batbold

Blog

  • Иргэн бүрт 120 мянган төгрөг олгоно

    ТОГТООЛЫН ТӨСӨЛ ӨРГӨН БАРИВ

    Иргэн бүрт 120 мянган төгрөг олгоно “Хүний хөгжил сангаас Монгол Улсын иргэнд 2010 онд хүртээх хишиг, хувийн хэмжээг тогтоох тухай” болон  ”Иргэний шинэчилсэн бүртгэл явуулах тухай“ УИХ-ын тогтоолын төслийг Засгийн газрын 2009 оны 12 дугаар сарын 24-ний өдрийн ээлжит бус хуралдаанаар хэлэлцэн шийдвэр гаргасан. Энэ дагуу Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд 2009 оны 12 дугаар сарын 25-ны өдөр УИХ-ын дарга Д.Дэмбэрэлд тогтоолын төслийг өргөн мэдүүлэв. Хүн ам, өрхийн шинэчилсэн бүртгэлд бүртгэгдсэн, иргэний харъяаллын зөрчилгүй Монгол Улсын иргэнд 2010 онд Хүний хөгжил сангаас 120,000 төгрөг олгохоор тогтоолын төсөлд  тусгасан байна.

    Мөн иргэний шинэчилсэн бүртгэлийг 2010 оны 10 дугаар сард багтаан явуулах, үүнтэй холбогдуулан иргэний ухаалаг үнэмлэх олгох суурь дэд бүтэц, иргэний биеийн өгөгдөлд суурилсан мэдээллийн нэгдсэн сан бий болгохоор Засгийн газар шийдвэрлэжээ. Дээрх хоёр тогтоолын төслийг УИХ-ын нэгдсэн хуралдаанаар яаралтай хэлэлцүүлэхийг Ерөнхий сайд С.Батболд УИХ-ын дарга Д.Дэмбэрэлээс хүслээ. “Хүний хөгжил сангийн тухай хууль” батлагдсантай холбогдуулан УИХ-аас Засгийн газарт тодорхой чиглэл өгсөн. Хүний хөгжил сангаас олгох мөнгөнөөс гадна бүртгэлийн асуудал яригдаж байгаа нь хэвлэл, мэдээллийн салбарын өгч байгаа дохио гэж ойлгосон. Ард иргэдийн амьжиргаатай холбоотой энэ асуудлыг холбогдох Байнгын хороо, намын бүлгүүдээр яаралтай хэлэлцүүлэн улмаар УИХ-ын нэгдсэн чуулганаар хэлэлцэнэ” гэж УИХ-ын дарга Д.Дэмбэрэл хэлэв

  • Засгийн газрын ээлжит хуралдаан 2009.12.23

    Хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах үндэсний хөтөлбөрийг баталлаа

    Монгол Улс зах зээлийн эдийн засгийн харилцаанд шилжин орсноор хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах тухай асуудал өмнөх нийгмийн үеэс илүү хурцаар тавигдаж, хэрэглэгчийг төлөөлөн ажиллах анхны бүтэц болох төрийн бус байгууллага буюу Хэрэглэгчдийн эрх ашгийг хамгаалах нийгэмлэг 1990 онд байгуулагдаж байжээ. 1991 онд “Хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах тухай” хуулийг баталж, 1992 онд “Хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалахад баримтлах үндсэн зарчим”-ыг хүлээн зөвшөөрч, 1993 онд “Монголын хэрэглэгчдийн эрхийн тухай тунхаг” улмаар 2003 онд “Хэрэглэгчдийн эрхийг хамгаалах тухай” хуулийг шинэчлэн найруулж баталснаар хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах төрийн бодлого, эрх зүйн үндэс суурь тавигдсан юм.

    Гэвч сүүлийн 20 жил хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах чиглэлийн хуулийн хэрэгжилт үндэсний болон орон нутгийн хэмжээнд хангалтгүй байгаатай холбогдуулан өнөөдрийн Засгийн газрын хуралдаанаар хэрэглэгчийн эрхийг хамгаалах үндэсний хөтөлбөр батлах тухай асуудлыг хэлэлцэж батлав. Хөтөлбөрт тусгагдсан зорилт, үйл ажиллагаа болон түүнийг хэрэгжүүлэхэд шаардагдах хөрөнгийг жил бүрийн улсын болон орон нутгийн төсөв, бусад эх үүсвэрт тусган хэрэгжүүлэхийг Монгол Улсын Тэргүүи шадар сайд, Сангийн сайд, Шударга өрсөлдөөн, хэрэглэгчийн төлөө газрын дарга, аймаг, нийслэлийн Засаг дарга нарт даалгалаа.

    Хөтөлбөрийн хэрэгжилтийн явц, үр дүнг жил бүрийн 1 улиралд багтаан Засгийн газарт танилцуулж байхыг Тэргүүн шадар сайдад, хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг орон нутагт хангах үр дүнг жил бүрийн 2 дугаар сарын 1-ний дотор Шударга өрсөлдөөн хэрэглэгчийн төлөө газарт ирүүлж байхыг аймаг, нийслэлийн Засаг дарга нарт тус тус үүрэг болголоо.

    Хилийн дэглэмийн тухай гэрээний төслийг дэмжив

    Монгол Улс БНХАУ-тай 4709.658 км газар нутгаар хиллэдэг бөгөөд хилийн дэглэм, харилцааны асуудлыг хоёр улсын Засгийн газар хоорондын гэрээгээр зохицуулж иржээ. Даяаршиж буй зах зээлийн эдийн засгийн өнөө үед хар тамхи, мансууруулах бодис, галт хэрэгсэл, хууль бус хориотой бараа, хүнийг хууль бусаар хил давуулах, худалдаалах зэрэг хил дамнасан хэрэг зөрчил ихээр гарах болсон. Түүнчлэн хоёр орны харилцаа, хамтын ажиллагаа эдийн засаг, уул уурхайн салбарт өргөжин тэлснээр хил орчмын нутаг дэвсгэр дэх үйл ажиллагааны агуулга, цар хүрээ, тэнд ажиллаж амьдрагсдын тоо, шилжин суурьших, зорчих хөдөлгөөн өссөн.

