Ангилал: мэдээ-мэдээлэл

Тавантолгойн ордод хөрөнгө оруулж хамтран ажиллах компанийг сонгох урьдчилан сонгон шалгаруулалтын баримт бичгийн төсөл, Хөрөнгө оруулалтын гэрээний төсөл, “Ашигт малтмалын тухай хууль”-д нэмэлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон “Тавантолгойн нүүрсний ордыг ашиглах зарим асуудлын тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд 2010 оны 5 дугаар сарын 27-ны өдөр УИХ-ын дарга Д.Дэмбэрэлд өргөн барив.

Ашигт малтмалын орд газруудаа эдийн засгийн эргэлтэд оруулах нь улс орны хөгжлийн хурдыг түргэтгэх гол хөшүүрэг. Иймээс Засгийн газар “Тавантолгойн нүүрсний ордыг ашиглах зарим асуудлын тухай” Улсын Их хурлын тогтоолын төсөл болон холбогдох хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслийг өргөн барьж байна. Улсын Их Хурлын чуулганаар ойрын үед хэлэлцэн шийдвэрлэж өгөхийг хүсье гэж Ерөнхий сайд С.Батболд хэлэв. Тавантолгойн нүүрсний ордыг ашиглах нь монголын ард түмний хүсэн хүлээж байгаа чухал асуудлын нэг. Засгийн газраас өргөн барьж байгаа эдгээр баримт бичгийг ойрын үед хэлэлцэнэ. Та бүхэн ч гэсэн УИХ-ын чуулганы хуралдаанд асуудлаа сайн ойлгуулаарай гэж УИХ-ын дарга Д.Дэмбэрэл хэлэв.

Улсын Их Хурлын 2008 оны 12 дугаар сарын 4-ний өдрийн 40 дүгээр тогтоолоор Тавантолгойн нүүрсний ордыг хамтарч ашиглах хөрөнгө оруулалтын гэрээ байгуулах үндсэн зарчим, удирдамжийг баталсны дагуу Ерөнхий сайдын 2008 оны 12 дугаар сарын 11-ний өдрийн 48 дугаар захирамжаар ажлын хэсэг байгуулагдсан. Тавантолгойн нүүрсний ордыг хамтарч ашиглах асуудлыг Засгийн газрын хуралдаанаар 2010 оны 3, 4 дүгээр сард хэд хэдэн удаа  хэлэлцээд Ерөнхий сайдын 2010 оны 4 дүгээр сарын 2-ны өдрийн 26 дугаар захирамжаар  хөрөнгө оруулагчтай хэлэлцээ хийж холбогдох гэрээний төсөл боловсруулах үүрэг бүхий ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнийг шинэчлэн баталсан.

Ажлын хэсэг “Тавантолгойн нүүрсний ордыг ашиглах зарим асуудлын тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл, Ашигт малтмалын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төсөл, Хөрөнгө оруулалтын гэрээний төсөл, Нүүрс олборлолтын гэрээний төсөл, Таван толгойн нүүрсний ордод хөрөнгө оруулж хамтран ажиллах компанийг сонгох урьдчилсан шалгаруулалтын баримт бичгийн төсөл болон бусад холбогдох материалыг  боловсруулсан юм.

Тавантолгойн нүүрсний ордыг ашиглахтай холбогдсон баримт бичгийн төслүүдийг Засгийн газрын 2010 оны 4 дүгээр сарын 21-ний өдрийн хуралдаанаар хэлэлцэн дэмжээд Үндэсний аюулгүй байдлын Зөвлөлд танилцуулахаар хүргүүлсэн. Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн 2010 оны 5 дугаар сарын 18-ны өдрийн хуралдаанаар уг асуудлыг хэлэлцээд Тавантолгойн ордын ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийг төр өөрийнхөө мэдэлд  буюу төрийн өмчит компанийн эзэмшилд хадгалах тухай Засгийн газрын саналыг дэмжсэн бөгөөд тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч төрийн өмчит компанийн хувьцааг цаашид Монгол Улсын иргэд, аж ахуйн нэгжид эзэмшүүлэх асуудлыг хууль тогтоомжийн дагуу үе шаттайгаар хэрэгжүүлэх нь зүйтэй гэсэн зөвлөмж гаргасан байна.

Тавантолгой ордыг ашиглахдаа нүүрсний нөөц, олборлолтын нөхцөлийг нь харгалзан  үзэн тодорхой хэсгүүдэд хуваах, ордын аль нэг хэсэг талбайг хөрөнгө оруулагчтай хамтран ашиглах, дамжин өнгөрөх тээвэр, үнэ тарифийн  асуудлаар хөрш орнуудтай хэлэлцээр хийх, тодорхой улс орнуудад угтуулан тавих нөхцөлийг боловсруулах, орд ашиглах, үйлдвэр, зам, дэд бүтцийн барилга байгууламж барьж байгуулах, ашиглахад олон улсын жишиг стандарт баримтлах, дотоодын аж ахуйн нэгжүүдийг төслийн үйл ажиллагаанд оролцуулах, Монголчуудыг ажлын байраар хангах, монголд үйлдвэрлэсэн бараа бүтээгдэхүүнийг тэргүүн ээлжинд хэрэглэх, нийлүүлэх зэрэг асуудлыг хэрэгжүүлж ажиллахыг зөвлөмжид тусгажээ. Ажлын хэсэг Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн зөвлөмжид дурдсан асуудлыг холбогдох баримт бичгүүд, түүний дотор Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл, түүний үзэл баримтлалд тусгаж өөрчлөн боловсруулсан байна.

