Blog

Хөдөлмөрч чанар, бүтээлч ажлаараа онд өнтэй орсон олон зуун малчдын дундаас шалгарч энэ жил улсын сайн малчин 43 төрсөн. Тэргүүний сайн малчдынхаа үлгэр дууриал, ажил хөдөлмөрийг сайшаан урамшуулахын зэрэгцээ орон нутагт өвөлжилт ямар байна, өвлийн бэлтгэлээ хэрхэн базаасан зэрэгтэй танилцахаар Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд өнгөрсөн бямба гаригт буюу нэгдүгээр сарын 22-нд Өвөрхангай аймийн Бүрд суманд ажиллалаа. Тэрбээр тус сумын Бага алаг гэдэг газарт өвөлжиж байгаа Бүрд сумын 1 дүгээр багийн малчин Сэрээнэндоржийн Сандагдоржийнд зочилж “Улсын сайн малчин”-ы шагналыг нь гардуулсан юм.

Монгол Улсын Ерөнхий сайд өнгөрсөн жилийн Алтан төлийн эзэн, энэ жилийн Улсын сайн малчин С.Сандагдоржид шагнал гардуулахдаа,  мал аж ахуйн үйлдвэрлэлийг зах зээлийн нөхцөлд өрсөлдөх чадвартай, эдийн засгийн үр ашигтай салбар болгох, хүн амыг эрүүл, аюулгүй хүнсээр, боловсруулах үйлдвэрийг чанартай түүхий эдээр хангах Монгол Улсын Засгийн газрын бодлого шийдвэрийг бүтээлчээр хэрэгжүүлж, байгаль цаг уурын эрсдэлийг гарз хохиролгүй даван туулж, нутаг орон айл саахалтынхаа малчин түмэнд үлгэр дууриал болж байгаа таны нөр их хөдөлмөр, тэвчээр хатуужил малч ухаан, хуримтлуулсан туршлагыг тань өндрөөр үнэлж байна гэж хэллээ.

Мөн малын чанар, ашиг шимийг нэмэгдүүлэх үйлдвэрлэлийнхээ үйл ажиллагааг орчин үеийн аж ахуй эрхлэх тогтолцоонд шилжүүлэн даатгалд хамруулж, данс бүртгэлтэй аж ахуйн хэлбэрт оруулж ашиг орлогоо нэмэгдүүлэх, цаашдын ажил хөдөлмөртөө улам илүү амжилт гаргахыг хүсэн ерөөлөө.

Малчдын талаар төрөөс баримтлах төрийн бодлого хэрэгжиж эхэлсэн жил боллоо “Монгол мал”  үндэсний хөтөлбөрийг батлуулж хэрэгжүүлэх эхлэлийг тавилаа гэж өнгөрч буй бар жилийг дүгнэж байгаагаа Монгол Улсын Засгийн газрын тэргүүн энэ үеэр илэрхийллээ. Мөн энэ жил байгаль цаг агаар ивээж, өнтэй сайхан өвөл болж малчдын маань сэтгэл тэнүүн сар шинээ угтаж байна. Өнгөрсөн хатуу өвлөөс малчид маань сургамж авч, өвлийн бэлтгэлээ сайн базаажээ. Орон нутгийн удирдлага, Засгийн газраас ч мөн өвлийн бэлтгэлд нэлээд анхаарсны дүн гарч байна гэлээ.

Өвөрхангай аймагт өнгөрсөн жил хатуу, ширүүн өвөл болж зуд турхан тохиолдож олон тооны малаа алдсан хэдий ч улсын сайн малчин гурав төрсөн нь малч түмний минь уйгагүй хөдөлмөрийн илрэл гэдгийг Засгийн газрын тэргүүн улсын сайн малчныд зочилж ирсэн малчдад хэллээ. Отрын бүс нутгийг зохион байгуулах ажлыг Засгийн газар шийдэж хэрэгжүүлж эхэлсний үр дүн гарч байгааг Улсын сайн малчин С.Сандагдорж болон аймаг, сумын удирдлагууд  Засгийн газрын тэргүүнд энэ үеэр дуулгаж байлаа.

