийн малчдын улсын зөвлөлгөөнийг Дорнод аймагт хийхээр төлөвлөсөн. Уг зөвлөгөөнөөр зүүн бүсийн мал аж ахуйн салбарын хөгжлийн асуудлаар жичдээ ярилцаж, санал солилцон шийдэлд хүрэх ёстой. Бид газар тариалангийн салбараа эрчимтэй хөгжүүлж, дотоодын хүнсний үйлдвэрлэлийнхээ хэрэгцээг бүрэн хангах зорилтыг хэрэгжүүлэхийн төлөө ажиллаж байна. Улиран одож буй онд бид улс орныхоо хэрэгцээт үр тарианы 97,0 хувь, төмсийг 100,0 хувь, хүнсний ногооны 53,7 хувийг дотоодын үйлдвэрлэлээр хангаж чадлаа. Цаашид ч бид хүнсний үйлдвэрлэл, тариа будаагаа дотооддоо тарьж, үйлдвэрлэж байх нь эрхэм зорилгын маань нэг байх болно.

Манай Засгийн газар аливаа хүнд суртал, авлига хээл хахууль, шударга бус байдлыг халахын төлөө байна. Өнгөрч буй 2010 оныг “Бизнесийн орчны шинэтгэлийн жил” болгон зарлаж хүнд суртал чирэгдэл үүсгэж буй зөвшөөрлүүдийг хүчингүй болгож, зарим зөвшөөрлийг гэрээний үндсэн дээр төрийн бус байгууллагуудаар гүйцэтгүүлэхээр шийдвэрлэсэн. Мөн төрийн үйлчилгээг хөнгөвчилж, нэг цэгийн үйлчилгээнд шилжүүлэх ажлыг зохион байгуулж эхлээд байна. Аливаа бүртгэлийн баримт бичгүүдийг цахим хэлбэрт шилжүүлэх, үйлчилгээний шат дамжлагыг цөөрүүлж, хураамжийг нь багасгалаа.  

Харин 2011 оныг Засгийн газар “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил” болгон зарласан. Манай улсад хөдөлмөрийн насны 130.000 хүн хөдөлмөр эрхлээгүй байна. Ажилгүйдэл ядуурлыг бууруулах талаар олон төсөл хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж ирсэн ч үр дүн нь төлөвлөсөн бөгөөд хүссэн хэмжээнд гарахгүй байна. Тиймээс ядуурлыг бууруулах хамгийн том бодлого бол хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих, бодитой ажил болгох юм. Улсын төсвийн болон хувийн, гадаад, дотоодын,зээлийн хөрөнгөөр хэрэгжих төслүүдийн хүрээнд 2011 онд шинээр 70.000гаруй ажлын байрбий болгохоор төлөвлөж байна. Энэ бодлогын хүрээнд өнгөрч буй 4 дүгээр сард Засгийн газраас хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ 108 мянган төгрөг байсныг 30 хувь буюу 39600 төгрөгөөр нэмж 140 400 төгрөг болголоо.

“Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил”-тэй холбогдууланИргэдийн төлөөллийн болон  нутгийн захиргааны байгууллага ажилгүйдэл, ядуурлыг бууруулахад онцгой анхаарал хандуулж, аймгийн хөгжлийн давуу тал, нөөц боломжоо бүрэн ашиглаж, үйлдвэрлэл, үйлчилгээг бүх талаар дэмжин ажлын байрыг олноор бий болгох, оновчтой бодлого хэрэгжүүлэх шаардлагатай. Аймаг орон нутгийн удирдлагуудын ажлыг оны эцсээр дүгнэхдээ хичнээн ажлын байр бий болгосон бэ гэдэг нь хамгийн чухал үзүүлэлт байх болно гэдгийг зориуд хэлэхийг хүсч байна.

Манай Сүхбаатар аймгийн хувьд ажилгүйдлийн түвшин өссөн, аж ахуйн нэгж болон ажлын байрны тоо өмнөх онуудаасаа буурсан нь онцгой анхаарал татаж байна. Энэхүү бодит байдалд аймаг орон нутгийн удирдлагууд дүгнэлт хийх хэрэгтэй. Засгийн газар төвлөрлийг багасгах төсвийн эрх мэдлийг орон нутагт шилжүүлэх,  талаар бодитой ажлууд хийж байна. Энэ зорилгоор “Төсвийн тухай” хуулийн төслийг УИХ-д өргөн мэдүүлсэн. Ингэснээр орон нутгийн төсвийн эрх мэдэл өргөжиж, үүрэг хариуцлага нэмэгдэх, иргэд төсвөө хянах зэрэг олон боломжууд бий болох юм.

Мөн орон нутагт зарлагдах тендер буюу бараа ажил үйлчилгээ худалдан авах ажиллагаанд орон нутгийн аж ахуйн нэгжүүдийг оролцуулах бодлогыг ч баримталж байна. Эдгээр нь төвлөрлийг багасгахын зэрэгцээ орон нутгийн хөгжлийг дэмжсэн томоохон бодлого юм. Энэ мэтээр Засгийн газрын зүгээс хөдөө орон нутгийн ард иргэд та бүхэндээ тайлагнах, танилцуулах олон ажлуудыг хийж хэрэгжүүлсэн. Хийж хэрэгжүүлэх гэсэн бодлого зорилт ч тодорхой байна. Дүгнэж хэлэхэд бид ард иргэдээ мэдлэг боловсролтой, ажилтай амьдралтай, орлоготой, орон сууцтай, хувьцаатай бүтээгч ард түмэн байлгахын төлөө хичээн ажиллаж ирлээ. Иргэд Та бүхнийхээ саналуудыг анхааран сонсч, ажил хэрэг болгохын төлөө ажиллах нь бидний үүрэг юм.

            Эрхэм хүндэт Сүхбаатарчууд аа, 

Та бүхэн маань хөдөлмөрч хичээнгүй уламжлалаараа зах зээлийн нийгмийн үед орон нутгаа хөгжүүлэх, амьдрал ахуйгаа дээшлүүлэх талаар чамгүй амжилт олсон билээ.  2009 оны байдлаар аймгийн ДНБ-нийүйлдвэрлэлийн хэмжээ сүүлийн арван жилд 9дахин өсөж, 176.9тэрбум төгрөгт хүрсэн нь нэг хүнд ногдох хэмжээгээрээ 2.1 сая төгрөг болжулсын хэмжээнд Орхон аймгийн дараа буюу улсдаа аман хүзүүдсэн амжилт гаргасан.  

Аж үйлдвэрийн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл 104,1 тэрбум  төгрөгбуюу өнгөрсөн оныхоос 3 тэрбумаар өссөн ньОрхон, Өмнөговь аймгуудын дараа  улсдаа гуравт орж байна. Монгол Улс зах зээлийн харилцаанд шилжсэн өнгөрсөн 20 жилд манай Сүхбаатар аймгийн хөгжил дэвшлийн нүүр царай үндсээрээ өөрчлөгджээ. Аймгийн бүх сум суурин газрууд цахилгаан эрчим хүчний төвлөрсөн эх үүсвэр, өндөр хурдны шилэн кабель, үүрэн холбооны найдвартай сүлжээнд холбогдлоо.

Төмөртэйн овооны цайрын уулын баяжуулах үйлдвэр, Тал булаг, Эрвэн хүдэр, Баян эрч гэх мэт уул уурхайн үйлдвэрүүд байгуулагдаж байгалийн баялагийг боловсруулж эхлээд байна. Мөн байнгын үйл ажиллагаатай Бичигтийн боомт нь ашигт малтмал, газрын тосыг экспортод гаргаж, гадаад худалдаа аялал жуулчлалын үйл ажиллагааг идэвхитэй эрхэлж байна. Сүхбаатар аймаг маань эдийн засгийн хувьд бие дааж, улсын төсөвт орлого төвлөрүүлдэг цөөхөн аймгийн нэг болж чадсан. Нийгэм соёлын салбарууд ч амжилттай хөгжиж орчин үеийн сургууль, эмнэлэг, соёлын төвүүд баригдаж байна. Өнөөдөр л гэхэд аймгийн нэгдсэн эмнэлэг болон сумдын эмнэлэгүүдэд Азийн хөгжлийн банкны санхүүжилтээр 2.5 тэрбум орчим төгрөгийн тоног төхөөрөмжийг нийлүүллээ.

Энэ бүхэн Сүхбаатар аймаг төр засгийн бодлого, анхаарал дэмжлэгийн төвд ямагт байж ирсний үр дүн гэж үзэж болно. 2011 онд л гэхэд 13 тэрбум төгрөгийн 30 гаруй төсөл арга хэмжээг хэрэгжүүлэхээр батлагдсан. Аймагт хэрэгжиж байгаа томоохон төслийн нэг бол Дулааны цахилгаан станц, шугам сүлжээний иж бүрэн шинэчлэл юм. Анх 2007-2008 онд төсөл боловсрогдож БНСУ-ын “Койка” байгууллагын буцалтгүй тусламжаар хэрэгжүүлэхээр гэрээ хэлэлцээр байгуулагдсан. Засгийн газрын хөтөлбөрт тусгагдсан төслийн явцыг түргэтгэхэд, үр дүнтэй болгоход анхаарал тавих шаардлагатай.

Манай улсын дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 20 орчим хувийг эзэлдэг томоохон салбар хөдөө аж ахуйн ололт амжилт ч байна. Өнгөрсөн жил Сүхбаатар аймаг мал сүргээ таван төрлөөр өсгөн 1.9саятолгойдхүргэсэн. Энэ ньмал аж ахуйгцаашид тогтвортой хөгжүүлэх, түүхий эд бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх өргөнболомжбүрдсэнийг харууллаа.