Хөрөнгө оруулалтын гэрээний төслийн танилцуулга

Хөрөнгө оруулалтын гэрээ нь 19 бүлэг, 144 зүйл, 2 хавсралтаас бүрдэнэ. Төсөлд татварын орчинг тогтвортой байлгах, тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнээ олон улсын зах зээлийн үнээр борлуулах, олсон орлогоо захиран зарцуулах эрхийг нь баталгаажуулах, хөрөнгө оруулалтын хэмжээ, хугацаа, ашигт малтмалыг хүн амын эрүүл мэнд, байгаль орчинд хохирол багатай олборлох, байгаль орчныг хамгаалах, нөхөн сэргээх, бусад төрлийн үйлдвэрлэл, үйл ажиллагаанд сөрөг нөлөө үзүүлэхгүй байх, бүс нутгийг хөгжүүлэх, ажлын байр шинээр бий болгох зэрэг асуудлыг тусгасан байна.

Засгийн газраас өргөн барьсан саналын дагуу Хөрөнгө оруулалтын гэрээ байгуулах тухай хүсэлтийг ордын ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч, төрийн  өмчит “Эрдэнэс МГЛ” компани гаргана. Нэг талаас Засгийн газрыг төлөөлөн Сангийн сайд, Эрдэс баялаг, эрчим хүчний сайд, Байгаль орчны сайд нар, нөгөө талаас “Эрдэнэс МГЛ” компани болон ордын тодорхой хэсэг талбайд түүнтэй нүүрсний олборлолтын гэрээ байгуулж хөрөнгө оруулах, нүүрс олборлох, борлуулалт хийх хөрөнгө оруулагч гэрээ байгуулахаар тусгажээ. 

Нүүрс олборлолтын гэрээний төслийн танилцуулга

Нүүрс олборлолтын гэрээний төсөл нь 21 зүйл, 1 хавсралттай бөгөөд төсөлд талуудын эрх, үүрэг, төлөөлөл ба хяналт, техник, эдийн засгийн үндэслэл, уурхайн үйл ажиллагаа, үнэ тооцох аргачлал, бүтээгдэхүүн хуваалт, урьдчилгаа төлбөр болон урамшуулал, тайлантай холбоотой гол асуудлыг тусгасан байна. Төслийг боловсруулахдаа Австрали Улсын нүүрсний олборлолтын зарим загвар гэрээ, Индонези Улсын нүүрс олборлолтын гэрээ, Монгол Улсын газрын тосны бүтээгдэхүүн хуваах гэрээний туршлага зэргийг харгалзан үзжээ.

Сонгон шалгаруулалтын баримт  бичгийн төслийн талаар

Одоогийн байдлаар Бразилийн “Вале”, Энэтхэгийн “Жиндал Стийл энд Пауэр”, БНСУ-ын төрийн өмчийн “Корес” компаний төлөөлж байгаа БНСУ-ын 11 компаниас бүрдсэн консорциум, ОХУ-ын 2 компанийн консорциум, АНУ-ын “Пибоди Энержи” болон БНХАУ-ын “Шинхуа Энержи” компанийн хамтарсан консорциум, Японы Мицуи энд Ко компани, түүнчлэн Японы “Иточу” корпорациар ахлуулсан “Сожиц”, Марубени”, Сумитомо” 4 компанийн консорциум, Щвейцарь-Австралийн “Экстрата” компани, түүнчлэн ОХУ-ын “Оросын төмөр зам нийгэмлэг”, БНХАУ-ын “Эрдос Чинглон Коул” группын төлөөлөгчид орд ашиглах саналаа ажлын хэсэгт танилцуулаад байна.

Хоёр удаагийн яриа хэлэлцээний үеэр оролцогчдоос ордыг ашиглах үзэл баримтлал, хөрөнгө оруулалтын талаар санал авсан боловч дараагийн шатанд нээлттэй хэлбэрээр уралдаант шалгаруулалт /сонгон шалгаруулалт/ зохион байгуулж урьдчилсан шалгаруулалт хийн хураангуй жагсаалт гаргах, энэ үндсэн дээр эцсийн шатны сонголтыг шууд хэлэлцээний аргаар явуулах нь зүйтэй гэж ажлын хэсэг үзжээ. 

Сонгон шалгаруулалтын баримт бичиг нь :
1.    Сонгон шалгаруулалтын урилга
2.    Сонгон шалгаруулалтад оролцогчдод өгөх зааварчилгаа
3.    Чадварын үзүүлэлтийн хүснэгт
4.    Техникийн саналын хүснэгт
5.    Төслийн үе шат, төлөвлөлтийн хүснэгт 
6.    Таван толгой төсөлд оролцох дэлгэрэнгүй саналаас бүрдэж байна.

Сонирхогч этгээдүүдийн ирүүлсэн материалд ажлын хэсгээс үнэлгээ өгч, хамгийн сайн үнэлгээ авсан 5-7 компани/консорциумыг эцсийн шатны яриа хэлэлцээнд урих юм. Урьдчилсан сонгон шалгаруулалтын дүнг Засгийн газарт танилцуулж, эцсийн шатны хэлэлцээний тодорхой чиглэлийг батлуулахар төлөвлөж байна гэж Засгийн газрын Хэвлэл, мэдээллийн албанаас мэдээллээ.

Монгол Улс шилжилтийн үеийн буухиаг хөгжлийн буухиа болгох ёстой. Энэ боломж бидэнд байна. Ингэхийн тулд засаглалын болон үйлдвэрлэл, үйлчилгээний шинэ стандартыг хэвшүүлж, үнэт цаас, хөрөнгийн зах зээлийг хөгжүүлэх хэрэгтэй гэж  Монгол Улсын Ерөнхий сайд үзэж байна. Тэрээр 2010 оны 5 дугаар сарын 27-ны өдөр “Чингис” зочид буудалд болсон Засаглалын 3 дугаар форумын нээлтэд үг хэлэхдээ ингэж онцолжээ. Эрдэс баялаг, боловсрол, хөдөө аж ахуй, үйлдвэрлэл үйлчилгээ, аялал жуулчлал зэрэг бүх салбарыг хөгжүүлэх дотоод боломж, гадаад дэмжлэг байна.