    Монгол Улс, БНХАУ-ын хилийг 2001-2005 онд хоёр дахь удаа хамтран шалгасан үр дүнгийн баримт бичгийн агуулгад нийцүүлэх, хилийн тэмдгийн дугаар өөрчлөгдсөн тул Талуудын хилийн төлөөлөгч нарын хариуцах хэсгийг шинэчлэн тогтоох холбогдох өөрчлөлтийг гэрээнд тусгах зэрэг шалтгааны улмаас гэрээг шинэчлэх шаардлага гарсны дагуу “Монгол, Хятадын хилийн дэглэмийн тухай Гэрээний төслийг Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцэн дэмжээд Улсын Их Хурлын холбогдох Байнгын хороотой зөвшилцөхөөр тогтлоо. Байнгын хорооны шийдвэр гарсны дараа уг гэрээнд гарын үсэг зурах бүрэн эрхийг ажлын шугамаар олгохоор тогтлоо.

    Архив, албан хэрэг хөтлөлтийн улсын үзлэгийн дүнг танилцуулав

    Монгол Улсын Ерөнхий сайдын 2009 оны “Улсын үзлэг явуулах тухай” 37 дугаар захирамжийн дагуу явуулсан архив, албан хэрэг хөтлөлт, төрийн байгууллагуудын ажлын зохион байгуулалтын улсын үзлэгийн дүн болон цаашид авч хэрэгжүүлэх зарим арга хэмжээний тухай асуудлыг Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд Ц.Нямдорж танилцууллаа. Төв комиссын ажлын хэсэг төрийн 96 байгууллагыг, Салбар комиссын ажлын хэсэг төрийн болон төрийн өмч оролцсон 2956 байгууллагын архив, албан хэрэг хөтлөлт, үйл ажиллагааны түвшинг тогтоож, үнэлгээ өгч ажилласан байна. Улсын үзлэгийн нэгдсэн дүнгээс үзэхэд дундаж үзүүлэлт нь аймаг, нийслэлийн Засаг даргын тамгын газрын хэмжээнд 92.0%, УИХ-д ажлаа тайлагнадаг байгууллагууд 89.3%, яамд 92.3%, агентлагууд 91.7% дүгнүүлсэн нь 2004 оны улсын үзлэгийн дундаж үзүүлэлтээс 4.5%-иар өссөн амжилттай гарчээ.

    Товчхон

    • Монгол Улсын үндэсний энгийн паспортыг ХБНГУ-ын үнэт цаасны компанид хэвлүүлсний зардалыг санхүүжүүлэх эх үүсвэрт зориулж Улсын бүртгэлийн Ерөнхий газарт улсын төсвийн хөрөнгөөс эргэн төлөгдөх нөхцөлөөр олгохыг Сангийн сайдад зөвшөөрөөд, буцаан төлүүлэх арга хэмжээ авахыг Тэргүүн шадар сайдад даалгалаа.
    • УИХ-ын гишүүн Г. Баярсайханы санаачлан боловсруулсан Хөдөлмөрийн тухай хуульд  нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг хэлэлцээд Засгийн газар “Хууль тогтоомжийг 2009-2012 он хүртэл боловсронгуй болгох Үндсэн чиглэл”-д заасны дагуу Хөдөлмөрийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төсөл боловсруулах ажлын хэсэг байгуулан ажиллаж байгаа тул уг төсөлтэй нэгтгэн хэлэлцүүлэх нь зүйтэй гэсэн саналыг хууль санаачлагчид уламжлахаар тогтлоо.
    • УИХ-ын гишүүн Д. Дамба-Очир нарын санаачлан боловсруулсан Төсвийн байгууллагын удирдлага, санхүүжилтийн тухай хуульд нэмэлт өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг хэлэлцээд Засгийн газраас Монгол Улсын Нэгдсэн төсвийн тухай хууль, Төсвийн байгууллагын удирдлага, санхүүжилтийн тухай хуулийг нэгтгэж шинэчилэн найруулахааар ажиллаж байгаа тул төсөлд тусгагдсан саналыг Засгийн газраас санаачлан боловсруулж буй хуулийн төсөлтэй нэгтгэн хэлэлцүүлэх нь зүйтэй гэж  хууль санаачлагчид уламжлахаар тогтлоо.
    • УИХ-ын гишүүн Б. Чойжилсүрэнгийн санаачлан боловсруулсан “Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуульд нэмэлт оруулах, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын хуульд нэмэлт оруулах тухай, Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай” хуулийн төслийг хэлэлцээд зарчмын хувьд дэмжих нь зүйтэй гэж төсөл санаачлагчид уламжлахаар тогтлоо.
    • Улсын Их Хурлаас 2009 оны 7 дугаар сарын 15-ны өдөр баталсан Цөмийн энергийн тухай хуулиар Цөмийн энергийн газар болон Цөмийн энергийн комиссын чиг үүрэгт зарим өөрчлөлт оруулсан тул тус комиссын дүрмийг шинэчлэн батлахаар боловсруулсан “Цөмийн энергийн комиссын дүрэм батлах тухай”, “Тогтоолд өөрчлөлт оруулах тухай” Засгийн газрын тогтоолын төслийг хэлэлцэж Засгийн газрын тогтоол гаргахаар тогтлоо.
    • УИХ-ын 2009 оны 38 дугаар тогтоолд заасан Засгийн газраас санаачлан боловсруулж, 2009 онд УИХ-д өргөн мэдүүлэх хуулийн төслийн боловсруулалтын явцыг хэлэлцээд хангалтгүй байгааг тэмдэглэн, боловсруулалтын шатанд байгаа хуулийн төслүүдийг эцэслэн, 2010 оны эхний хагас жилд багтаан Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэхийг  сайд нарт үүрэг болгов.
    • Эрдэс баялаг, эрчим хүчний сайд Д. Зоригтын 2009 оны 12 дугаар сарын 1-5-ны өдрүүдэд ИБУИНВУ-ын Лондон хотноо зохион байгуулагдсан “Монгол Европын хөрөнгө оруулагчдын чуулга уулзалт”-д оролцож, тус улсад хийсэн айлчлал болон БНХАУ-ын Хөгжил, шинэчлэлийн хорооны урилгаар 2009 оны 12 дугаар сар 6-8-ны өдрүүдэд БНХАУ-д хийсэн албан ёсны айлчлал, 2009 оны 9 дүгээр сарын 11-13ны өдрүүдэд БНХАУ-ын Далянь хотноо зохион байгуулагдсан “Зуны Давос 2009” шинэ удирдагчдын чуулга уулзалтанд оролцсон тухай тайланг Засгийн газрын гишүүдэд танилцуулав.