Мөн Сүхбаатар аймаг үзэсгэлэнт байгаль, домог түүх ихтэй бүс нутгийнхаа давуу талыг ашиглаж  аялал жуучлалыгэдийн засгийн тэргүүлэх салбарын нэг болгон хөгжүүлэхээр хөгжлийн хөтөлбөрт тусгасан нь оновчтой шийдэл юм. Энэ утгаараа байгалийн аялал жуулчлалын салбарт ч амжилт олж 2009 оны байдлаар 5,0мянга орчим жуулчидхүлээн авсан нь уг салбар ирээдүйтэйгхаруулж байна. Аймгийн эдийн засгийн үзүүлэлт сайжирч, тодорхой ажлын ахиц ололт байна. Бас нутгийн өөрөө удирдах болон захиргааны байгууллагаас онцгой анхаарч ажиллах асуудлууд олон байгаа нь ажиглагдлаа.

Ажилгүйдлийн түвшин 2009 оныхоос өссөн,  эрчимжсэн мал аж ахуй эрхэлдэг аж ахуйн нэгжийн тоо буурсан, шинээр бий болгосон ажлын байрны тоо өмнөх оноос багассан зэрэг мэдээлэл байна. Энэ нь иргэдийн төлөөллийн болон нутгийн захиргааны байгууллага ажилгүйдэл, ядуурлыг бууруулахад анхаарал хандуулж, ажлын байрыг олноор бий болгох талаар оновчтой бодлого хэрэгжүүлэх хэрэгтэйг анхааруулж сануулсан хэрэг юм. Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт тусгагдсан сум бүрт жижиг, дунд үйлдвэрлэл хөгжүүлэх сан байгуулах зорилтыг өнгөрсөн жилээс эхлэн УИХ-ын гишүүдийн төсвийн багцаас санхүүжүүлэн хэрэгжүүллээ. Энэ жил улсын төсвөөс сум бүрт 50 сая төгрөг хуваарилсан. Уг хөрөнгийг үр дүнтэй зарцуулж ард иргэдэд хүртээлтэй ажлын байр бий болгохыг үүрэг болгож байна.

Сүхбаатар аймгийн удирдлагын хариуцлагагүй, зохион байгуулалтгүй байдлаас болж малын гоц халдварт шүлхий өвчин газар авч малчид болоод улсад ихээхэн хэмжээний  хохирол учруулсан. Та бүхэн үйл ажиллагаандаа дүгнэлт хийх ёстой. Ард иргэд та бүхэн ч гэсэн ингэж шахаж шаардаж байх үүрэгтэй. Ер нь аймаг орон нутгийн удирдлага ард иргэдийн эрх ашгийг зөрчдөг биш хамгаалдаг байх зарчмыг анхаарах ёстой. Иргэдийн эрх ашгийг зөрчдөг тухай мэдээлэл Засгийн газарт нэг бус удаа ирж байна. Тиймээс үйл ажиллагаандаа дүгнэлт хийж, төр бол иргэддээ үйлчилж, эрх ашгийг нь хамгаалах үүрэгтэйг мартаж болохгүй.

           Эрхэм хүндэт Сүхбаатарчууд аа,

Сүхбаатар аймгийн өөр нэг давуу тал бол эдийн засаг нь хурдацтай хөгжиж буй  БНХАУ-ын ӨМӨЗО-ны аймаг хошуудтай хөрш зэргэлдээ оршдог газар зүйн байршил юм. Тухайлбал Шилийн гол, Хянган,  Хөлөнбуйр зэрэг аймгуудтай харилцаа тогтоож, эдийн засгийн үр ашигтай хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх боломжтой. Үүнтэй холбогдуулан Сүхбаатар аймгийн аялал жуулчлал, авто болон төмөр замыг хөгжүүлэх, гадаад, дотоод худалдаа, хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх талаар анхаарч илүү идэвхи санаачилгатай ажиллах ёстой. Үүнийг дагаад иргэдийн орлого  нэмэгдэх, бүх талын үйлчилгээ өргөжих боломж бүрдэх юм. Энэ мэтчилэн аймаг өөрөө санаачилж зохион байгуулах ажил их байна. 

Баруун-Урт сумын Д.Сүхбаатарын нэрэмжит  дунд сургуулийн байр 960 хүүхдийн суудалтай боловч 2115 хүүхэд суралцдаг, Тэмүүлэл цогцолбор сургуулийн 2, 3 дугаар байрууд нь хуучирсан, зэргэлдээ орших аймгуудтай хатуу хучилттай авто замаар холбогдоогүй зэрэг асуудлуудад Засгийн газар үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн дагуу анхаарал тавьж, тодорхой дэмжлэг үзүүлэхээ Сүхбаатарчууддаа хэлье. Тулгарч буй бүхий л саад бэрхшээлийг даван туулахад аймаг, сумдын ИТХ, Засаг даргын тамгын газрын идэвх санаачлага, үүрэг хариуцлага чухал юм.

Улс орныхоо эдийн засаг, нийгэм, улс төр, соёлын  амьдралд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг, ажилсаг хөдөлмөрч Сүхбаатарчууд Та бүхэн орон нутгаа хөгжүүлэхэд санаачлагатай хандаж, аймгийнхаа эрдэс баялгийн нөөцийг зохистой ашиглаж, мал аж ахуй, түүний дотор нутгийн шилмэл омог, махны чиглэлийн үхэр, Баяндэлгэрийн ноолуурын улаан ямаа, Эрдэнэцагааны ууцан сүүлтэй хонийг өсгөж үржүүлэх, газар тариалангийн үйлдвэрлэлээ эрчимжүүлэн хөгжүүлэх асар их боломж, сайхан ирээдүй байна.

Сүхбаатар аймаг бол улсдаа томоохонд тооцогдох аж ахуйнууд ажиллаж байсан үр тариа, тэжээлийн ургамал тариалахад тохиромжтой хөрс бүхий газар нутгийн нэг. Тиймээс энэ боломж, уламжлалаа сэргээж илүү ихийг хийж бүтээнэ гэдэгт найдаж байна. Нутаг орноо бие даан хөгжүүлэх боломж, гарц нь Та бүхний гарт бий.  Цаашид олсон амжилт, бүтээлээ улам бататгаж, нутаг орноо хөгжүүлж,  илүү ихийг бүтээж төрт ёс, түүх соёлын арвин их баялагтай, тал нутагтаа сайн сайхан амьдрахыг нийт Сүхбаатарчууддаа  хүсэн ерөөе.

Нутаг усны ахан дүүс Та бүхнийгээ санал бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэхийг хүсч байна.

Анхаарал тавьсанд баярлалаа.

Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд Сүхбаатар аймаг зорих замдаа 2011 оны 5 дугаар сарын 05-ны өдөр тус аймгийн Мөнххаан сумын иргэдтэй уулзаж, Засгийн газраас хэрэгжүүлж байгаа ажил, цаашдын зорилтын талаар танилцуулж, иргэдийн санаа, бодлыг сонслоо. Дараа нь Ерөнхий сайд аймгийн төв Баруун-Урт хотод хүрэлцэн ирэхэд хүндэт харуул жагсаж, төрийн дуулал эгшиглэлээ. Зуны эхэн сарын шинийн 2-ны өдөр хур бороо дагуулж уугуул нутагтаа ирсэн Ерөнхий сайдыг Сүхбаатарчууд хүндэтгэн хүлээн авлаа.

Тэрээр ирсэн өдрөө их жанжин Д.Сүхбаатарын хөшөөнд  цэцэг өргөж хүндэтгэл үзүүлэн Д.Сүхбаатарын нэрэмжит 1 дүгээр дунд сургууль, ус цэвэршүүлэх төхөөрөмжийн ажилтай танилцав. Их жанжин Д.Сүхбаатарын нэрээр овоглосон ерөнхий боловсролын 1 дүгээр дунд сургуульд онц сайн дүнтэй суралцаж байгаа сурагчдыг  “Д.Сүхбаатар сан”-гийн тэтгэлэгт хамруулна  гэж Ерөнхий сайд хэлснийг сурагчид, багш, сурган хүмүүжүүлэгчид алга ташин хүлээж авлаа.

Дээрх сургуулийн байр 960 хүүхдийн суудалтай ч 2115 хүүхэд суралцдаг, Тэмүүлэл цогцолбор сургуулийн 2,3 дугаар байр хуучирсан, зэргэлдээ орших аймгуудтай хатуу хучилттай замаар холбогдоогүй зэрэг асуудлуудад Засгийн газар үйл ажиллагааны хөтөлбөрийн дагуу тодорхой дэмжлэг үзүүлэх болон гэдгээ Ерөнхий сайд Баруун-Урт хотын иргэдтэй уулзахдаа хэллээ. Засгийн газрын тэргүүний хувиар олон газар, олон арга хэмжээнд оролцдог ч хүүхэд багачуудтай уулзаж, тэдний санаа бодлыг сонсож, ярилцах нь надад хамгийн аз жаргалтай мөч байдаг гэж Ерөнхий сайд С.Батболд сургуулийн хамт олонтой уулзахдаа дотнослоо. 

Гүйцэтгэх засаглалын тэргүүн дараа нь Баруун-Урт сумын ус зөөлрүүлэх байгууламжийн ажилтай танилцлав. Баруун-Уртчуудын өмнө хамгийн их тулгамдаж байсан ундны усыг цэвэршүүлэх асуудалд  Засгийн газар анхаарч, хөрөнгө мөнгийг нь шийдэж өгсөн. Энэ дагуу 2010 оны 01 дүгээр сард улсын болон орон нутгийн төсвийн 286,0 сая төгрөгөөр цэвэршүүлэх байгууламжийг ашиглалтад оруулснаар өмнө нь байвантай гэж нэрлэгддэг байсан ус цэвэршсэнд Баруун-Урт сумын иргэд баярлаж байгаагаа Ерөнхий сайдад илэрхийлж байлаа.