Ашигт малтмалын нөөц ихтэй улс орнуудын засаглал сайтай нь хөгжиж, муутай нь ядуурсан жишээ олон. Иймээс эдийн засгийн шинэчлэлийг хөгжлийн эдийн засгийн шинэчлэл болгохын тулд засаглалаа сайжруулж тогтвортой, ил тод, ойлгомжтой, тоглоомын дүрмээ тодорхой болгох хэрэгтэй. Төрийн өмчит “МИАТ” компанид үүссэн нөхцөл байдал нь тухайн байгууллагад засаглал муу байгаагийн тод жишээ. Бид чаддагаараа менежментийг нь сольж байгаа ч энэ нь шийдэл биш. Компаний засаглал, соёл, ёс зүйг өөрчилсөн цагт ажил жинхэнэ стандартын дагуу явах учиртай гэж Ерөнхий сайд хэллээ. 

Ганц “МИАТ” ч биш төрийн өмчит бусад компанид засаглалын шинэ стандарт тогтоох, Төлөөлөн удирдах зөвлөлд нь иргэний нийгэм, мэргэжлийн холбоод, төрийн бус байгууллагын төлөөллийг оруулахыг Төрийн өмчийн хорооны даргад үүрэг болгосон. Төр өөрийн ачаанаасаа зарим боломжтойг нь шилжүүлэх ёстой. Ингэхдээ нэг компанид биш, нийгэмд хүлээн зөвшөөрөгдсөн, нэр хүндтэй, салбараа бүрэн төлөөлж чадах мэргэжлийн холбоод, төрийн бус байгууллагуудад шилжүүлэх ёстой. Өнөөдөр манайд мэргэ:жлийн холбоо маш их байна. Тэд хүчтэй, нэгдмэл  болох учиртайг гэж Ерөнхий сайд тэмдэглэлээ. 

Үндэсний томоохон компаниуд хувьцаа гарган хөрөнгийн зах зээлд гарахын тулд ашиг, орлогоос гадна засаглалаа сайжруулах чиглэлээр бодит ажил хийх хэрэгтэй. Засгийн газар үндэсний компаниудаа дэмжих бодлого баримталж байна.  Энэ удаагийн форумаас гаргах тодорхой ажил хэрэгч санал, зөвлөмжийн боломжтойг нь Засгийн газар төрийн бодлогод тусгах болно гэж Ерөнхий сайд хэллээ. Засаглалын 3 дугаар форум нь монголын бизнес эрхлэгчид, шийдвэр гаргагчдад Дэлхийн банкнаас гаргасан Компаний засаглалын стандарт хэрэгжилтийн үнэлгээний тайланг танилцуулах, компаний засаглалд тулгарч байгаа эрх зүйн болон бусад асуудлаар санал солилцож, шинэчлэл хийх нэгдмэл байр суурьт хүрэх зорилготой юм. 

Форумаар :
•    Дэлхийн банкны компаний засаглалын стандарт хэрэгжилтийн үнэлгээний тайлан
•    Компаний засаглалыг сайжруулах талаар төрийн байгууллагаас хийж байгаа ажил
•    Банкин дахь компаний засаглал
•    Хөрөнгө оруулагчдын зүгээс компаний засаглалд тавигдах шаардлага
•    Компаний засаглалын ирээдүйн зохицуулалтын шинэчлэл сэдвээр хэлэлцэж байна гэж Засгийн газрын Хэвлэл, мэдээллийн албанаас мэдээллээ.

Монгол Улс хүүхдээ хөгжүүлэх бодлогын шинэчлэл хийх цаг болсныг Монгол Улсын Ерөнхий сайд, Хүүхдийн төлөө үндэсний зөвлөлийн тэргүүн С.Батболд анхааруулж, Хүүхдийн хөгжлийн үндэсний стратегитай болох шийдвэрийг гаргалаа. Хүүхдийн төлөө Үндэсний зөвлөлийн хурал өнөөдөр Төрийн ордонд болж, Ерөнхий сайд, тус зөвлөлийн тэргүүн С.Батболд нээж үг хэлэхдээ “Сүүлийн үед “Хүүхэд хамгаалал, хүүхэд төлөвшил, хүүхдийн хөгжил, хүүхдийн иргэншил” гэж их ярьж байгаа ч бодит амьдрал дээр үр дүн мэдрэгдэхгүй, хүүхдүүд хохирсоор байна” гэж анхааруулсан юм. Тиймээс Засгийн газраас шийдвэртэй алхам хийх болно гэж онцоллоо.

Сүүлийн үед хүүхдийн хүчирхийлэл, тэдний эсрэг гэмт хэрэг ихсэх боллоо. Энэ талаар тодорхой, шуурхай арга хэмжээ авч, Засгийн газрын хуралдаанд танилцуулахыг ХЗДХЯ болон холбогдох байгууллагуудад, хүүхдийн тоглоом, сургууль, цэцэрлэгийн орчимд газар олгохгүй байх үүрэг даалгаврыг хотын удирдлагуудад Ерөнхий сайд үүрэг болгов. Мөн хөдөө орон нутагт хүүхдийн эрхийг хамгаалах, хүүхдийн хөгжлийг хангахад ихээхэн анхаарч, хот хөдөөгийн тэгш бус байдлаас үүдэлтэй ялгааг арилгах, гэр бүл төвтэй хүүхдийн хамгааллын цогц бодлого хэрэгжүүлж эхлүүлэх даалгаврыг Хүүхдийн төлөө үндэсний зөвлөлийн гишүүдэд өгсөн юм.