  • Ерөнхий сайд санхүү, эдийн засгийн салбарынхантай уулзлаа

    Ерөнхий сайд санхүү, эдийн засгийн салбарынхантай уулзлаа Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд 2009 оны 12 дугаар сарын 21-ний өдөр Гаалийн ерөнхий газарт ажиллаж санхүү, эдийн засгийн салбарынхантай уулзав. Шилжилтийн түвшнээс гарч эдийн засгийн хөгжлийн өндөр түвшинд хүрэх боломж манай улсад байна. Иймээс ирэх жилүүдийн хөгжлийн төлөвлөлтөө тодорхой хийх нь маш чухал  байгааг Ерөнхий сайд хэлсэн үгийнхээ эхэнд тэмдэглэв. Гэхдээ төлөвлөгөө гэхэд хэцүү мөрөөдөл мэтийн зүйл бичээд үүнийгээ хэрэгжүүлэхийн тулд бодлогын ямар орчин хэрэгтэйг мартдаг зуршлаасаа салахгүй бол олон сайхан зорилт цаасан дээр үлдэнэ гэдгийг Ерөнхий сайд анхааруулав. Ирэх 2011 оны төсвийг боловсруулж эхлэхээс өмнө ойрын жилүүдийн хөрөнгө оруулалтын бодлогыг  чамбай, нухацтай боловсруулах нь чухал байгааг Ерөнхий сайд онцлон тэмдэглэв.

    Үүний тул  гадаад, дотоодын, хувийн хэвшлийн, зээлээр хийгдэх хөрөнгө оруулалтын мэдээллээ нэгтгэж,  салбарын яамд, бизнес эрхлэгчид, мэргэжлийн холбоод, төрийн бус байгууллагуудтай хамтран боловсруулж бэлтгэхийг Сангийн яам, Үндэсний хөгжил, шинэтгэлийн хорооны удирдлагад үүрэг болголоо. Ирэх оны эхээр зохион байгуулах “Монголын эдийн засгийн чуулга уулзалт”-аар эдийн засгийн хөгжлийн гол бодлого, санхүүжилтийн зарчим, сүүлийн 20 жилийн эдийн засгийн өөрчлөлт, ирээдүйн хөгжлийн стратеги, том төсөл хөтөлбөрийн бодлогын уялдааг хангахад санаачилгатай оролцох ёстойг Ерөнхий сайд анхааруулав.

    Цаашид илүү хурдацтай, хөгжлийн зөв замаар явахын тулд одоо мөрдөж байгаа төсвийн бодлогодоо томоохон өөрчлөлт хийх хэрэгтэй болсоныг Ерөнхий сайд тэмдэглэв. Зөвхөн төсвийн бодлогоор бүгд шийдэгдэхгүй ч нийгэм, эдийн засгийн олон асуудал төсвөөс хамааралтай учир шинэчлэлийг хэд хэдэн үндсэн чиглэлээр хийх ёстой гэж Ерөнхий сайд томъёолжээ. Төсвийг УИХ-аас баталснаас хойш хугацаанд ирэх оны бүтээн байгуулалт, хөрөнгө оруулалттай холбогдсон бараа, ажил үйлчилгээ худалдан авах сонгон шалгаруулалтыг явуулах зэрэг бүх бэлтгэл ажил хийгдэж дуусахаар тооцон төсвийг батлах хугацааг өөрчлөх нь зүйтэй гэж Ерөнхий сайд үзэж байна.

    “Төсвийн тогтвортой байдлын тухай хууль”-ийг батлан гаргаснаар уул уурхайн салбараас хамааралтай өнөө үед төсвийн зарлагыг хязгаарлаж, энэ салбараас орж ирэх орлогын тодорхой хэсгийг тогтворжуулалтын санд хуримтлуулан, орлого буурсан үед төсвийн алдагдлыг нөхөн санхүүжүүлж байх зохицуулалт бий болно гэж Ерөнхий сайд тэмдэглэв. Орон нутгийн удирдлагад төсвийн хөрөнгийг зарцуулах эрх мэдлийг түлхүү өгч, орон нутагт тавигдаж байгаа зорилтыг хэрэгжүүлэх үүрэг, хариуцлагыг хамт шилжүүлэх хэрэгтэй гэж Ерөнхий сайд хэлэв. 
              
    Төрийн болон нийгмийн үйлчилгээг иргэдэд хүргэх нэгдсэн стандарт тогтоон мөрдүүлж, хөрөнгө оруулалтыг үзэмжээр, хэн нэгэн албан тушаалтанд олдсон харьцангуй давуу байдлаар шийдвэрлэдэг зарчмыг халах ёстой. Аль ч шатанд хөрөнгө оруулалтын хуваарилалт нь тогтсон стандарт, аргачлалын үндсэн дээр тэгш хуваарилагддаг шинэ тогтолцоог бий болгох нь чухал байгааг Ерөнхий сайд тэмдэглэв. Төсвийн байгууллагад хамгийн их хүндрэл учруулж байгаа тендерийн асуудлыг нэг тийш шийдэх. Үүний тулд тендерийг шударга, ил тод, хөндлөнгийн хяналттай, шуурхай болгох. тендер дагасан авлига, хээл хахуулыг ч цэгцлэх болсон тухай иргэд, бизенс эрхлэгчдийн санал, гомдлыг бодолцохыг Ерөнхий сайд анхааруулав.