Мөн өдөр Ерөнхий сайд С.Батболд Монгол Улсын Засгийн газар, Азийн хөгжлийн банкны санхүүжилтээр хийж байгаа Эрүүл мэндийн нэгдлийн барилгын их засварын ажил, орчин үеийн тоног төхөөрөмж хүлээлгэн өгөх ёслолд оролцлоо. Засгийн газар иргэнээ эрүүл байлгахад онцгой анхаарч хөрөнгө оруулалтыг энэ салбарт хийж байгаа гэж хэллээ. Тухайлбал сүүлийн 20 жилд эрүүл мэндийн салбарт хийгдээгүй бүтээн байгуулалт, тоног төхөөрөмж, засварын ажил хийгдэж байгааг тоо баримтаар дурдлаа. Баруун-Урт хотын эрүүл мэндийн байгууллагын их засвар, тоног төхөөрөмжийн шинэчлэл ч энэ хүрээнд хийгдэж байгааг Засгийн газрын тэргүүн тэмдэглэлээ.

Азийн хөгжлийн банкнаас 77 сая ам.долларын зээлийг Монгол Улсын Засгийн газарт өгсөн. Засгийн газар энэ мөнгийг эрүүл мэндийн салбарт, ялангуяа орон нутгийн эрүүл мэндийн байгууллагын чадавхийг бэхжүүлэхэд зарцуулж байгаа юм. Энэ дагуу 2,5 тэрбум төгрөгийг хөдөө орон нутагт эмнэлэг барих, эмнэлгийн байрыг засварлах, тоног төхөөрөмж нийлүүлэх, боловсон хүчнийг сургаж бэлтгэх зэрэгт зарцуулж  байна. 375 сая орчим төгрөгийн үнэ бүхий тоног төхөөрөмжийг Ерөнхий сайд С.Батболд Сүхбаатар аймагт хүлээлгэн өгсөнд эмч, сувилагч нар баярлаж байгаагаа илэрхийллээ.

Гүйцэтгэх засаглалын тэргүүн дараа нь эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлж байгаа иргэдтэй уулзаж ярилцлаа. Ерөнхий сайдын зүүн аймгуудад ажиллах албан томилолт үргэлжилж байна. Тэрээр маргааш буюу 2011 оны 5 дугаар сарын 06-ны өдөр Сүхбаатар аймгийн Сүхбаатар сум, Дорнод аймгийн Чойбалсан хотод ажиллана.

Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд 2011 оны 5 дугаар сарын 04-09-ний өдрүүдэд зүүн аймагт томилолтоор ажиллахаар Улаанбаатар хотоос мордлоо. Тэрээр 5 дугаар сарын 04-ний өдөр Хэнтий аймгийн төв Өндөрхаан хотын иргэдтэй уулзаж Монгол Улсын Засгийн газраас явуулж байгаа бодлого, түүний хэрэгжилт, цаашдын зорилтын талаар  танилцуулав.

Ерөнхий сайд Хэнтийчүүдэд хандаж хэлсэн үгэндээ  “2010 оныг “Бизнесийн орчны шинэтгэлийн жил” болгон зарлаж, улс орны эдийн засгийг үүрч яваа бизнес эрхлэгчдийнхээ ажиллах орчинг сайжруулах, эдийн засгийн өсөлтийг нэмэгдүүлэх,төрийн байгууллагын хүнд суртлыг халах, шат дамжлагыг багасгах хууль эрх зүйн орчинг сажруулах чиглэлээр олон ажил эхлүүлсэн. Тухайлбал ард иргэд, бизнес эрхлэгчдэд хүндрэл чирэгдэл  үүсгэж байсан 101 зөвшөөрлийг хүчингүй болгож, цаашид ч энэ чиглэлд анхаарч ажиллана” гэж хэллээ.

Мөн хэн бүхний анхаарлыг татаж, талархлыг хүлээж байгаа “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил”-ийн хүрээнд хийж байгаа ажил, хүрэх үр дүнгийн талаар Ерөнхий сайд иргэдэд танилцууллаа. Энэ жилийн ажлын хүрээнд өрх бүрээс нэг хүн, ялангуяа 40-өөс дээш насныхныг ажилтай болгохыг Засгийн газар зорьж байгаа бөгөөд оны эцэс гэхэд 70 мянга гаруй ажлын байр бий болгоно. Энэ зорилтыг хэрэгжүүлэхэд төрийн бүх шатны албан хаагчид, сум, багийн Засаг дарга, хувийн хэвшил, ард иргэд, төрийн бус байгууллага, иргэний нийгмийн төлөөллийн хамтын ажиллагаа, үүний дотор Хэнтийчүүдийн оруулах хувь нэмэр ч чухал гэж Ерөнхий сайд хэллээ. 

 “Эрдэнэс Тавантолгой” компанийн 536+1 ширхэг хувьцааг иргэн бүртээ ижил тэгш, хүртээмжтэй, ил тодоор хуваарилахаар шийдвэрлэн, улмаар хөрөнгийн зах зээлийг хөгжүүлэхийг зорьж байгаа тухай гүйцэтгэх засаглалын тэргүүн ярилаа. Уул уурхайн салбарыг түшиглэн бүтээн байгуулах “Сайншанд” аж үйлдвэрийн цогцолбор, Даланзадгад-Тавантолгой-Цагаан суварга-Зүүнбаян-Сайншанд-Баруун-Урт-Хөөт-Чойбалсангийн чиглэлийн 1100 км төмөр зам барих, бүх аймгийг хатуу хучилттай замаар холбох ажлыг Засгийн газар санаачлан, үргэлжлүүлэн хэрэгжүүлж байна. Энэ бүхний үр дүн алсдаа мэдрэгдэнэ.  Улс орны хөгжил, хэрэгцээг угтан харж, нийгмийн сайн сайхны төлөө хамтарсан Засгийн газар ажиллаж байна гэж Ерөнхий сайд онцоллоо.

“Монгол мал үндэсний хөтөлбөр-хөдөөгийн хөгжил” сэдэвт зүүн бүсийн зөвлөгөөнийг Ерөнхий сайдын ивээл дор Дорнод аймагт зохион байгуулах гэж байгаа. Энэ зөвлөгөөнд оролцож, малчдынхаа санал бодлыг сонсож, байр сууриа илэрхийлэх нь Ерөнхий сайд С.Батболдын зүүн гурван аймагт ажиллаж байгаа албан томилолтын бас нэг хэсэг юм.

“Монгол мал” хөтөлбөрийн хүрээнд Засгийн газар 329 суманд тус бүр гурван хүний орон тоотой “Мал эмнэлэг, үржлийн тасаг” байгуулсны дүнд 658 мэргэжилтэн ажлын байртай болсон. Хөтөлбөрийн хүрээнд өнгөрсөн онд 5,3 тэрбум төгрөг зарцуулсан бол энэ жил 51 тэрбум болж өссөн юм. Засгийн газар хөдөө аж ахуйн салбараа хөгжүүлэхийн тулд анх удаа аймаг бүрт 800 сая, 5 бүсийн хөгжилд дэмжлэг үзүүлэхээр 24 сая, сумдад үйлдвэрлэл хөгжүүлэх сан бий болгоход зориулж 24 тэрбум төгрөгийг төсөвт шинээр суулгасныг Хэнтий аймгийн иргэд талархан хүлээн авч байна.

 Ерөнхий сайдын хөндсөн бас нэг сэдэв нь өөрсдийн хүчээр гурил, төмс, хүнсний ногоогоо хангах тухай байлаа. Өнгөрсөн онд манай улс хэрэгцээт үр тариа, төмсөө 100 хувь, хүнсний ногооны 54 орчим хувийг дотоодоос хангах боломж бүрдсэн. Энэ онд олсон амжилтаа бататгаж, улмаар газар тариалангийн салбарын үйлдвэрлэлийн тоо, хэмжээг өсгөх, улс орны эдийн засаг, хүнсний аюулгүй байдал, хүний эрүүл мэнд, удмын санг хамгаалахыг зорьж байгааг гүйцэтгэх засаглалын тэргүүн тэмдэглэв.

Засгийн газар боловсролын салбарт шинэчлэл хийхийн тулд шат дараалсан арга хэмжээ авч байгааг Хэнтий аймгийн иргэд дэмжиж байна. Засгийн газар төрийн өмчийн их, дээд 42 сургуулийг 16 болгон цөөлсөнөөс гадна мэргэжилтэй ажилчин бэлтгэдэг Мэргэжлийн сургалт, үйлдвэрлэлийн төвүүдийг чадавхжуулах, бэхжүүлэх, шинээр барихыг илүүд үзэж байгаа юм. Зүүн бүсийн Мэргэжлийн сургалт, үйлдвэрлэлийн төвийг ирэх онд Хэнтий аймагт  байгуулах бөгөөд жилд 2 мянга гаруй хүнийг сургана. Энэ төвийн ажил жигдэрснээр аймаг хөгжиж дэвжих боломж бүрдэнэ гэдэгт  нутгийн иргэд итгэлтэй байна.

Засгийн газар монгол хүнээ хөгжүүлэхийг чухалчилж энэ хүрээнд олон зорилт дэвшүүлэн ажиллаж байгаа. Үүний нэг жишээ болох олон улсын Кембрижийн стандартыг нэвтрүүлж эхэлсэн. Энэ хүрээнд Хэнтий аймагт нэг сургууль энэ стандартаар хичээллэж эхлэнэ гэдгийг Ерөнхий сайд хэлэв. “Хүний хөгжил сан”-гаас иргэддээ өгч байгаа хишиг, хувь Ерөнхий сайдын хэлсэн үгэнд дурдагдлаа. Иргэд сар бүр бэлэн мөнгөө авахаас гадна жижиг, дунд үйлдвэрлэл эрхлэх зорилгоор ах дүү, хамаатан садан, найз нөхдөөрөө нийлж 21 мянган төгрөгөө бөөнд нь авах боломжийг Засгийн газар бүрдүүлсэн. Үлдэх 1 сая төгрөгийг боловсрол, эрүүл мэндийн үйлчилгээ, нийгмийн даатгалын шимтгэлийн төлбөр, орон сууц, малчны болон бусад зээлийн төлбөрт зарцуулна гэж Ерөнхий сайд тэмдэглэлээ.