Ерөнхий сайд С.Батболд хэлэхдээ “Бид хүүхдэд 1 төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийснээр хүүхдийн хөгжил, улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд 2 дахин өсөлт бий болгох тийм үр дүнг хүлээж байна” гэлээ. Түүнчлэн бичиг баримтгүй хүүхдүүдийг энэ онд багтааж бичиг баримттай болгох, эх орны хувь хишгийг тэргүүн ээлжинд олгоход Засгийн газраас анхаарч ажиллаж байгаагаа Ерөнхий сайд тэмдэглэлээ. Монгол Улсын Ерөнхий сайдын удирдсан Хүүхдийн төлөө Үндэсний Зөвлөлийн хуралд тус зөвлөлийн гишүүд, ажлын албаны ажилтнууд, “Хүүхэд хамгаалал” хөтөлбөрийн ажлын хэсгийнхнээс гадна хүүхэд багачуудын төлөөлөл оролцож санал бодлоо илэрхийлсэн.

Саяхан хуралдсан “Монголын хүүхдүүд” үндэсний чуулганы шийдвэрийг чуулганы төлөөлөгч хоёр сурагч танилцууллаа. Тэд бүх телевизийг дохионы хэлний орчуулгатай болгох, ялангуяа хүүхдийн нэвтрүүлгүүдийг. Сургуулиудийг хөгжлийн бэрхшээлтэй сурагчдад зориулсан шат, бие засах газартай болгох, төр засгаас хүнд өвчтэй хүүхдүүдэд дэмжлэг үзүүлдэг болгох, нөхөн үржихүйн хичээлийг охид, хөвгүүдээр тусад нь явуулах, хүүхдэд зориулсан тусгай суваг бий болгох зэрэг шийдвэрийг уламжилсан юм.

Хүүхдийн төлөө Үндэсний зөвлөлийн хурлаар Хүүхэд хамгааллыг бэхжүүлэх дунд хугацааны стратеги болон 2011 оны үйл ажиллагааны төлөвлөгөөгөө баталлаа. Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд хурлыг хааж хэлсэн үгэндээ хэлэлцсэн асуудлууд цаасан дээр буух нэг хэрэг, үр дүн гарах нь чухал гэдгийг онцлоод Хүүхдийн хөгжлийн үндэсний стратеги болон “Монголын хүүхдүүд” чуулганы шийдвэрийг үндэслэн асуудал боловсруулж Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэхийг холбогдох хүмүүст үүрэг болголоо гэж Засгийн газрын Хэвлэл мэдээллийн албанаас мэдээллээ.

Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд Канад Улсын Төрийн албаны зөвлөлийн дарга Мария Баррадос, Канад Улсаас Монгол Улсад суугаа Элчин сайд Анна Биолик тэргүүтэй төлөөлөгчдийг хүлээн авч уулзлаа. Төлөөлөгчид Монгол Улсын Төрийн албаны зөвлөлийн урилгаар Монгол-Канадын төрийн албаны салбарын хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх талаар санал солилцохоор Монгол Улсад хүрэлцэн иржээ.

Ерөнхий сайд С.Батболд Канадын Төрийн албаны туршлагаас суралцах нь бидний хувьд төрийн албаны шинэчлэлийн нэгэн боломжийг нээж өгөх юм гэж уулзалтын эхээр тэмдэглэлээ. Тэрбээр төрийн албаны тогтолцоо, бүтэц, бүрэлдэхүүний шинэчлэлийн хувьд Монгол Улс Канадын туршлагаас суралцаж, төрийн албаны боловсон хүчнийг чадваржуулах, ур чадвараар нь төрийн албанд сонгон шалгаруулах механизмыг төгөлдөршүүлэх, шийдвэр гаргахдаа баримт, тооцоо, судалгаа, бодит чадвар, чадамж дээр үндэслэсэн төрийн албатай болох нь чухал байна гэдгийг онцлов.

Мөн Хатагтай М.Баррадос хоёр орны хувьд байгаль цаг уур, хүн амын нягтаршил зэрэг ижил төстэй зүйл олон байгааг дурдаад Канад Улсын Төрийн албаны тогтолцооны талаар Ерөнхий сайдад танилцууллаа. Канад Улсын Төрийн албаны зөвлөл (ТАЗ) нь Засгийн газрын бие даасан агентлаг бөгөөд улс төрөөс ангид, нээлттэй, бодит, төлөөллийн харьцааг харгалзсан сонгон шалгаруулалтын үндсэн дээр хүний нөөцөө бүрдүүлж, зохих томилгоонуудыг хийдэг гэж тэрээр хэллээ.

ТАЗ-ын даргыг Канадын Парламент томилдог бөгөөд ТАЗ нь төрийн албаны залгамж чанар, тогтвортой байдалд байнга анхаарч ажилладаг. Мөн Засгийн газрын бусад яам, агентлагуудыг хянах эрх ТАЗ-д төвлөрсөн байдаг гэж М.Баррадос онцлон тэмдэглэв. Уулзалтын төгсгөлд Ерөнхий сайд Монгол Улсын Төрийн албаны зөвлөл Канадын ТАЗ-тэй хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлэх нь Монголын төрийн албаны хөгжил, шинэчлэлд үр ашигтай байх болно гэлээ гэж Засгийн газрын Хэвлэл мэдээллийн албанаас мэдээлэв.

Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд өнөөдөр шинжлэх ухаан, үйлдвэрлэлийн “Монхимо” ХХК-ийн ерөнхий захирал М.Ариунааг хүлээн авч уулзав. Дэлхийн оюуны өмчийн байгууллагын шилдэг зохион бүтээгчийн алтан медаль хүртсэн түүнд Ерөнхий сайд баяр хүргээд эрдэм шинжилгээ, үйлдвэрлэлийн ажилд нь амжилт хүслээ. Дэлхийн нэр хүнд бүхий шагнал хүртсэн “Монхимо” ХХК-ийн ерөнхий захирал М.Ариунаа уулзалтын үеэр хэлэхдээ “1992 оноос өнөөг хүртэл судалгаа шинжилгээ хийж, эрдмийн ажлаа үйлдвэрлэлд нэвтрүүлж, дотоод болоод гадаадын зах зээлд гаргасан манай хамт олны амжилтыг үнэлж ийм шагнал олголоо гэж бодож баяртай байгаа” гэсэн юм.