    Тендерийн хууль эрх зүйн орчинг өөрчлөх, ялангуяа захиалагчийн хяналт, холбогдох стандартыг сайжруулах талаар Сангийн яам судалж, холбогдох төрийн байгууллагууд, бизнес эрхлэгчид, мэргэжлийн холбоод, иргэний нийгмийн төлөөллийн санал бодлыг тусгаж Засгийн газар, УИХ-аар хэлэлцүүлэхийг даалгав. Бонд гаргах, бондын орлогыг ашиглах нь гадаад зах зээлээс хөрөнгө  босгох нэг арга, хэрэгсэл. Одоогоор бондыг гол төлөв төсвийн орлогын алдагдлыг нөхөх, банк, санхүүгийн байгууллагын активыг нэмэгдүүлэх, бэхжүүлэх зорилгоор гаргаж байгааг Ерөнхий сайд буруу гэж хэлэв. 

    Хөрөнгийн эх үүсвэрийг хөгжлийн зориулалтаар ашиглахгүй байгаа энэ арга, хэлбэрээ өөрчилж хөгжлийн бодлого, чиглэлтэй уялдуулан бондын эрэлт хэрэгцээг наад зах нь 2-3 жилийн өмнө урьдчилан төлөвлөдөг байх, борлуулалтын орлогоор хөгжлийн төслүүдийг санхүүжүүлдэг байх нь чухал. Азийн бондын зах зээлд Монгол Улсын нэрийн бонд өнөөг хүртэл арилжаалагдаагүй байгаад дүгнэлт хийхийг Ерөнхий сайд анхааруулав. Төсвийн хүрээний мэдэгдлийг боловсруулах болсоны нэг учир шалтгаан нь дутагдаж болох хөрөнгө, хаанас хэрхэн бүрдүүлэх, хөрөнгө босгох арга хэмжээг эртнээс бодлого, төлөвлөгөөтэй хэрэгжүүлэх зорилготойг ойлгож , хэрэгжүүлээгүй явж ирсэнээ анхаарах хэрэгтэй байгааг Ерөнхий сайд сануулав.

    Хил, гааль, гадаад худалдаатай холбоотой нэгдсэн нэг стандарттай болох нь манай улсын хөгжлийн нэг чухал үзүүлэлт гэж Ерөнхий сайд үзэж байна.
    Ингэснээр дээрх байгууллагуудын үйл ажиллагаа ил тод, тогтсон нэг стандарт, журмаар хурдан шуурхай, хүнд суртал, чирэгдэлгүй болно. Мөн үйл ажиллагааны давхардал арилж, цаг хугцаа, орон тоо хэмнэн, гадаад худалдааг хөнгөвчлөх бодлого зорилтод өөрчлөлт гарч үр дүнд хүрнэ гэж Ерөнхий сайд хэлэв. Гадаад худалдааг хөнгөвчлөх, хилийн боомтуудын дамжин өнгөрүүлэх чадварыг сайжруулах, дэд бүтцийг хөгжүүлэх бодлогыг шинэ өнцөгөөс харж, олон улсын түвшний хил, гаалийн үйлчилгээг нэг дор хөнгөн, шуурхай үзүүлэх боломжийг бүрдүүлсэн “Цогцолбор боомт”-ыг хөгжүүлэх чиглэлээр тодорхой ажил хийхийг холбогдох байгууллагад даалгалаа.

    Татвар, гаалийн байгууллагын ажилтнуудтэй холбоотой авилга, хээл хахууль, гэмт хэргийн шинжтэй  мэдээлэл багасч байгааг Ерөнхий сайд сайшаагаад  цаашид ч шинэчлэлийн чиглэлээр хийх ажил их байгаа. Эрхэлж байгаа ажлын онцлог, байгууллагын хяналт , шалгалтын тогтолцооноос хамаарч авлигад өртөх эрсдэл өндөр гэж судлаачид үзсээр байгааг сануулав. Монгол Улсын өмнө бий болж байгаа асар их боломж, цаашдын хөгжлийн хүрч болох амжилтад гадныхан ихээхэн итгэл найдвар тавьж байгааг Ерөнхий сайд тэмдэглээд хамтдаа зөв сэтгэж, зөв бодож, идэвх санаачлагатай ажиллан амжилтад хүрнэ гэлээ

  • Тендерийн хууль эрх зүйн орчинг өөрчилж, шударга, ил тод, хөндлөнгийн хяналттай болгоё

    Тендерийн хууль эрх зүйн орчинг өөрчилж, шударга, ил тод, хөндлөнгийн хяналттай болгоё Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболдын Санхүү, эдийн засгийн салбарын төлөөлөлтэй хийсэн уулзалтанд хэлсэн үг

     

    Монгол улсын хөгжил, санхүүгийн бодлого, зорилтыг тодорхойлж байдаг та бүхэндээ энэ өдрийн мэндийг хүргэе. Санхүүгийн хямрал гадаад худалдаа, түүхий эдийн үнэ ханшаар дамжин манай улсад чамгүй хүндээр туссаныг статистикийн тоо баримт, дуусаагүй олон барилга байгууламжууд, ажилгүй болсон иргэд, алдагдсан боломжууд илтгэн харуулж байна. Хямрал ямар хэмжээнд манай улсад нүүрлэснийг төсөв, түүний орлогын бүрдэлтээс бас харж болно. Энэ оны эхний 11 сарын байдлаар улсын төсвийн орлого төлөвлөсөн хэмжээнээс 180 гаруй тэрбум төгрөгөөр тасалдлаа. Үүний дотор гадаад худалдаа, импортын үйл ажиллагаанаас олохоор тооцож баталсан гаалийн, НӨАТ-ын зэрэг татварын орлого 130,0 гаруй тэрбум төгрөгөөр дутагдах нь тодорхой боллоо.