Их, дээд сургууль, коллежид суралцаж байгаа оюутнуудын төлбөрөөс 500 мянган төгрөгийг бэлэн бусаар олгохоор шийдвэрлэсэн нь үр хүүхдийнхээ сургалтын төлбөр, банкны зээлийн дарамтыг багасгасан нь ахуй амьдралд нь дэмжлэг болж байгаа гэдгийг Хэнтий аймгийн цөөнгүй иргэн хэлж байлаа. Мөн цалин, тэтгэвэр, тэтгэмж, хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг үе шаттайгаар нэмж байгаа Засгийн газарт иргэд талархаж байгаа нь Хэнтий аймагт болсон уулзалтаас харагдлаа. Цаашид Засгийн газраас хийх, хэрэгжүүлэх ажил их ч цаг хугацаа давчуу гээд бэрхшээл саад багагүй байна. Гэсэн ч бид зорьсондоо хүрэхийн төлөө ажиллаж, үүний тулд захиргааны шинэтгэлийг эрчимжүүлж, төрийн албыг чадавхжуулах, иргэдэд орй, түргэн шуурхай болгох талаар шат дараатай арга хэмжээ авна Ерөнхий сайд хэллээ.

Ерөнхий сайд хэлсэн үгийнхээ төгсгөлд Хэнтийчүүдэд хандаж цаашид анхаарч ажиллах зүйлийг сануулав. 2009 оноос эхлэн санхүүгийн хувьд бүрэн бие дааж ирсэн Хэнтий аймаг айл өрх бүрээ амьдралын хангалттай эх үүсвэртэй болгоход анхаарах, иргэд ч бусдаас бадар барихгүйгээр амьдралаа залгуулахад анхаарах хэрэгтэй байна гэлээ. Мөн “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил”-ийн хүрээнд “Жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих сан”-гийн зээлийг очих ёстой эзэнд нь хүргэх ёстойг онцгойлон анхаарууллаа. Аймаг, орон нутаг боловсон хүчнээ бэлтгэх, бэхжүүлэхийн тулд гадаадын улс орнуудад 30 гаруй хүүхэд сургаж байгааг Ерөнхий сайд сайшаалаа.

Төрийн байгууллагын ажлын ил тод байдлыг хангахад анхаарч,  тендерийг шударгаар, ил тод явуулах, хяналтыг сайжруулахын тулд иргэний нийгмийн төлөөллийг ажлын хэсэгт оруулдаг болсон, Хэнтий аймгийн Өмнөдэлгэр сум энэ жил улсын хэмжээнд загвар сумаар шалгарсан зэрэг олсон ололт, амжилтаа бататгахыг Ерөнхий сайд хүсэв.

Банкнаас зээл авах гэхэд барьцаа хөрөнгө шаарддаг, жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэхийн тулд зээлийн хүүг хөнгөвчлөх хууль эрх зүйн орчин бүрдүүлэх, зүүн бүсийн  оношлогооны төвийг Өндөрхаан хотод байгуулах зэрэг санал, хүсэлт гаргаж байлаа. Уул уурхайн орд газраа эдийн засгийн эргэлтэд оруулж, улс орныхоо хөгжлийг түргэтгэн, иргэн бүрээ ажилтай, орлоготой болгож, монгол хүнээ хөгжүүлэхийг зорьж байгаа хамтарсан Засгийн газрын үйл ажиллагааг дэмжиж байгаагаа уулзалтад ирсэн иргэд хэлж байлаа.

Мөн хий хоосон ярих биш хийж чаддаг гэдгээ Тавантолгойн хувьцаа, сар бүр бэлнээр олгож байгаа 21 мянган төгрөг, оюутнуудын сургалтын төлбөр, бага орлоготой иргэдээ 6 хувийн хүүтэй орон сууцны зээлд хамруулах, ажлын байр бий болгох чиглэлээр болитой, үр дүнтэй ажил хийж байгааг Хэнтийчүүд Ерөнхий сайд С.Батболдод хэлж, хамтарсан Засгийн газрыг илүү сайн ажиллаарай гэсэн итгэл тээж байгаагаа хэллээ. Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд Хэнтий аймагт ажиллах үеэрээ “Атар чандгана сүү” компанийн сүүний фермерийн ажилтай танилцав. Энэ ферм Өлзийт сумын иргэдийг ажилтай, орлоготой болгоход тодорхой үүрэг гүйцэтгэж байгаа юм

2011 оны 05 дугаар сарын04-ний өдөр                                      Өндөрхаан хот

Хан Хэнтий нутгийн эрхэм хүндэт ард иргэд ээ,

Та бүхнийхээ амрыг эрэн мэндчилье,

Миний бие Монгол Улсын Ерөнхий сайдаар томилогдсоноосоо хойш анх удаа Эзэн Чингис хааны өлгий нутаг Хэнтий аймгийн Өндөрхаан хотод ирж, дэлгэр зуны эхэн сарын шинийн нэгний хур бороотой энэ өдөр Та бүхэнтэйгээ уулзаж байгаадаа билэгшээж байна. Уулзах хүсэл, төлөвлөгөө өнгөрсөн жилээс эхтэй ч учрал ерөөл өнөөдөр тохиолоо. Эзэн Чингэс хааныхаа гал голомтыг сахиж ирсэн ажилч, хөдөлмөрч Та бүхэнтэйгээ уулзсан завшааныг ашиглаж Засгийн газраас хэрэгжүүлж буй бодлого, үйл ажиллагааны талаар ярьж, санал бодлоо хуваалцахыг хүсч байна.

2008 оны УИХ-ын сонгуулийн үр дүнд байгуулагдсан хамтарсан Засгийн газар мөрийн хөтөлбөрөө хэрэгжүүлж эхэлснээс хойш гурав дахь жилийнхээ нүүрийг үзэж байна. Миний бие Засгийн газрын тэргүүний үүргийг хүлээж аваад жил зургаан сар боллоо. Энэ хугацаанд улс орныхоо өнөө, ирээдүйд дүн шинжилгээ хийж, үйл ажиллагааныхаа тэргүүлэх чиглэлийг тодорхойлж ард олноо ажилтай орлоготой болгох, аж ахуйн нэгж, иргэдээ дэмжиж, хөгжлийг түргэтгэх, хэтийн зорилтуудаа дэвшүүлэн хэрэгжүүлэхийн зэрэгцээ цаг үеийн тулгамдсан асуудлуудыг шийдвэрлэх талаар ихээхэн зүтгэл гарган ажиллаж байна.  

Тухайлбал 2010 оныг “Бизнесийн орчны шинэтгэлийн жил” болгон зарлаж,улс орны эдийн засгийн ачааг үүрч яваа бизнес эрхлэгчдийнхээ ажиллах орчинг сайжруулах, өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлэх, эдийн засгийн өсөлтийг нэмэгдүүлэх, төрийн байгууллагын хүнд суртлыг халах, шат дамжлагыг цөөлөх, хууль эрх зүйн орчноо сайжруулах зэргээр олон ажлыг эхлүүлсэн. Ард иргэд, бизнес эрхлэгчдэд хүндрэл чирэгдэл үүсгэж буй 100 гаруй зөвшөөрлийг хүчингүй болгож, 10 зөвшөөрлийг гэрээний үндсэн дээр төрийн бус байгууллагуудад шилжүүлж, бүртгэлтэй холбоотой хураамжуудыг хоёр дахин багасгалаа.

Манай улсад ажилгүйдлийн түвшин 9.2 хувьтай байна. Тиймээс Засгийн газар ажилгүйдэл ядуурлын асуудлыг шийдвэрлэхийн төлөө бодлого зорилтоо тодорхой болгох зорилготойгоор 2011 онд “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил” болгон зарлаж олон ажлуудыг эхлүүллээ. Эдийн засгийн өсөлтийг иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих бодлоготой уялдуулах, хөдөлмөр эрхлэх хүсэлтэй иргэн бүртээ хүрч ажиллахын зэрэгцээ өрх бүрээс нэг хүнийг ажил, хөдөлмөртэй болгох замаар энэ жилд 70 мянга гаруй  ажлын байрыг шинээр бий болгохзорилт тавиад байна. Энэ зорилтыг хэрэгжүүлэхэд төрийн бүх шатны албан хаагчид, түүний дотор сум, багийн дарга нар, аймаг, орон нутгийн удирдлага, хувийн хэвшлийнхэн, ард иргэд, төрийн бус байгууллага, иргэний нийгмийн төлөөллийн идэвхтэй оролцоо дэмжлэг чухал юм.

Манай Засгийн газар улс орноо хөгжүүлэх, иргэдийнхээ ахуй амьдралыг дээшлүүлэх, ядууралтай тэмцэх, хамгийн гол нь иргэнээ хөгжүүлэх, хөдөлмөр эрхлэлтийг бүх талаар дэмжиж, ажлын байр нэмэгдүүлэх явдал гэж үзэж, энэ асуудалд онцгой анхаарч байна. Ажлын байр нэмэгдүүлж, ажилгүйдлийг багасгах нь зөвхөн ядуурлыг бууруулах төдийгүй нийгмийн дэг журмыг бэхжүүлэх, гэмт хэргийг багасгах, хүн ардын эрүүл амьдарч аж төрөх нөхцлийг бүрдүүлэхэд онцгой ач холбогдолтой.