Мөн тэрбээр Ерөнхий сайдын Европ стандартыг Монголдоо нутагшуулах бодлогыг дэмжиж байгаагаа илэрхийлсэн төдийгүй Монголд үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнүүд дэлхийн зах зээлд эрэлт хэрэгцээгээ олоход энэ ажил гүүр болно гэдгийг онцолж байлаа.  МУИС-ийн Хөгжлийн сангийн дэмжлэгээр 1998 онд байгуулагдсан “Монхимо” ХХК нь ариутгал, халдваргүйтлийн зориулалт бүхий олон бүтээгдэхүүн зах зээлд нийлүүлжээ. Тухайлбал, мэс засал, шархны антисептик болон халдваргүйжүүлэх “Тамедин” цуврал, “Химодин”, “Ариун” уусмал, гар халдваргүйжүүлэгч “Санитол”, “Ариун” гель, нэг удаагийн маск зэргийг нэрлэж байна. 

Нано технологийн аргаар малын ясыг боловсруулж гаргасан “Нано кальц”, “Нано коллаген”, хатаасан мах боловсруулах цех, Францын эрдэмтэдтэй хамтарч судалгаа хийж үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэхэд бэлэн болсон бүтээгдэхүүнүүдийнхээ талаар Ерөнхий сайдад танилцууллаа. Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд энэ үеэр эдийн засаг, шинжлэх ухаан, аж үйлдвэрлэлийн салбарт амжилт гаргаж, дэлхийд эх орноо сурталчилж буй эрдэмтдээ Засгийн газар дэмжинэ гэдгээ илэрхийллээ гэж Засгийн газрын Хэвлэл мэдээллийн албанаас мэдээллээ.

Монгол Улсын хөгжлийн цөм, оюуны уурхай болсон оюутан залуучууд тав тухтай орчинд суралцаж, өрсөлдөх чадвартай мэргэжилтэн болох учиртай. Тэдний суралцах орчин, шаардлагыг хангасан оюутны хотхон байгуулах бүтээн байгуулалтын ажлыг энэ зун эхлүүлэх үүрэг даалгаврыг Монгол Улсын Ерөнхий сайд, ажлын хэсгийн дарга С.Батболд холбогдох албан тушаалтнуудад өглөө. Их сургуулийг хотхоноор хөгжүүлэх ажлыг удирдах ажлын хэсгийн хурал 2010-05-20-нд Төрийн ордонд боллоо.

МУИС, ШУТИС, СУИС, Боловсролын их сургууль, Эрүүл мэнд, шинжлэх ухааны их сургуулийг Их сургуулиудын нэгдсэн хотхонд төвлөрүүлж, хотхоныг Улаанбаатар хотоос 40 гаруй км хол орших Налайх дүүргийн зүүн хэсэг, “Шивэрт”-ийн хөндийд байршуулах хувилбар дээр ажлын хэсэг тогтлоо. Хотхон байгуулах газар нь 1000 гаруй га бөгөөд  ойр орчинд нь газар олгохгүй байхыг Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Г.Мөнхбаярт үүрэг болгов.

Хотхоныг оюуны дагавар хот байдлаар байгуулах хувилбарыг  ирэх долоо хоногийн Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлж бүтээн байгуулалтын ажлыг даруй эхлүүлэх үүрэг чиглэлийг Ерөнхий сайд өгсөн юм. Ингэхдээ “ШУТИС, мэдээлэл технологийн сургууль, аж ахуйн нэгжүүдийг “Цахиурын хөндий”-д багтаах асуудлыг хамтад нь шийдэхийн чухлыг онцоллоо. Оюутны хотхон байгуулах нь нэг талаасаа залуучуудын сурах орчныг бүрдүүлж байгаагийн зэрэгцээ Улаанбаатар хотын өмнө тулгамдаж байгаа олон асуудлыг давхар шийдэх давуу талтайг Ерөнхий сайд хэллээ. Тухайлбал, Улаанбаатар хотын замын түгжрэл, төвлөрөл саарна, нийслэлийн иргэдийн тав тухтай амьдрах орчин сайжирна гэж үзэж байна.

Өнөөдөр, оюутнуудын нийтийн тээврийн зардалд нийслэлийн төсвөөс жилд 18-20 тэрбум төгрөг зарцуулж буй бөгөөд хотхоны асуудал шийдэгдсэнээр хот энэ хөрөнгөө хөгжлийн бусад зүйлд зарцуулах боломж бүрдэх юм. Улсын их, дээд сургуулиудыг нэгтгэн оюутны хотхонд төвлөрүүлэхээс гадна хувийн их, дээд сургуулийн Оюутны хотхоны байршил, газрын асуудал энэ хурлаар мөн хөндөгдлөө. Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд хэлэхдээ “Улсын их, дээд сургуулийн асуудлыг шийдвэрлэхийн зэрэгцээ хувийн томоохон сургуулиуд санаачилгаараа нэгдэх, үйл ажиллагаагаа чанаржуулах бодлого явуулбал төрөөс дэмжлэг үзүүлэх ёстой.

Хувийн сургуулиуд 5-10 мянган оюутан нэгтгэж чадсан тохиолдолд хотхоны газрын асуудлаа шийдэхэд нь дэмжлэг үзүүлэх боломжтой. Энэ асуудлыг хамтад нь судалж, холбогдох байгууллагууд, хувийн их, дээд сургуулиудын нэгдсэн холбоод, удирдлагуудтай уулзаж ярилцан, саналыг нь сонсох хэрэгтэй” гэлээ. Оюутны хотхон байгуулах ажлыг улсын төсөв болон бусад эх үүсвэрээс санхүүжүүлэх асуудлыг энэ хурлаар мөн ярилаа. Ерөнхий сайд хэлэхдээ “Оюутны хотхоныхоо санхүүжилтийг Засгийн газрын түвшинд гадаадын зээл тусламж, төслийн хүрээнд суурийг нь сайн тавих  хэрэгтэй.