    Дэлхийн өндөр хөгжилтэй болон хөгжиж байгаа зарим улс орон хямралыг 2009 онд давах болсноо зарлаж, зарим нь 2010 оны эхний хагас жилд гэтлэн гарч цаашдын өсөлтөө хангана гэж мэдэгдэж байна. Тэгвэл Монгол улс хэзээ санхүүгийн хямралаас гарах вэ гэдгийг олон нийт мэдэхийг хүсэж байна. Үүнд манай эдийн засаг, санхүүгийн төв байгууллагууд, ялангуяа улсын сан хөмрөгийг удирдаж байгаа Сангийн яам тодорхой судалгаа хийж, хариултыг өгөх үүрэгтэй. Эдийн засгийн энэ уналтаас сэргэлтэд хүрэх зорилтыг тодорхой тусган ажил хэрэг болгох хэрэгтэй байна.

    Хөгжлийн төлөвлөлт – мөрөөдөл үү, бодит бодлого уу?

    Манай улсад шилжилтийн түвшнээс гарч, эдийн засгийн хөгжлийн өндөр түвшинд хүрэх боломжууд тодорхой харагдаж байгаа. Ийм үед ирэх жилүүдийн хөгжлийн төлөвлөлтөө тодорхой хийх нь маш чухал. Түүндээ зорилтыг салбар, бүс нутаг тус бүрээр нэн тодорхой болгосон байх шаардлагатай. Гэхдээ төлөвлөгөө гэхэд хэцүү, мөрөөдөл мэтийн зүйл бичээд энэ төсөөллөө амьдралд хэрэгжүүлэхийн тулд бодлогын ямар орчин хэрэгтэйг огт мартдаг ердийн зуршлаас салахгүй бол бидний өмнөө тавьсан олон сайхан зорилт цаасан дээрээ л үлдэнэ. Өнөөдрийг хүртэл бид 20 жилийн туршид тийм цаас үйлдвэрлэсээр л байгаа.

    Үндсэн чиглэл, үзэл баримтлал, бодлого гэсэн том нэртэй олон бичиг баримтуудыг уншихад хувийн хэвшлийн хийх ёстой ажлыг нэг нэггүй төлөвлөж, хаана, ямар нэртэй, ямар үйлдвэр баригдаж, хэдий хэмжээтэй, ямар бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхийг тооцоолсон атлаа үүний тулд бодлогын ямар алхам хийхээ тодорхой болгож тавихгүй байна. Эдийн засгийн өөрчлөлтийг эхлээд 20 жил болоход өнөөг хүртэл төр хувийн хэвшлийнхээ зааг ялгааг ойлгоогүй юм болов уу гэж заримдаа бодогдохоор байдаг. Төр засаг гэдэг чинь хувийн хэвшилдээ бодлогын орчин бүрдүүлдэг, хувийн хэвшлийг дэмждэг, харин бизнесийг хувийн хэвшил хийдэг гэдэг маш хялбархан зарчмыг төлөвлөлт хийхдээ мартаж болохгүй.

    Төр засаг хувийн хэвшлийг дэмжих цөөхөн боловч ихээхэн нөлөөтэй арга хэрэгсэлтэй. Түүний хамгийн чухлын нэг нь татвар. Ийм ч учраас татварын бодлогыг боловсруулдаг Сангийн яамны зөв эсвэл буруу алхам, ганцхан шийдвэр нь л салбарын яамны төдийгүй улсын эдийн засгийн бодлогыг бүрэн эргүүлэх боломжтой байдаг. Үүний нэг жишээ нь бидний үйлдвэржилтийн бодлого. Бид өнөөдөр нэмүү өртөгийг дэмжиж байгаагаа бүх түвшиндээ ярьдаг. Гэтэл татварын хувьд өнөөдөр дэлгүүр ажиллуулах, үйлдвэр эхлүүлж хөрөнгө оруулах хоёрт зарчмын ямар ч ялгаагүй. Өнөөдөр түүхий эдийг ухаж гаргах, харин тэр түүхий эдээ монголдоо боловсруулж бага боловч нэмүү өртөг нэмэх хоёрт бас бараг ялгаа алга гэж хэлэхэд хилсдэхгүй. 

    Үүний нэг гол шалтгаан эдийн засгийн төлөвлөлт нь бодит амьдралаас тасарсан, явцуу орчинд хийгддэгтэй шууд холбоотой. Энэ жил хуучин загвараараа улсын төсвөө дуулиан, шуугиантайхан баталлаа. Ирэх 2011 оны төсвийг боловсруулж эхлэхээс өмнө бид Монгол Улсын ойрын жилүүдийн хөрөнгө оруулалтын бодлогыг маш чамбай, нухацтай байдлаар боловсруулах хэрэгтэй. Гадаад, дотоодын, хувийн хэвшлийн, зээлээр хийгдэх хөрөнгө оруулалтын талаар мэдээллээ нэгтгэж салбарын яамд, бизнес эрхлэгчид, мэргэжлийн холбоод, төрийн бус байгууллагуудтай хамтран судлан боловсруулж бэлтгэхийг Сангийн яам, Үндэсний хөгжил, шинэтгэлийн хорооны удирдлагуудад үүрэг болгож байна.

    Иймд ирэх оны эхээр зохион байгуулахаар төлөвлөж буй “Монголын эдийн засгийн чуулга уулзалт”–ын хүрээнд эдийн засгийн хөгжлийн гол бодлого, санхүүжилтийн зарчим, сүүлийн 20 жилийн эдийн засгийн өөрчлөлт, ирээдүйн хөгжлийн стратеги, том төсөл хөтөлбөрүүдийн “Бодлогын уялдааг хангах” асуудалд та бүхэн санаачилгатай оролцох ёстой.