Зарим тохиолдолд аймаг орон нутагт шинээр гарсан ажлын байрны нөхцөлийг голох, ажлаас халшрах, биеэ оторлож хойш сууснаар тухайн аж ахуй нэгжид ажиллах боловсон хүчин олдохгүй байх явдал гарч байна. “Ажил хийвэл ам тосдоно” гэдэг нь зах зээлийн харилцааны өнөө үед ч нэн чухал боллоо. Хэн хөдөлмөрлөнө, тэр дэвжинэ. Хөгжлийг хүсч буй бол хөдөлмөрлөхөөс өөр гарцгүй. “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил”-ийн үр дүнд хичнээн хүн ажилтай болов гэдэг тоо баримт чухал ч гэсэн шинээр хөдөлмөр эрхэлж байгаа иргэдийн амьдрал ахуйд ямар өөрчлөлт, дэвшилт гарав гэдэг үүнээс илүү чухалгэж бодож байна. Танай аймаг, орон нутгийн удирдлагуудын ажлыг жилийн эцэст Засгийн газар дүгнэхдээ энэ л шалгуур үзүүлэлтийг гол болгоно гэдгийг онцлон тэмдэглэхийг хүсч байна.

Эрхэм хүндэт ард, иргэд ээ,

Хамтарсан Засгийн газар байгуулснаар олон жил яригдсан асуудлуудыг шийдвэрлэж улс орны хөгжилд илүү тааламжтай нөхцөл бүрдүүлж эхлээд байна. Та бүгдийн сайн мэдэх Оюу толгойн орд газрыг ашиглах хөрөнгө оруулалтын гэрээг өнгөрсөн оны өдийд байгуулсан. Одоо орд газрыг ашиглах, уурхайн үйлдвэрийн ажил ид өрнөж байна. Ирэх оноос үйлдвэр ашиглалтад орж бүтээгдэхүүнээ гаргах төлөвлөгөөтэй байна.

Мөн Таван толгойн нүүрсний орд газрыг ашиглахтай холбоотой асуудлын талаарх төрийн бодлого, үзэл баримтлалыг Засгийн газар боловсруулан Улсын Их хурлаар батлуулсан. Ингэснээр Таван толгойн орд газрын 536 ширхэг хувьцааг иргэн бүртээ үнэ төлбөргүйгээр эзэмшүүлэх шийдвэрийг манай Засгийн газар гаргалаа. Монгол хүн бүр эцэг өвгөдөөс өвлүүлж үлдээсэн өгөөж баян байгалийнхаа хишиг, хувийг ижил тэгш хүртэхийн зэрэгцээ эзэн хүний хувьд хараа хяналтаа тавих үүрэг, боломжуудыг бүрдүүллээ.

Стратегийн томоохон орд газруудыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах боломжийг хангаснаар нааштай эхлэлүүд бий болж, бүтээн байгуулалтын ажлуудад манай ард иргэд, аж ахүйн нэгжүүд идэвхи санаачилгатай оролцож, өргөн уудам говь нутагт хүн ам олноор суурьшиж эхлээд байна. Манай улсын уул уурхайн салбарын нийт ажиллагсадын тоо  48.000 хүрлээ. Өнөөгийн байдлаар Оюу толгой төсөлд 4600 гаруй монгол ажилтан ажиллаж байна.

Ашигт малтмалын салбар Монгол орны ирээдүйн хөгжилд гол нөлөө үзүүлэх нь тодорхой болсон бөгөөд манай улс нүүрс, алт, зэс, уран, нефт болон бусад төрлийн ашигт малтмалын арвин нөөцтэй болох нь батлагдаж байгаа. Тиймээс цаашид стратегийн ач холбогдол бүхий орд газруудыг нарийн тооцоо судалгааны үндсэн дээр, ээлж дараалан улс орны эрх ашгийн үүднээс ашиглалтанд оруулах бодлогыг баримтлана.

Хувийн хэвшлийнхэн маань уул уурхайн салбарын бүтээн байгуулалтыг эх орныхоо өнцөг булан бүрт хийсээр байна. Өмнөговь, Сэлэнгэ, Ховд зэрэг аймгуудад томоохон бүтээн байгуулалт өрнөж эхэлсэн. Уул уурхайн салбарын үр шимийг хүртэхийн тулд зөвхөн орд газруудыг ашиглалтанд оруулснаар хязгаарлагдахгүй. Олборлосон ашигт малтмалыг эцэслэн боловсруулах, тээвэрлэх дэд бүтцийг хөгжүүлэх, бүтээгдэхүүнээ олон улсын зах зээлд үнэ хүргэн арилжаалах нь чухал боллоо. Тиймээс томоохон орд газруудыг түшиглэн төвлөрсөн аж үйлдвэрийн парк бий болгох, ирээдүйд үр өгөөжөө өгөх их бүтээн байгуулалтын томоохон төсөл, хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлэхээр Засгийн газар ажиллаж байна.

Засгийн газраас баталсан “Орон нутагт үйлдвэрлэл хөгжүүлэх чиглэл”, “Монгол Улсыг үйлдвэржүүлэх хөтөлбөр”, “Шинэ бүтээн байгуулалт хөтөлбөр” зэрэг баримт бичиг нь энэхүү бодлого, зорилгод чиглэж байгаа юм. Орд газруудыг түшиглэсэн аж үйлдвэрийн цогцолборыг Сайншандад байгуулахаар шийдлээ. Аж үйлдвэрийн цогцолбор байгуулах төслийн хүрээнд зэс хайлуулах, газрын тос боловсруулах, хар металлургийн, коксийн, гангийн, нүүрс химийн, барилгын материалын зэрэг томоохон үйлдвэрүүд баригдана.Үр дүнд нь манай улс байгалийн баялгаа түүхийгээр нь гадагш гаргахгүй, харинболовсруулж, нэмүү өртөг шингэсэн, эцсийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж эрэлт хэрэгцээг хангахаас гадна гадаадад илүү үнэтэй худалдаалах боломжууд нээгдэнэ.

Урьдчилсан тооцоогоор Сайншанд аж үйлдвэрийн цогцолборыг ашиглалтад оруулснаар эдийн засгийн бодит өсөлт эрс хурдацтай нэмэгдэж, дотоодын нийт бүтээгдэхүүнд аж үйлдвэрийн салбарын эзлэх хэмжээ 60 орчим хувьд хүрнэ. Мөн нэг хүнд ногдох дотоодын нийт бүтээгдэхүүний хэмжээ 2 дахин нэмэгдэхийн зэрэгцээ айлөрх бүрийн орлого мэдэгдэхүйцөсч ард иргэдийн аж амьдралд нааштай өөрчлөлтгарах ирээдүй ойртлоо.

Уул уурхайн салбарын бүтээн байгуулалтыг дагаж улс орныхоо дэд бүтцийн хөгжлийг хангах нь бидний бас нэгэн том зорилт сорилт болж байна. Энэ зорилгоор Даланзадгад – Тавантолгой – Цагаан суварга – Зүүнбаян – Сайншанд – Баруун-Урт – Хөөт – Чойбалсангийн чиглэлийн 1100 км шинэ төмөр зам барих ажлыг саяхан эхлүүллээ. Энэхүү бүтээн босголтод гадаад, дотоодын мэргэжилтнүүдээс гадна орон нутгийн ард иргэд, оюутан залуусыг татан оролцуулах бодлогыг түлхүү баримтлана. Бид бас бүх аймгийг хатуу хучилттай авто замаар холбох ажлаа үргэлжлүүлэн хийнэ.

Улаанбаатараас Хэнтий хүртэл хатуу хучилттай авто замаар явахад туйлын таатай байна. Гэвч замыг чанаргүй хийж, дахин засварлаж байгааг холбогдох хүмүүс анхааралдаа авах хэрэгтэй. Энэ мэтээр дэд бүтцийн салбарт харагдахуйц олон бүтээлч ажлуудыг эхлүүллээ. Үр дүн нь алсдаа иргэн бүрт мэдрэгдэнэ. Бид өнөө маргаашыг биш арав, хорин жилийн алсыг харж, зорьж ажиллаж байна. Монгол Ардын Намын XXVI Их хурлаас дэвшүүлсэн “Их бүтээн байгуулалт”-ын зорилт ч үүнд чиглэгдэнэ. Манай нам сонгуульд ялсан ч улс орны хөгжил, хэрэгцээг угтан харж, нийгмийн сайн сайхан ирээдүйн төлөө Ардчилсан намтай хамтарсан Засгийн газар байгуулсан юм. Өнөөдөр үүнийг шүүмжилж эсэргүүцэгчид байгаа ч ирээдүйд улс орны хөгжилд дэвшил гарсан гэж дүгнэх нь гарцаагүй.       

Сүүлийн жилүүдэд Засгийн газраас хөдөө аж ахуйн салбарт онцгой анхаарал хандуулж, дэмжлэг үзүүлэн ажиллаж байгаа билээ. Өөрөөр хэлбэл уламжлалт мал аж ахуйгаа тогтвортой хөгжүүлж шинэ шатанд гаргах нь уул уурхайгаас дутахааргүй ач холбогдолтой юм. Иймээс “Төрөөс малчдын талаар баримтлах бодлого”, “Монгол мал” хөтөлбөрийн хүрээнд олон арга хэмжээг авч хэрэгжүүллээ. Үүний нэг илрэл нь “Монгол мал үндэсний хөтөлбөр-хөдөөгийн хөгжил” сэдэвт улсын зөвлөгөөн юм. Энэхүү зөвлөлгөөнийг баруун, хангайн, төв, зүүн гэсэн 4 бүсүүдэд хийхээр шийдвэрлэж, Ерөнхий сайдын ивээл дор зохион байгуулж байгаа. Дорнод аймагт болох Зүүн бүсийн улсын зөвлөлгөөнд оролцож байр сууриа илэрхийлж, малчдынхаа санал бодлыг сонсох нь энэ удаагийн ажлын бас нэгэн зорилго болж байгаа.

“Монгол мал” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх анхан шатны нэгжийг бүх сумдад байгуулан гурван хүний орон тоотой “Мал эмнэлэг, үржлийн тасаг”-ийн ажлыг эхлүүллээ. Ингэснээр манай улсын 329 суманд шинээр658 мэргэжилтэн ажлын байртай боллоо. Уг хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх хүрээнд улсын төсвөөс 2010 онд 5.3 тэрбум төгрөгийг зарцуулсан бол 2011 онд 51.0 орчим тэрбум төгрөгийн санхүүжилт хийх болно.