БНХАУ-аас тусламжийн хүрээнд 270 сая юаньтай тэнцэх эх үүсвэрийг оюутны хотхоны суурь барилгад ашиглаж болно” гэсэн юм. Оюутны хотхоныг төсөвт дарамт үзүүлэхгүйгээр байгуулах бүрэн боломжтойг БСШУ-ы сайд Ё.Отгонбаяр хурлын үеэр хэллээ. Оюутны хотхонд их сургуулиудын дунд нэгдсэн том мэдээллийн төв буюу номын сан, биеийн тамирын заал танхимууд, худалдаа үйлчилгээ, нийтийн хоолны газрууд байх зарчмыг баримталж байна. Их сургуулиудын лаборатори, тэнхимүүдийн мэдэлд байгаа өндөр үнэтэй, нарийн багаж тоног төхөөрөмжүүдийг төвлөрүүлэн, нийт оюутан, багш, мөн төрийн болон төрийн бус, бизнесийн бүх байгууллагын захиалга хүсэлтээр үйлчилдэг “Нэгдсэн судалгааны болон туршилтын төв” байгуулна.

Ингэснээр МУИС-ийн профессор багш нар, магистрант, докторантууд, ШУА-ийн хүрээлэн, төвүүдийн эрдэм шинжилгээний ажилтнуудын тархай бутархай байдлыг арилгаж, оюуны хүчээ нэгтгэн шинжилгээ судалгааны ажлуудыг хамтран хийдэг, гарсан үр дүнг нь бизнес, санхүүгийн байгууллагуудтай хамтран үйлдвэрлэлд шуурхай нэвтрүүлдэг улс орны хөгжилд бодитой нөлөө үзүүлдэг механизмыг бүрдүүлэх нь Оюутны хотхоны хөгжилд онцгой үүрэг гүйцэтгэнэ гэж ажлын хэсэг үзэж байна. Хөдөө аж ахуйн их сургуулийн одоогийн байршил, үйл ажиллагаа нь хотхон хэлбэрт дөхөж очсон, цаашид элсэлт дорвитой нэмэгдэхгүй тул Хан-Уул дүүргийн Зайсангийн аманд хэвээр байршуулж, хөгжүүлэх нь зүйтэй гэж ажлын хэсэг үзсэн юм гэж Засгийн газрын Хэвлэл мэдээллийн албанаас мэдээллээ.

Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболдын урилгаар Бүгд Найрамдах Чех Улсын Засгийн газрын дарга, ноён Ян Фишер 2010 оны 5 дугаар сарын 19-20-ны өдрүүдэд Монгол Улсад айлчилж байна. Энэ айлчлал нь тус улс 1993 онд байгуулагдсанаас хойш Чехийн талаас Засгийн газрын даргын түвшинд хийгдэж байгаа анхны айлчлал, манай хоёр орны хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 60 жилийн ой тохиож байгаа энэ жил болж байгаагаараа онцлог юм.

БНЧУ-ын Засгийн газрын дарга Ян Фишер, хатагтай Дана Фишерова нарыг Д.Сүхбаатарын талбайд хүрэлцэн ирэхэд Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд гэргий Х.Отгонтуяагийн хамт угтан авав. БНЧУ-ын Засгийн газрын даргад Төрийн хүндэт харуулын дарга айлтгал өргөсний дараа хөгжимт хоёр орны Төрийн дуулал эгшиглэлээ. БНЧУ-ын Засгийн газрын дарга Ян Фишер, Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд нар гэргийн хамт Чингис хааны хөшөөнд хүндэтгэл үзүүлэв.

Европын Холбоотой хамтрахад Чех Улс гүүр болно
Төрийн ордны “Баганат” танхимд байрлуулсан хүндэт зочны дэвтэрт гарын үсэг зурсны дараа хоёр улсын Засгийн газрын тэргүүн нарын ганцаарчилсан уулзалтаар БНЧУ-ын Засгийн газрын дарга Ян Фишерийн албан ёсны айлчлал эхэллээ. Өндөр ач холбогдолтой энэ айлчлал хоёр улсын харилцааг шинэ түвшинд гаргахад том түлхэц болж, мөн БНЧУ нь Монгол Улсын Европын Холбоотой хамтран ажиллах гүүр болно гэдэгт итгэлтэй байгаагаа Ерөнхий сайд уулзалтын эхэнд илэрхийллээ.

Уулзалтаар улс төр, худалдаа, эдийн засаг, батлан хамгаалах, дэд бүтэц, эрчим хүч, байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуй, эрүүл мэнд зэрэг салбарын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлж, хамтран ажиллах талаар ярилцлаа. Европын Холбооны нийгэм, эдийн засгийн бүх салбарт даган мөрдөгдөж байгаа стандарт, хэм хэмжээ, шалгуур нөхцлүүдийг Монголд нутагшуулах талаар санал солилцов.

Европын стандартыг нутагшуулах Ерөнхий сайд С.Батболдын саналыг Чехийн тал дэмжлээ
Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд, Бүгд Найрамдах Чех Улсын Засгийн газрын дарга Ян Фишер нар албан ёсны хэлэлцээ хийв. Хэлэлцээний эхэнд Монгол Улсын Ерөнхий сайд хүндэт зочноо эх орондоо тавтай айлчлахыг хүсээд улс төр, эдийн засаг, нийгмийн өнөөгийн байдлын талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгөв. Монгол Улсын Засгийн газар, Монголын ард түмэн найрсаг дотноор хүлээн авсанд талархаж байгаагаа БНЧУ-ын Засгийн газрын дарга Ян Фишер хэлэлцээний эхэнд илэрхийлээд миний энэ айлчлал түүхийн уламжлалт харилцааг шинэ шатанд гаргаж, бүх түвшинд өргөжүүлэн хөгжүүлэхэд чухал хувь нэмэр оруулна гэдэгт итгэлтэй байна гэв.