    Төсвийн бодлого – тодорхой, тогтвортой, тэгш

    Манай улс цаашид илүү хурдацтай, хөгжлийн зөв чиг, замаар явахын тулд юуны өмнө одоо мөрдөж буй төсвийн бодлогодоо томоохон өөрчлөлт хийх хэрэгтэй байна. Зөвхөн төсвийн бодлогоор бүхий л асуудал шийдвэрлэгдэхгүй. Гэхдээ өнөөгийн нийгэм, эдийн засгийн олон асуудал төсвөөс ихээхэн хамаардаг. Тиймээс төсвийн бодлогын хүрээнд хийх шинэчлэлийг дараахь хэдэн үндсэн чиглэлээр хийх ёстой гэж бодож байна. 

    Үүнд:

    1. Төсвийг УИХ-аас хэлэлцэн баталж байгаа цаг хугацааг шинэчлэн өөрчлөх;
    Ингэснээр улсын төсвийг УИХ-аас баталснаас хойшхи цаг хугацаанд ирэх оны бүтээн байгуулалт, хөрөнгө оруулалттай холбогдсон бараа, ажил үйлчилгээ худалдан авах ажиллагааны сонгон шалгаруулалтыг явуулах зэрэг бүхий л бэлтгэл ажлууд хийгдэж дуусахаар тооцож төсвийг батлан гаргах цаг хугацааг нааш нь татаж өөрчлөх хэрэгтэй.

    2. Төсвийн тогтвортой байдлыг хангах;
    Төсвийн тэнцвэрт байдлыг хангах, төлбөрийн тэнцлийн огцом алдагдлыг бууруулахад төсвийн хариуцлагын тогтолцооны хууль, эрх зүйн орчинг бүрдүүлэх нь чухал юм. Сангийн яамнаас боловсруулж байгаа “Төсвийн тогтвортой байдлын тухай” хуулийг батлан гаргах нь уул уурхайн салбараас ихээхэн хамааралтай эдийн засагтай өнөө үед төсвийн зарлагыг хязгаарлаж, тус салбараас орж ирэх бүх орлогын тодорхой хэсгийг тогтворжуулалтын санд хуримтлуулж, орлого буурсан үед төсвийн алдагдлыг нөхөн санхүүжүүлж байх зохицуулалтыг бий болгох юм. Саяхан УИХ-аар батласан ирэх оны төсвийн үзүүлэлтүүдээс авч үзвэл улсын нэгдсэн төсвийн зарлага дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 38,8 хувьд хүрч байна. Бид тавьсан зорилтдоо төсвийн зарлагыг нэмэгдүүлнэ гэж зориогүй боловч бидний алсын бодлогогүй төлөвлөлт нь ийм өндөр хэмжээний зарлагатай байх гарцаагүй байдалд хүргэлээ. Улсын төсвийн өндөр хэмжээний зарлага нь алсдаа засаглалын үнэлгээ, бизнес эрхлэлтийн орчны үзүүлэлтийг улам доош чангаагаад зогсохгүй сайжруулах ёстой гэж зорьж байгаа улс орны гадаад нэр хүндэд таагүй нөлөө үзүүлдэг.

    3. Төв, орон нутгийн төсвийн харилцааг тэнцвэржүүлэх;
    Өнөөдөр орон нутагт ногдож буй үүрэг, хариуцлагатай нь төсвийн хөрөнгийн зарцуулалтын эрх хэмжээ үнэхээр дүйцэхгүй байгаа гэсэн шүүмжлэл их гарах боллоо. Өмнө хэрэгжиж байсан тогтолцоо тухайн үедээ хэрэгтэй байсан бол одоо үр дүн муутай байна. Тиймээс орон нутгийн удирдлагад төсвийн хөрөнгийг зарцуулах эрх мэдлийг түлхүү өгөх, орон нутагт тавигдаж буй зорилтыг хэрэгжүүлэх үүрэг, хариуцлагыг хамт шилжүүлэх хэрэгтэй.

    4. Улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтын бодлого, хэрэгжүүлэх зарчмыг шинэчлэн тогтоох;
    Төрийн болон нийгмийн үйлчилгээг иргэдэд хүргэх нэгдсэн стандарт тогтоон мөрдүүлэх замаар, хөрөнгө оруулалтыг ямар нэгэн үзэмжээр, хэн нэгэн албан тушаалтанд олдсон харьцангуй давуу байдлаар шийдвэрлэдэг зарчмыг халах ёстой. Засаг захиргааны аль ч шатанд хөрөнгө оруулалтын хуваарилалт нь тогтсон стандарт, аргачлалын үндсэн дээр тэгш хуваарилагддаг шинэ тогтолцоог бий болгомоор байна.  

    5. Худалдан авах ажиллагааны тогтолцоо буюу тендерийн журмыг шинэчлэх;
    Төсвийн байгууллагууд үйл ажиллагаа явуулахад хамгийн их хүндрэл учруулж байгаа асуудал бол тендер юм. Тиймээс төсвийн шинэчлэлийн хүрээнд худалдан авах ажиллагааны тогтолцоо, тендерийг улам шударга, ил тод, хөндлөнгийн хяналттай, шуурхай болгох ёстой. Аливаа тендерийг дагасан авилга, хээл хахуулын асуудлыг ч цэгцлэх болсон тухай иргэд, бизнес эрхлэгчдийн санал, гомдлыг ч бодолцох нь зүйд нийцнэ. Үүний зэрэгцээ захиалагчийн хяналтын ажлыг дан ганц  салбарын яамны асуудал мэтээр өөрөөс түлхэх нь туйлын хариуцлаггүй юм. Энд нэг л жишээг бид бүгд бодолцох ёстой. Яахаараа Японы тусламжаар баригдсан Улаанбаатар хотын Нарны зам бараг 10 жил томоохон засваргүй байж болоод байдаг. Харин яг хажууд нь улсын төсвийн хөрөнгөөр хийгдсэн замыг жилд хэдэн удаа нөхөх шаардлагатай байдаг юм бэ? Хариулт бол маш ойлгомжтой. Нэг л хүн, нэг л байгууллага тендерийн баримт бичгээ боловсруулаад, тендерээ зохион байгуулаад, сонгон шалгаруулаад, захиалагчийн хяналтаа хэрэгжүүлээд, ажлаа хүлээж авдаг байхад шударга хариуцлага тооцох тогтолцоо бүрдэхгүй байгаа нь ойлгомжтой. Иймд Тендерийн хууль эрх зүйн орчинг өөрчлөх ялангуяа захилагчийн хяналт, холбогдох стандартыг сайжруулах асуудлыг Сангийн яамны хамт олон та бүхэн сайтар судалж, холбогдох төрийн байгууллагууд, бизнес эрхлэгчид, мэргэжлийн холбоод, иргэний нийгмийн төлөөллийн санал бодлыг тусгаж Засгийн газар, УИХ-аар хэлэлцүүлэн шийдвэрлүүлэх ёстой.