Засгийн газар хөдөө аж ахуйн салбараа хөгжлийн шинэ шатанд гаргах зорилгоор анх удаа аймаг бүрт орон нутгийн хөрөнгө оруулалтын эх үүсвэр болгон дунджаар 800.0 сая, 5 бүсийн хөгжилд дэмжлэг үзүүлэхээр 24.0 сая, сумдад үйлдвэрлэл хөгжүүлэх сан бий болгоход 24 тэрбум төгрөгийг улсын төсөвт шинээр суулгасан. Аймаг, сумдад зарцуулагдах эдгээр мөнгийг жижиг, дунд үйлдвэрлэл, өрхийн бичил бизнесийг дэмжих чиглэлд түлхүү зарцуулах ёстой гэсэн Засгийн газрын байр суурийг илэрхийлье. Орон нутгийн удирдлагууд үүнд анхаарах ёстой.

Энэ бүхэн хөдөөгийн хөгжлөө дэмжсэн, хүнрүүгээ хандсан бодлогын илрэл юм. “Монгол мал” хөтөлбөрийн эцсийн зорилго нь ч гэсэн малчин хүнийг хөгжүүлэх, чадавхижуулах, амьдралын түвшинг нь дээшлүүлэхэд л чиглэгдэх учиртай. “Атрын IIIаян” үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх хүрээнд хүн амын гурилын хэрэгцээг дотоодоосоо бүрэн хангах зорилт тавьж, тариаланчдыг дэмжих олон арга хэмжээг авч хэрэгжүүлснээр тодорхой үр дүнд хүрлээ.2010 онд манай улсын газар тариалангийн салбарынхан дотоодын хэрэгцээний үр тариа болон төмсөө 100 хувь хангах боломжийг бүрдүүлсэн.

Хүнсний ногооныхоо 53,7 хувийг хангасныг Та бүхэн мэдэж байгаа. Энэ онд гаргасан амжилтаа ахиулах, бататгахын төлөө ажиллах болно. Энэ нь газар тариалангийн салбарын үйлдвэрлэлийн тоо хэмжээг өсгөх тэлэх төдий бус улс орныхоо эдийн засаг, хүнсний аюулгүй байдал, хүний эрүүл мэнд, удмын санг хамгаалахтай холбогдолтой стратегийн чухал зорилт билээ. Засгийн газар боловсролын салбарт томоохон шинэчлэлийг хийж байна. Тухайлбал төрийн өмчийн 42 их, дээд сургуулийг 16 болгон цөөллөө. Их, дээд сургуулийг гэхээсээ илүү мэргэжилтэй ажилтан бэлтгэдэг Мэргэжлийн сургалт үйлдвэрлэлийн төвүүдийг шинээр барьж байгуулахыг илүүд үзэж байна.

Тиймээс Засгийн газар, УИХ-аас Зүүн бүсийн мэргэжил сургалт, үйлдвэрлэлийн төвийг Хэнтий аймагт барьж 2012 онд ашиглалтанд оруулна. Жилд төрөл бүрийн мэргэжилтэй 2000 гаруй хүнийг сургах энэхүү төвийн үйл ажиллагаа жигдэрснээр Хэнтий аймагт томоохон дэвшлийг авчирна гэж бодож байна. Их, дээд сургуулийг хотоос нүүлгэн олон улсын жишиг стандартын дагуу хотхон хэлбэрээр хөгжүүлэх бодлого гаргалаа. Үүний эхлэл болгож Налайхын ойролцоо Шивээтийн хөндийд ШУТИС-ийн хотхоныг барьж байгуулахаар ажил нь эхэлж байна.

Боловсролын салбарын шинэчлэл их, дээд сургууль Мэргэжлийн сургалт үлйдвэрлэлийн төвүүдэд хийгдэхээс гадна ерөнхий боловсролын болон сургуулийн өмнөх насны хүрээг ч гэсэн хамарна. Энэ жилээс олон улсын Кембрижийн стандартын дагуу монгол улсын 21 аймаг, нийслэл хотод 30 лабартори сургуулийг хичээллүүлж эхлүүлнэ. Танай аймагт ч гэсэн нэг сургууль олон улсын Кембрижийн стандартаар хичээллэж эхлэх учиртай. Цаашид бүх аймаг сумын сургуулийг энэ тогтолцоонд шилжүүлэхээр төлөвлөсөн. Ингэснээр манай хүүхдүүд олон улсын стандартын дагуу суралцаж төгсөх, дэлхийн жишигт нийцсэн боловсролтой болох боломж нээгдэнэ. 

Хүнээ хөгжүүлэх, эрүүл мэндийг хамгаалах, хүн амынхаа амьжиргааг дээшлүүлэх нь бидний хамгийн том зорилт болох учиртай. Тиймээс миний бие хүнийхээ хөгжилд анхаарах болно гэдгээ олон удаа хэлж ярьж, бодлого зорилтоо хүнийхээ хөгжилтэй уялдуулж ирлээ. Энэ зорилгоор “Хүний хөгжил сан”-г УИХ, Засгийн газраас байгуулсан. Засгийн газраас авч хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээ, бүтээн байгуулалтын томоохон төсөл хөтөлбөр бүхэн энэхүү зорилгодчиглэж байна. Монгол хүн бүр ажилтай, орлоготой, эрүүл саруул, эрдэм мэдлэгтэй, бүтээлч байх боломжийг бүрдүүлэх үүднээс нийгмийн баялагаас хишиг, хувь хүртээх, өрхийн орлогыг нэмэгдүүлэх арга хэмжээг авч иргэн бүрт сар болгон 21 мянган төгрөг тогтмол олгож байна.

Өмнө нь 120.000 төгрөг  олгосныг Та бүхэн маань авсан байх гэж бодож байна. Цаашид сар бүр олгож байгаа 21.000 төгрөгийг өрхийн бичил бизнес, жижиг дунд үйлдвэрийн тоног төхөөрөмжиын зориулалтаар ах дүү хамаатан садан, өрх гэр найз нөхдөөрөө нийлэн хөрөнгө оруулна гэсэн тохиолдолд бөөнөөр нь өгч болох асуудлыг Засгийн газар судалж байна. Энэ мэтээр 500.000 төгрөгийг ард түмэндээ бэлэн хэлбэрээр олгоно. Харин үлдэх 1.000.000 төгрөгийг боловсролын болон эрүүл мэндийн үйлчилгээ, нийгмийн даатгалын шимтгэлийн төлбөр, орон сууц, малчны ба бусад зээлийн төлбөрт нь зарцуулах болно. 

Засгийн газрын тогтоол гаргаж, их, дээд сургууль, коллежийн суралцагчийн төлбөрөөс 500,0 мянган төгрөгийг 2011 оны 1 дүгээр сараас “Хүний хөгжил сан”-гаас бэлэн бусаар олгохоор шийдвэрлэсэн. Энэ нь манай ард иргэдэд учирч байсан оюутны сургалтын төлбөрийн болон банкны зээлийн дарамтыг багасгаж, тэдний ахуй амьдралд дэмжлэг болохуйц зөв зүйтэй шийдвэр болсныг хүмүүс хэлцгээж байгаа.

Иргэдийнхээ нийгмийн халамж, хамгааллын асуудлыг цэгцлэх, хурдан шуурхай хүргэх талаар Засгийн газар бодлогоо шинэчилж байна. Улс орны эдийн засгийн чадавхи, хөрөнгө санхүүгийн хэмжээ өсөхийн хэрээр цалин, тэтгэвэр, тэтгэмжийг нэмэгдүүлэх, нийгмийн хамгааллыг сайжруулах арга хэмжээг үе шаттайгаар хэрэгжүүлнэ. Энэ бодлогын үүднээс 2010 оны 10 дугаар сарын 1-нээс төрийн албан хаагчдын цалин болон иргэдийн тэтгэвэр, тэтгэмжийг 30 хувиар, 2011 оны 4 дүгээр сарын 5 өдрөөс эхлэн хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг мөн 30 хувиар нэмэхээр шийдвэрлэсэн. Олон хүүхэдтэй эхэд олгох мөнгийг нэмэгдүүлэн өгч байна.

Засгийн газраас эдийн засаг, нийгмийн салбарт хийж хэрэгжүүлж байгаа ажлаа товчлон дүгнэхэд ийм байна. Засгийн газарт хийх, хэрэгжүүлэх ажил их бий. Бас цаг хугацаа давчуу, бэрхшээл саад багагүй байна. Гэвч бид зорьсондоо хүрэхийн төлөө ажиллана. Үүний тулд захиргааны шинэтгэлийг эрчимжүүлж, төрийн албыг чадавхижуулах, иргэдэд ойр, түргэн шуурхай болгох талаар шат дараатай арга хэмжээ авах болно.

                    Эрхэм хүндэт Хан Хэнтийчүүд ээ,

Хан Хэнтийчүүд маань буурал түүхийн шар хуудаснаа мөнхрөн үлдсэн арвин баялаг түүхтэйгээс гадна алдартан гавъяатан олноор төрсөн сайхан нутаг билээ. Тухайлбал, Улсын баатарШ.ГонгорХ.ДамбаЭ.Бат-үүл, Хөдөлмөрийн баатар Ц.Чойдорж,Л.Дамдинсүрэн, УИХ-ын гишүүнБ.Бат-Эрдэнэ, Д.Арвин, Н.Ганбямба, МАН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга У.Хүрэлсүх зэрэг улс төр,урлаг соёл хөдөлмөрийн олон алдартнууд төрөн гарсныг Монголчууд бид сайн мэдэх билээ.