Улс орны хурдацтай хөгжлийн тулгуур болсон салбаруудаа хөгжүүлэхэд Засгийн газар анхаарч байгааг Ерөнхий сайд тэмдэглээд эдийн засаг сүүлийн 3 улирал дараалан өсөлттэй гарсан тухай мэдээлэл өгөв. Хоёр улсын харилцааны түвшинг чехийн тал “стандартаас дээгүүр” гэж томъёолсонтой Ерөнхий сайд санал нэгтэй байгаагаа илэрхийлж сайн харилцаагаа “иж бүрэн түншлэл”-ийн харилцааны түвшинд хүргэх цаг болсныг тэмдэглэв. Европын стандартыг нутагшуулснаар Монгол Улс дотоод төдийгүй олон улсын тавцанд хэрэглэгчдийн итгэлийг нэмэгдүүлж, үйлдвэрлэлийн зардлыг бууруулах замаар эдийн засгаа хөгжүүлнэ гэдэгт итгэлтэй байна.

Европын стандартыг нэвтрүүлснээр Евро бүсийн гишүүн орнууд болон ижил стандарттай бусад оронтой хийж байгаа худалдаа, бизнесийн үйл ажиллагааг дэмжих түнш орны тоо нэмэгдэнэ. Европын Холбооны шалгуурыг богино хугацаанд хангасан БНЧУ-ын туршлагаас суралцах сонирхолтой байна. Европын Холбоонд элсэхэд бодлого, аргачлал, хүний нөөц болон зохион байгуулалтыг хэрхэн тохируулж, хэвшүүлсэн БНЧУ-аас мэдээлэл, техникийн туслалцаа авахдаа баяртай байх болно.

Стандартыг нэвтрүүлж чадсанаар Европын Холбооны зах зээлд Монгол Улсаас 7200 нэр төрлийн бараа, бүтээгдэхүүнийг татваргүй гаргах эрхээ эдлэх боломж нээгдэнэ гэдэгт итгэж байна гэж Ерөнхий сайд С.Батболд хэлэв. Мөн Европын Комиссын “зах зээлийн бус эдийн засагтай орнуудын жагсаалт”-аас Монгол Улсыг хасуулахад дэмжлэг үзүүлэхийг хүсэв. Хэлэлцээний үеэр хөндөгдсөн нэг гол асуудал нь хоёр улсын хооронд жижиг, дунд үйлдвэр, хувийн хэвшлийн шууд хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх тухай байлаа.

Худалдаа, эдийн засаг, дэд бүтэц, аж үйлдвэр, хөдөө аж ахуй, батлан хамгаалах, аялал жуулчлал, байгаль орчин зэрэг салбарын хамтын ажиллагааны талаар талууд ярилцав. Монгол, Чех Улс нь өнөөдөр дэлхийн халуун цэгт ардчиллыг хамгаалан бэхжүүлэхэд хамтдаа байгаадаа бахархаж байгааг талууд тэмдэглэв. Батлан хамгаалахын салбарт харилцаа тогтоон, сургалт, эрдэм шинжилгээний байгууллагуудын хооронд мэдээлэл солилцох, энхийг сахиулах үйл ажиллагаа, техник, технологи болон бусад чиглэлээр хамтрах, Чех Улсын их, дээд сургуулиудад суралцах монгол оюутны тоог нэмэх болон боловсролын салбарын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлэхийг Ерөнхий сайд санал болгов.

Мөн хоёр улсын хооронд хэрэгжиж байгаа төсөл, хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг шуурхай, үр дүнтэй болгох талаар хоёр улсын Засгийн газрын тэргүүн байр сууриа илэрхийлэв. “Эрдэнэт” хотыг бие даасан усны эх үүсвэртэй болгох, хотын орчинд тойронд байгаа мал сүрэг, хүн амыг усаар хангах” төслийг 2010-2011 онд үргэлжлүүлэн хэрэгжүүлэх, Дулааны цахилгаан станцуудын тоног төхөөрөмжийг шинэчлэх, “100 мянган айлын орон сууц” төслийн хүрээнд хамтран ажиллах, барилгын дэвшилтэт технологи нэвтрүүлэх, барилгын материалын үйлдвэр байгуулах чиглэлээр хамтран ажиллахаар тохиролцлоо.

Нефтийн бүтээгдэхүүнээр бохирдсон газрын бохирдлын хэмжээг тогтоон, бохирдлыг арилгах, уул уурхайн нөхөн сэргээлтийг сайжруулах, эрсдлийн менежментийн үнэлгээ хийх, ус цэвэршүүлэх дэвшилтэт технологи нэвтрүүлэх зэрэг чиглэлээр Чехийн талтай хамтран ажиллах сонирхолтой байгаагаа Ерөнхий сайд С.Батболд илэрхийлэв. Хэлэлцээний үеэр иргэд хоорондын харилцааны асуудлыг хөндөн ярив.  БНЧУ-д олон монгол иргэн хөдөлмөр эрхэлж байгаа учир нийгмийн хамгааллын асуудлыг илүү боловсронгуй зохицуулсан хэлэлцээрийг байгуулахаар холбогдох яамд ажлаа эхэлсэн. Үүнийг ойрын хугацаанд ажил хэрэг болгож гарын үсэг зурах хэрэгтэй байгааг цохон тэмдэглэв.

БНЧУ-ын Засгийн газрын дарга Ян Фишер Ерөнхий сайд С.Батболдтой санал нэгтэй байгаагаа илэрхийлж харилцаа, хамтын ажиллагаагаа хөгжүүлэх өргөн боломж хоёр улсад байна. Үүнийг ойрын хугацаанд бодит ажил хэрэг болгох талаар анхаарч ажиллахыг холбогдох сайдууддаа хэлэлцээний үеэр үүрэг болгов.