    Гадаад зах зээл – санхүүжилтийн эх үүсвэр

    Гадаад зах зээлээс хөрөнгийн эх үүсвэр бий болгох нэг арга хэрэгсэл бол бонд гаргах, бондын орлогыг ашиглахтай холбогдсон асуудал юм. Өнөөдөр бондыг гол төлөв төсвийн орлогын алдагдалыг нөхөх, банк, санхүүгийн байгууллагын активыг нэмэгдүүлэх, бэхжүүлэх зорилгоор гаргаж  байна. Энэ бол хөрөнгийн эх үүсвэрийг хөгжлийн зориулалтаар ашиглаж байгаа хэрэг биш. Улс орны цаашдын хөгжлийн бодлого, чиглэлтэй уялдуулан Сангийн яамнаас бондын эрэлт хэрэгцээг наад зах нь 2-3 жилийн өмнөөс урьдчилан төлөвлөдөг байх, борлуулалтын орлогоор хөгжлийн төслүүдийг санхүүжүүлэх эх үүсвэр болгон ашиглах шаардлагатай. Дэлхийн зах зээлд Монгол Улсын бондыг таниулах, сурталчлах зэрэг олон талын ажлыг хэрэгжүүлэх хэрэгтэй байна.  Азийн бондын зах зээлд Монгол Улсын нэрийн бонд өнөөг хүртэл арилжаалагдаагүй байгаад бид эхний ээлжинд дүгнэлт хийх ёстой.

    2003 оноос бидний мөрдөж, хэрэглэж ирсэн Төсвийн хүрээний мэдэгдлийг боловсруулах болсны нэг гол учир шалтгаан бол дутагдаж болох хөрөнгө, түүний эх үүсвэрийн тооцоог урьдчилан харах, хаанаас хэрхэн бүрдүүлэх, хөрөнгө босгох арга хэмжээг эртнээс бодлого, төлөвлөгөөтэй хэрэгжүүлэх зорилготойг үндсэндээ ойлгож, хэрэгжүүлж чадаагүй явж ирснээ бас анхаарах хэрэгтэй байна. 2009 онд алтны санхүүжилт нэрээр гаргасан бонд нь Монголын Засгийн газрын анхны бонд байлаа. Гэсэн хэдий ч Монголын Засгийн газрын зээлжих эрхийг 11 хувиас дээгүүр тогтоосноор гадаад зах зээл дээр хувийн хэвшлийн зээлжих түвшинд энэ нь сөргөөр нөлөөлснийг цаашид харгалзах хэрэгтэй.     

    Өрсөлдөх чадвар – төрийн үйлчилгээний чанар

    Өнөөдөр бидний өмнө өрсөлдөх чадварын асуудал чухлаар тавигдаж байна. Хувийн хэвшлийнхэн энэ асуудлыг ойлгоод байдаг. Гэтэл төрийн байгууллагууд удаан хойрго хандаж байна. Тиймээс би “Монгол Улсаа бүс нутагтаа татвар, эрх зүй, хөрөнгө оруулалтын өрсөлдөх чадвараар өндөр үзүүлэлттэй орон болгохын төлөө чармайж ажиллах ёстой”-г бусад салбарынхантай хийсэн уулзалтынхаа явцад онцлон хэлж ирсэн. Өнөөгийн байдлаар хилийн боомтод гааль, хилийн цэрэг, гадаадын иргэн, харъяатын алба, улсын мэргэжлийн хяналт, авто тээврийн байгууллага гэсэн 6 байгууллага тус бүртээ үйл ажиллагаа явуулж байна. 

    Эдгээр байгууллагууд өөр өөрийн үйл ажиллагааг тус тусын дүрэм, журмаар зохицуулдаг. Бас өөр өөрийн байранд үйл ажиллагаа нь явагддаг. Хэрвээ бид өндөр хөгжилтэй улс орнуудын хилийн боомтын үйл ажиллагаанд мөрдөгддөг стандартыг авч хэрэгжүүлбэл эдгээр олон байгууллагын үйл ажиллагаа нь ил тод, тогтсон нэг л стандарт, журмаар хурдан шуурхай, хүнд суртал, чирэгдэлгүй зохицуулагдах болно. Ингэснээр үйл ажиллагааны давхардал арилж, цаг хугацаа, орон тоог хэмнэж, гадаад худалдааг хөнгөвчлөх бодлого зорилтод ч өөрчлөлт гарч үр дүнд хүрнэ. Хил, гааль, гадаад худалдаатай холбоотой нэгдсэн нэг стандарттай болох нь манай улсын хөгжлийн нэг чухал үзүүлэлт юм.

    Гадаад худалдааг хөнгөвчлөх, хилийн боомтуудын дамжин өнгөрүүлэх чадварыг сайжруулах, дэд бүтцийг хөгжүүлэх бодлогыг шинэ өнцөгөөс харж, олон улсын түвшний хил, гаалийн үйлчилгээг нэг дор хөнгөн, шуурхай үзүүлэх боломжийг бүрдүүлсэн “Цогцолбор боомт”-ыг хөгжүүлэх асуудлыг бодлого, төлөвлөлтдөө тусган хэрэгжүүлэх нь зүйтэй.  Энэ асуудлыг судалж шийдвэрлэх талаар судалгаа шинжилгээ хийж танилцуулахыг холбогдох хүмүүст үүрэг болгож байна.