Хувьсгалч, баатарлаг, хөдөлмөрч уламжлалаараа Та бүхэн улс орныхоо хөгжилд бодит хувь нэмэр оруулсныг онцлон тэмдэглье. Одоо шинэ зууны Хэнтийчүүд Та бүхнийг XXI зууны монголын их бүтээн байгуулалт сорихоор угтаж байна. Та бүхэн их бүтээн байгуулалтын талбарт ажиллан түвшин сайхан амьдралаа цогцлоох учиртай.

Хан Хэнтий нутгаа хөгжүүлэх, Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх ажилд Та бүхэн болон аймгийн удирдлагууд багагүй зүтгэл гарган ажиллаж байгааг харахад таатай байна. Өлзийт тосгоны Атарчандгана компанийн 1000 үнээний фермийн үйл ажиллагаатай танилцаж, бусдад үлгэр дууриал болох сайн эхлэл байгааг харлаа. Тус аймаг өөрийн онцлогт тохирсон “Хэнтий аймгийн хөгжлийн цогц хөтөлбөр”-ийг батлан хэрэгжүүлж байгаа нь сайшаалтай.

 2009 оноос эхлэн Хэнтий аймаг санхүүгийн хувьд бие даан ажиллаж улсын төвлөрсөн төсвөөс санхүүгийн дэмжлэг авахгүйгээр орлогоо өөрсдөө бүрдүүлдэг болсон. Одоо айл өрх бүрийг амьдралын хангалттай эх үүсвэртэй болгохын төлөө ажиллах хэрэгтэй. Айлаас гуйж, алгаа тосохгүйгээр амьдралаа залгуулна гэдэг иргэн хүний нэр төрийн хэрэг төдийгүй эрх чөлөөтэй байхын үндэс юм. Та бидний сонголт үүний төлөө байна. 

“Жижиг дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих сан”-гаас олгосон зээлээр танай аймагт 23 аж ахуйн нэгж шинээр байгyyлагдаж, 57 аж ахуйн нэгж үйлдвэрлэл үйл ажиллагаагаа өргөтгөж, шинээр 242 ажлын байр нэмэгдүүлжээ. Үүнд танай аймагт ”Жижиг дунд бизнесийн дэмжих сан” байгуулж банкаар дамжуулахгүй, хүүгүй эргэлтэнд оруулсан тэрбум гаруй төгрөгийн хувь нэмэр их байгааг хэлэх нь зүйтэй. “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил”-д зээлийг хүрэх ёстой эзэнд  нь хүргэж ажиллах хэрэгтэй байна. Ийм боломж ч бий.  

Аймаг орон нутгийн чадварлаг боловсон хүчин бэлтгэхэд анхаарч БНСУ-ын Тайжон хотын Хан Мин Их сургуульд жил бүр 20 оюутан, БНХАУ-ын Хөх хотын Ерөнхий боловсролын сургуульд 10 хүүхэд сургах болсон зэрэг олон бүтээлч ажил хийж, санаачлагатай ажилласныг дэмжиж байна. Орон нутагт хөгжлийг авчрах шинэ цагийн боловсон хүчин нэн чухал. Хөгжсөн хүн л улс орноо, орон нутгаа дэвшилд хүргэнэ. Эдгээр амжилт ололтуудаа цаашид бататгаж, нутаг орны хөгжил ард иргэдийн амьдрал, нийгмийн тулгамдсан олон асуудлыг бүрэн шийдвэрлэхийг зорьж ажиллахыг хүсье. Үүнд орон нутгийн төрийн байгууллагын үүрэг нэн чухал гэдгийг хэлье.

Төрийн байгууллагын үйл ажиллагааны ил тод байдлыг хангахад Та бүхэн анхаарч тендэр шалгаруулалтыг ил тод явуулах, хяналтыг сайжруулах зорилгоор иргэний нийгмийн төлөөллийг ажлын хэсэгт оруулдаг болжээ. Мөн Засаг даргын зөвлөлийн бүрэлдэхүүнд иргэний нийгмийн төлөөллийг багтааж, хэлэлцэж буй асуудлынхаа талаар орон нутгийнхаа хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр мэдээлэх зэрэг ажлуудыг зохион байгуулж байгаа талаар нутгийн удирдлага танилцууллаа.

Хэнтий аймгийн Засаг даргын Ерөнхий сайдтай байгуулсан гэрээний биелэлт боломжийн түвшинд байгаа. Гэхдээ гэрээний биелэлт ард иргэдэд хүрч, хүлээн зөвшөөрөгдөж байж үнэн бодит үнэлгээ болох учиртай. Эцсийн байдлаар иргэд төрийн ажил үйлчилгээнд хэр их сэтгэл ханамжтай байна, амьдралд нь мэдэгдэхүйц нааштай ямар өөрчлөлт гарсан эсэхээр үр дүн нь үнэлэгдэнэ. Хэнтий аймаг 2010 онд мал сүргээ өсгөж, 2.2 сая орчим толгой мал тоолуулсан.Энд нэг зүйлийг онцолж хэлэхэд манай Хэнтийчүүд бусдаас тусламж ирэхийг урьтал болголгүй өвөл, хаврынхүнд сорилтыг ажилч хичээнгүй хөдөлмөрөөр, өөрсдийн нөөц бололцоогоор даван гардагийг тэмдэглэх ёстой.

Засгийн газраас аймаг, нийслэлийн 2009 оны ажлыг дүгнэхэд Хэнтий аймаг эхний 5-д орсон. Үүний зэрэгцээ улсын тэргүүний загвар сумыг бүс бүрээс шалгаруулж Засгийн газраас 100.0 сая төгрөгөөр шагнаж урамшуулсан. Энэ жил Зүүн бүсийн сумдаас Хэнтий аймгийн Өмнөдэлгэр сум загвар сумаар шалгарсныг Та бүхэн мэдэж байгаа. Тиймээс улс орныхоо загвар сум болж, үлгэр жишээчээр түүх намтраа баяжуулж байгаа Өмнөдэлгэр сумынхандаа Засгийн газрын өмнөөс баяр хүргэж амжилт хүсье. Мөн Хэнтий аймгаас сонгогдсон УИХ-ын гишүүд, орон нутгийн иргэдийн удаа дараагийн хүсэлтийн дагуу Бор-Өндөрийг сум болгох асуудлыг Засгийн газар хурлаараа хэлэлцэн шийдвэрлэлээ. Уг асуудлыг удахгүй УИХ-д оруулахаар бэлтгэж байна.

Хэнтий аймаг “Мянганы зам”–ын хэвтээ тэнхлэг болох Багануур-Өндөрхаан чиглэлийн хатуу хучилттай замд бүрэн холбогдож, аймгийн нийт сумд цахилгаан, эрчим хүчний төвлөрсөн эх үүсвэртэй болсноор тав тухтай орчинд ажиллаж амьдрах, үйлдвэрлэл, үйлчилгээг хөгжүүлэх боломж бүрдсэн. Үүрэн телефоны 4 оператор бүх сумдад байгуулснаар тус аймгийн холбоо үйлчилгээний хүртээмж сайжирч, дотоод, гадаадтай шууд харилцах нөхцөл бүрдсэн,интернет ашиглах боломжтой болсон. Ийнхүү орон нутгийн хувьд нийгмийн болон хүний хөгжлийн суурь үндэс, үйлдвэрлэлийн дэд бүтэц үндсэндээ бүрджээ. Одоо эдгээр боломжоо ашиглаж, өөрсдийн санаачилга, хөдөлмөр зүтгэлээр сайн сайхан амьдралаа бүтээх нь нэн чухал болоод байна.

Хан Хэнтийчүүд Та бүхний хөгжлийн бас нэг эх үндэс бол баялаг түүхтэй, онгон дагшин, гоо үзэсгэлэнт байгальтай билээ. Хан Хэнтийн нуруу, Хэрлэн, Онон, Улз, Балжийн гол, Гурваннуур, Аварга тосон, Тарс, Хангал, Хөхнуур зэрэг байгалийн үзэсгэлэнт газрууд бий. Их Монголын буурал түүхийн хуудаснаа мөнхөрч, хүн төрөлхтний Мянганы түүхт хүнээр тодорсон их эзэн богд Чингис хааны амьдрал үйлсийн улбаа мөрийг үндэс мөчир, ширхэг чулуу бүртээ хадгалсан Бурхан Халдун, Хар зүрхний Хөх нуур, Хэрлэнгийн хөдөө арал, Дэлүүн болдог, Хажуу булаг зэрэг түүхэн дурсгалт газрууд олон байна. Энэ газар орныг түшиглэнаялал жуулчлалыг цогц байдлаар үлгэр жишээ болгож хөгжүүлэх өргөн боломжнэмэгдэж байгаа юм.

Гэхдээ эдгээр онгон догшин байгалиа хайрлан хамгаалах нь Та бүхний төдийгүй Монгол хүн бүрийн ариун үүрэг гэдгийг онцлон тэмдэглье. Учир нь эдгээр газар нутаг бол уугуул Монгол хүний шүтээн болсон ариун өлгий гэдгийг бид бүгдээрээ мартах учиргүй. Тиймээс “Их эзэн Чингэс-Түүхийн дурсгалт газрууд” хэмээх соёл, түүхийн дурсгалын хөтөлбөрийг санаачлан боловсруулах ажлын хэсэг гарган ажиллаж байна. Ажлын хэсэгт манай улсын нэртэй түүхчид, соёл, архелогийн эрдэмтэд, мэргэжлийн хүмүүс багтаж байгаа.    

Цаашид өргөн уудам түүхт газар шороо, байгалийн их нөөц баялагтаа тулгуурлан хөдөө аж ахуй,аялал жуулчлалын салбарыг түлхүү хөгжүүлж нутаг ус, улс эх орныхоо хөгжилд үнэтэй хувь нэмэр оруулж ажиллах боломж нэмэгдлээ. Аливаад сэтгэлээсээ хандаж, амжилт гаргаж, илүүг бүтээж, ихийг хийж, эзэн Чингэс хааныхаа ариун голомтыг сахин хамгаалж, аз жаргалтай амар тайван аж төрөхийн өлзийтэй ерөөлийг Хан Хэнтийн бүх ард иргэдээ хүсэн ерөөе.