Боловсрол, шинжлэх ухааны салбар болон залуучуудын асуудлаар хамтран ажиллах тухай Монгол Улс, БНЧУ хэлэлцээр байгуулав
Албан ёсны хэлэлцээний дараа Монгол Улсын Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны яам, Бүгд Найрамдах Чех Улсын Боловсрол, залуучууд, биеийн тамирын яам хооронд 2010-2013 онд боловсрол, шинжлэх ухааны салбар болон залуучуудын асуудлаар хамтран ажиллах тухай хэлэлцээр, Монгол Улсын Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны яам, Бүгд Найрамдах Чех Улсын Соёлын яам хооронд 2010-2012 онд Соёлын салбарт хамтран ажиллах тухай хэлэлцээрт монголын талаас БСШУ-ны сайд Ё.Отгонбаяр, Чехийн талаас Элчин сайд Вацлав Йилек нар гарын үсэг зурав.

2010-2013 онд боловсрол, шинжлэх ухааны салбар болон залуучуудын асуудлаар хамтран ажиллах тухай хэлэлцээрт :
•    Харилцагч талууд боловсролын талаар баримт бичиг, удирдлага, зохион байгуулалтын тухай болон бага, дунд, мэргэжлийн, дээд боловсролын талаар мэдээлэл харилцан солилцох
•    Талууд хүсэлтийн дагуу боловсролын систем болон боловсролын талаарх хууль, тогтоомжийн шинэчлэлийн тухай мэдээлэл харилцан солилцох
•    Хүсэлтийн дагуу залуучуудын хүрээний эрх зүйн өөрчлөлт, эдгээртэй холбоотой мэдээлэл, баримт материал харилцан солилцох
•    Талууд өөрийн орны түүх, газар зүй, соёлын талаар мэдээлэл, баримт материал харилцан солилцох
•    Боловсролын болон шинжлэх ухааны зохиол, бүтээл солилцох, олон улсын эрдэм шинжилгээний бага хурал, сургалт семинар, симпозиумд харилцан оролцох
•    Дээд боловсролын эрдэм шинжилгээ, судалгааны байгууллага болон хөгжлийн төв хоорондын хамтын ажиллагааг дэмжих
•    Жил бүр хоёр улсын их, дээд сургуульд бакалавр, магистрын сургалтын 20 сарын тэтгэлэг олгох бөгөөд сургалтын хугацаа 2-9 сар байх
•    Монгол хэл, уран зохиол, слав судлалын зуны сургалтад 3 оюутан суралцуулах зэрэг асуудлыг тусгасан байна.  

Монгол Улсын Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны яам, Бүгд Найрамдах Чех Улсын Соёлын яам хооронд 2010-2012 онд соёлын салбарт хамтран ажиллах тухай хэлэлцээрт :
•    Харилцагч талууд хэлэлцээрийг хэрэгжүүлэх хугацаанд боловсролын тогтолцоо, боловсролын салбарт хийгдэж байгаа өөрчлөлт, шинэчлэл болон өөрийн орны түүх, газар зүй, соёлын талаарх мэдээллийг харилцан солилцох
•    Боловсрол, шинжлэх ухааны салбарын шинжээчдийг жил бүр 15 хоногоос хэтрэхгүй хугацаагаар 2 орны сургууль, боловсрол, шинжлэх ухааны асуудлыг судлахаар харилцан солилцох
•    Багш нарыг жил бүр 2 сарын хугацаагаар солилцох
•    Монголын тухай судалгаа, шинжилгээний ажлыг дэмжих, монгол хэл, соёлын мэдлэгийг түгээх үүднээс жил бүр Монгол Улсад зохиогдох монгол хэл, уран зохиолын зуны сургалтад Бүгд Найрамдах Чех Улсын 3 оюутныг сургах зэрэг асуудлыг тусгасан байна. Монгол Улс, БНЧУ харилцаа, хамтын ажиллагаагаа бүх салбарт идэвхтэй өргөжүүлэн хөгжүүлэх болов

Холбогдох баримт бичигт гарын үсэг зурсны дараа Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд, Бүгд Найрамдах Чех Улсын Засгийн газрын тэргүүн Ян Фишер нар  хэвлэл мэдээллийнхэнд товч мэдээлэл хийж сонирхсон асуултад нь хариулав. Ерөнхий сайд хэвлэлийн бага хурлын үеэр хэлсэн үгэндээ БНЧУ-ын стандартыг монголд нутагшуулах, Европын Холбооны өндөр шалгуурыг богино хугацаанд амжилттай давсан туршлага нь бидэнд чухал болох, далайд гарцгүй орны хувьд транзит тээвэр болон худалдааг хөнгөвчлөх талаар хуримтлуулсан туршлага хэрэгтэй байгааг тэмдэглэв.

Монгол Улсын Европын Холбоотой хамтран ажиллахад нь БНЧУ бүх талаар дэмжиж, туслах болно. Энэ хүрээнд манай улс туулж гарсан туршлагадаа тулгуурлан нэмүү өртөг шингэсэн Европын стандартыг монголд бий болгоход дэмжихэд бэлэн. Цаашид дэлхийг хамарсан эдийн засгийн хямралаас гарах, гэтлэн давах чиглэлээр хамтарч ажиллах болно гэж БНЧУ-ын Засгийн газрын дарга Ян Фишер хэлэв. БНЧУ-ын Засгийн газрын дарга Ян Фишерийн албан ёсны айлчлалын хүрээнд Монгол-Чехийн бизнес форум энэ өдрүүдэд Гадаад харилцааны яаманд болж байна гэж Засгийн газрын Хэвлэл, мэдээллийн албанаас мэдээллээ.