    Татвар, гаалийн байгууллагууд улсын төсвийг бүрдүүлэхэд гол үүрэг гүйцэтгэж байгаагаас гадна аж ахуй, бизнес эрхлэгчид, иргэдтэй өдөр тутамд харьцаж тэдэнд үйлчилгээ үзүүлдэг. Олон нийтийн дунд явуулж ирсэн санал асуулга, Монголын Үндэсний худалдаа, аж үйлдвэрийн танхим болон Азийн сангаас удаа дараа хийсэн судалгааны үр дүнд манай татвар, гаалийн байгууллагын үйл ажиллагаанд оршиж буй хүнд суртал, авилгын зарим илрэл, хандлагын талаар дурдагдсан байдаг. Сүүлийн жилүүдэд гаалийн байгууллага, гаалийн улсын байцаагч нартай холбогдсон авилга, гэмт хэргийн шинжтэй үйлдлийн талаарх таагүй мэдээ багассан нь саашаалтай.

    Ер нь татвар, гаалийн чиглэлээр олон ажил хийгдэж үйл ажиллагаа нь сайжирч, ахиц дэвшилд хүрч байна. Цаашид ч гэсэн шинэчлэлийн чиглэлээр хийх ажил их бий. Мөн эрхэлж байгаа үйл ажиллагааны онцлог, байгууллагын хяналт шалгалтын тогтолцооны байдлаас хамаарч авилгад өртөх эрсдэл өндөр гэж судлаачид үзсэн хэвээр байна. Үүнийг анхаарч, урьчилан сэргийлэх, зөрчил илэрсэн тохиолдолд арга хэмжээ авч, хариуцлага тооцдог байх шаардлагатай.

    Сүүлийн үеийн мэдээллээс үзэхэд Олон улсын банк, санхүүгийн байгууллагууд, гадаадын хөрөнгө оруулагчид, бизнес эрхлэгчид, судлаачид Монгол Улсын өмнө бий болж байгаа асар их боломж, түүнчлэн цаашдын хөгжлийн хүрч болох амжилтад  ихээхэн итгэл найдвар тавьж буйгаа илэрхийлж байна. Монгол хүн бүр ажилтай, дундаж орлоготой, чанартай боловсролтой, эрүүл саруул амьдрах орчин нөхцөл, боломжоор хангагдсан тийм л улс оронд амьдрахыг хүсч байна. Энэ бол хоосон мөрөөдөл биш. Бидэнд ойрын ирээдүйд олдож байгаа бодит боломж юм. Энэ бүх итгэл найдвар, хүсэл мөрөөдөл, боломжийг бодит байдал болгон хэрэгжүүлэхийн төлөө бүгдээрээ зөв сэтгэж, зөв бодож, идэвхи санаачлагатай ажиллацгаая. Бид хамтдаа Монгол Улсаа хөгжүүлж чадна.

    Анхаарал тавьсанд баярлалаа.

  • Ерөнхий сайд Үндэсний хөгжил, шинэтгэлийн хорооныхонтой уулзав

    Ерөнхий сайд судалгаа, дүгнэлтэд түшиглэн хурдтай ажиллахыг даалгав

    Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд Үндэсний хөгжил, шинэтгэлийн хорооныхонтой уулзаж тус байгууллагын 2009 оны ажлын тайлантай танилцан үг хэлж, үүрэг даалгавар өглөө. Ерөнхий сайд “Танай хороо улс орны хэмжээний хөгжлийн бодлогыг зангидахын хувьд салбарын яамдын үгээр бус, өөрсдийн тооцоо, судалгаандаа үндэслэн аливаа асуудалд хандах ёстой. Гэхдээ салбарын яамдын үгийг огт хэрэгсэхгүй бай гэж хэлж байгаа юм биш.

    Монгол Улсын эдийн засаг, нийгмийг 2010-2015 онд хөгжүүлэх дунд хугацааны чиглэлүүд, орон нутгийн хөгжлийг дэмжих зорилгоор төсвийн хөрөнгө оруулалтыг хуваарилахад онцгой шаардагдах нийгэм, эдийн засгийн хөгжлийн индексийг боловсруулах, 2010 оны 2 дугаар сард зохион байгуулах “Эдийн засгийн чуулга уулзалт”-ын бэлтгэлийг хангах зэрэг олон асуудлыг яаралтай шийдвэрлэх хэрэгтэй байна.

    Монгол Улсын хөгжлийг эрчимжүүлэхийн тулд хөгжлийн тэргүүлэх салбараа тодорхойлон түүн рүү чиглэсэн системтэй бодлого боловсруулан ажиллах, хөгжлийнхөө чиг хандлага, хүрэх түвшингээ өндөр хэмжээнд боловсрогдсон судалгаанд үндэслэн тогтоох,  мэдлэгт суурилсан эдийн засгийн үндсийг тавих өндөр технологитой аж үйлдвэрийн салбарыг хөгжүүлэх нь бидний тэргүүн зэргийн зорилт болоод байна.

    Танай хорооны ажлын бас нэг чиглэл нь хөрөнгө оруулалтын нэгдсэн бодлого, төлөвлөгөөг боловсруулах явдал юм. Ингэхдээ урт, дунд болон богино хугацааны төлөвлөгөөг уялдуулах,  хэрэгжүүлэхээр тусгагдсан арга хэмжээнүүдийг Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт суулгах явдал юм гэлээ. Тэрбээр Үндэсний хөгжил, шинэтгэлийн хорооныхонд олон чиглэлээр үүрэг өгч, хурдтай, тооцоотой, мэдрэмжтэй, чиглэсэн зорилготой, судалгаа дүгнэлттэй  ажиллахыг даалгав