Анхаарал тавьсанд баярлалаа.

Өөрийн авьяас чадвараар дэлхийн шилдэг 50 их сургуульд суралцах эрх авсан оюутан залуучуудын сургалтын төлбөрийг Засгийн газар бүрэн даахаар боллоо. Энэхүү боломжийг баталгаажуулсан нэгэн арга хэмжээ өнөөдөр Төрийн ордонд болсон юм. 2008-2010 оны математик, физик, хими, биологи, мэдээллийн технологийн улсын олимпиадын эхний гурван байрт шалгарсан болон олон улсын олимпиадад оролцсон Монгол Улсын магадлан итгэмжлэгдсэн их, дээд сургууль, коллежийн 1-3 дугаар дамжаанд суралцаж байгаа оюутнууд энэхүү хөтөлбөрт хамрагдах юм байна. Эдгээр оюутнуудыг Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд хүлээн авч уулзлаа.

 

Өөрсдийн эзэмшиж буй мэргэжилдээ амжилт гарган, үеийнхнээ манлайлж байгаа эдгээр оюутнуудад хандаж Ерөнхий сайд С.Батболд үг хэлэхдээ өндөр боловсрол, өрсөлдөх чадвартай иргэдтэй улс орон хөгждөг. Тийм ч учраас манай Засгийн газар боловсролын салбартаа онцгой анхаарал тавьж байгаа гээд дэлхийд хүлээн зөвшөөрөгдсөн Кембрижийн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх эхлэлийг тавиад байгаа гэдгийг тэмдэглэлээ. Мөн оюутан залуучуудын сурах орчныг сайжруулах, хичээл сургуульдаа амжилт гаргах, сурах бололцоог нэмэгдүүлэхийн тулд Налайхын Шивээтийн хөндийд Оюутны хотхон байгуулна, тус хотхоны барилгын ажил эхэлж байгааг ч мөн хэлсэн үгэндээ онцолсон.  

Өндөр хөгжилтэй орны нэр хүндтэй их сургуулиудад шилдэг залуучуудаа суралцуулахад дэмжлэг үзүүлэх нь Засгийн газрын үүрэг. Харин оюутан, залуучууд та бүхэн дэлхийн эхний 50 их сургуульд тавигдаж буй шаардлагыг ханган инженер, техник, технологи, байгалийн ухааны мэргэжлээр элссэн тохиолдолд сургалтын төлбөр, амжиргааны зардлыг Сургалтын төрийн сангаас олгох болно гэдгийг Засгийн газрын тэргүүн энэ уулзалтын үеэр дуулгалаа. Оюутнуудыг өндөр хөгжилтэй орнуудад сургах, тэдний тоог нэмэгдүүлэх, шалгаруулалтыг нээлттэй, шударга явуулдаг байхад Засгийн газраас анхаарч байгаагийн нэг илрэл нь улсын чанартай олимпиадуудад амжилт гаргасан оюутан залуучуудад ийм баталгаа олгож байгаа явдал юм. Та бүхэн энэ эрхийг өөрийн авьяас чадлаараа олж авлаа.

Одоо үр дүнг нь үзэх хэрэгтэй гэдгийг Засгийн газрын тэргүүн тэмдэглээд дэлхийд нэр хүндтэй сургуульд мэргэжил эзэмшээд эх орндоо эргэн ирж ихийг бүтээхийг хүслээ. Гадаадын их, дээд сургуульд суралцагчдад Сургалтын төрийн сангаас 16 мянган ам.долларын тэтгэлэг үзүүлдэг. Харин дэлхийн топ 50 сургуульд суралцах эрх авсан оюутнуудын төлбөрийг энэ тоонд хязгаарлахгүй, тэтгэлгийг нь бүрэн олгоно. Энэ талаар асуудал боловсруулж, Засгийн газрын хуралдаанаар яаралтай хэлэлцүүлэхийг БСШУ-ы сайдад үүрэг болголоо.

Энэхүү уулзалтын үеэр Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд АНУ-ын Корнеллийн их сургуульд элссэн МУИС-ийн математик, компьютерийн сургуулийн хоёрдугаар дамжааны оюутан Э.Энхзаяад Сургалтын төрийн сангийн санхүүжилтээр сурах батламжийг нь гардуулсан юм. Мөн Засгийн газрын тэтгэлгээр өндөр хөгжилтэй орны 50 их сургуульд суралцах боломж олгосон захидлыг манлайлагч оюутнууд Ерөнхий сайдаас хүлээн авлаа.

Энэ жил ямар нэгэн шалтгаанаар сургуульд элсэж чадахгүй хоцорсон ч энэхүү батламж ирэх жил ч мөн хадгалагдана, тиймээс ийм сайхан боломжийг алдах эрх та бүхэнд байхгүй, хичээн суралцаарай гэж БСШУ-ы сайд Ё.Отгонбаяр хэллээ. Сургалтын төрийн сангийн санхүүжилтээр суралцах эрх авсан, улсын олимпиадуудад эхний гурван байр эзэлсэн эдгээр 44 оюутан дэлхийн топ 50 их сургуульд хандан суралцах хүсэлтээ тавихад Засгийн газар ийн санхүүжилтийн баталгаа гаргаж өгч байгаа нь Монгол Улсын ирээдүйн хөгжилд хувь нэмэр оруулах авьяаслаг залуучуудад олгож буй том боломж гэдгийг уулзалтад оролцсон эцэг эхчүүдийн төлөөлөл хэлж байсан юм.

Тухайлбал, АНУ-ын Корнеллийн их сургуульд элссэн Э.Энхзаяагийн ээж Ч.Баярмаа “Аав бид хоёр нь хүүгийнхээ ихийг сурах хүсэл эрмэлзэлд нь яаж дэмжлэг үзүүлэх вэ гэж их боддог байсан. Бид яаж хичээгээд ч дэлхийн том сургуулийн сургалтын төлбөрийг дийлэхгүй. Оюуны өндөр чадавхитай хүүхдүүдээ төр засгаас ийн дэмжиж, сургалтын төлбөрийг нь дааж байгаад маш их баяртай байна” гэж телевиз, сонины сэтгүүлч, сурвалжлагчдад ярилцлага өгөхдөө хэлж байлаа

Монгол Улсад цэргийн цол-генерал цол бий болсон өдрийг тохиолдуулан Засгийн газрын тэрүүн С.Батболд 2011 оны 4 дүгээр сар 28-ны өдөр генералуудыг хүлээн авч, хүндэтгэл үзүүллээ. Байлдагчийн халаасанд генералын мөрдөс бий гэдэгчлэн тэрхүү цэрэг эрсийн мөрөөдлийг бодит  биелэл болгож чадсан генералууд та бүхнээр цэрэг эрс, Монголчууд бид үргэлж бахархдаг хэмээн Ерөнхий сайд С.Батболд алтан мөрдөстнүүдтэй уулзах үеэрээ тэмдэглэлээ.

Улс орныхоо аюулгүй байдал тусгаар тогтнолын төлөө энхийн манаанд зогсч байгаа эрхэм генералууд та бүхэн энэхүү өндөр хариуцлагатай үүрэг, нэр төрөө өргөж явахын зэрэгцээ цаашид улс орны хөгжил дэвшил, батлах хамгаалахын шинэчлэлд өөрсдийн хувь нэмрийг оруулан, хойч үе шинэ залуу офицеруудад арга туршлагаа харамгүй хайрлаж, биднийг дэмжин ажиллана гэдэгт итгэлтэй байна. 10 дахь жилдээ тэмдэглэж байгаа түүхэн өдрийг тохиолдуулан Монголын төр эрхэм генералууд та бүхэнд хүндэтгэл үзүүлж, энэхүү ариун, нэр хүндтэй үйлсэд тань  өндөр амжилт хүсч, сайн  сайхныг хүсэн ерөөе хэмээн Ерөнхий сайд хэллээ.  

 

1944 онд шинээр нэвтэрсэн  генерал цолыг эх орныхоо эрх чөлөө, тусгаар тогтнолыг батлан хамгаалах үйл хэрэгт онц гарамгай  гавъяа байгуулсан цэргийн дээд дарга нарт олгох журам гаргаж анхны 11 хүнд олгосноос хойш эдүгээ энэ эрхэм хүндэт цолыг 155 хүн хүртээд байгаа ажээ. Монгол Улсын генералууд эрх орон, улсын хил хязгаараа батлан хамгаалах, аюулгүй байдал нийгмийн хэв журмыг сахин хамгаалах, Монгол Улсын Зэвсэгт хүчин, Үндэсний аюулгүй байдлыг хангах тусгайлсан чиг үүрэг бүхий байгууллагуудын шинэчлэлийг хэрэгжүүлэхэд урьдын адил өөрсдийн хувь нэмрийг оруулах болно гэдгээ “Монгол генерал төв”-ийн тэргүүн хошууч генерал С.Баасанхүү энэ үеэр илтгэсэн бол,Батлан хамгаалахын сайд асан, дэслэгч генерал Л.Моломжамц генералууд биднийг элэгсэг дотноор хүлээн авч, өндөр хүндэтгэл үзүүлж байгаа Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболдод Монгол Улсын генералуудын нэрийн өмнөөс талархал илэрхийлье хэмээлээ.

Өнөөдөр Монгол Улсын генералуудаас 34 нь Төрийн болон цэргийн ажил үүргээ  гүйцэтгэж байгаа бол 47 генерал нь  бэлтгэл болон чөлөөнийхөө амралтыг эдэлж байгаа ажээ. Өнгөрсөн хугацаанд Монгол Улсын генералуудаас Монгол Улсын баатар 6, Хөдөлмөрийн баатар 2, Гавъяат цолтон 8 төрөн гарсан байдаг юм байна.