Малын тоо толгойгоор улсын хэмжээнд ямагт эхний гурван байрт шалгардаг Өвөрхангай аймаг өнгөрсөн жилийн зудад сая гаруй малаа алдаж, 2010 оны жилийн эцсийн мал тооллогын дүнгээр 2 сая гаруй толгой мал тоолуулж, малынхаа тоо толгойгоор улсын хэмжээнд наймд жагсчээ. Гэсэн ч улсын сайн малчин гурав төрсөн нь малчдад маань урам хайрласан сайхан үйл явдал болж байна гэж аймгийн Засаг дарга Д.Тогтохсүрэн ярилаа. Өвөрхангай аймагт энэ өвөл мөн л цас ихтэй, ялангуяа, Хархорин, Хужирт, Бат-Өлзий, Есөнзүйл, Өлзийт, Бүрд, Зүүн баян улаан суманд өвөлжилт хүндхэн байна. Цас ихтэйгээс зам даваа хаагдаж,  зам засч гаргахад хөрөнгө их гарч байгаа. Аймгийн зүгээс үүнд анхаарч байгаа ч хөрөнгө мөнгө шаардлагатай байгаа талаараа Засаг дарга нь Ерөнхий сайд С.Батболдод уламжилсан бөгөөд тэрбээр анхаарч үзэхээ хэлсэн юм.

Өвөрхангай аймгийн Бүрд сумын 1-р багийн малчин, хөдөө аж ахуйн салбарт ажиллаад  30 орчим жил болж буй  улсын сайн малчин С.Сандагдорж удам дамжсан малч хүн бөгөөд тэднийх  хонь голдуу 3000 гаруй толгой малтай, малаа үр төлөөр нь өсгөсөн, арав гаруй хүнийг ажлын байраар хангасан, малгүй өрхийг малжуулсан, зах зээлд нийлүүлсэн бүтээгдэхүүнийхээ тоо чанарыг өсгөсөн зэрэг амжилтаар улсын сайн малчны болзлыг хангасан байна. Тэрбээр эцэг эхээс 14-үүлээ бөгөөд тэдний ах дүү нар дундаас улсын начин гурав, аймгийн цолтой мөн гурван бөх, спортын мастер нэг төрснөөс гадна аймгийн аварга малчин нэг байгаа гэж улсын сайн малчин С.Сандагдорж ярилаа гэж  Засгийн газрын Хэвлэл мэдээллийн албанаас мэдээллээ.

Цөмийн энергийн тухай хуулийн хэрэгжилтийн тухай

Улсын Их Хурлын дарга,

Эрхэм гишүүд ээ,

“Монгол Улсын төрөөс цацраг идэвхт ашигт малтмал болон цөмийн энергийн талаар баримтлах бодлого”, “Монгол Улсын Засгийн газрын 2008-2012 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр”-т тусгагдсан цацраг идэвхт ашигт малтмалыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах, цөмийн эрчим хүчийг ашиглах зорилтыг хэрэгжүүлэх талаар Засгийн газар анхаарч тодорхой ажлуудыг хийж ирлээ. Энэ бодлогын хүрээнд Монгол Улсын Засгийн газраас Цөмийн энергийн тухай хуулийн төслийг холбогдох бусад хуулийн төслийн хамт санаачлан боловсруулж Улсын Их Хурлаар 2009 оны 7 дугаар сарын 16-ны өдөр батлуулан хэрэгжүүлж байна.

Цөмийн энергийн тухай хууль батлагдсан нь манай улсын хувьд цацраг идэвхт ашигт малтмалын нөөц баялгаа гүнзгийрүүлэн судлах, түүнийг энхийн зорилгоор олборлогч, боловсруулагч, экспортлогч болох, улмаар цөмийн энергийг нийгэм, эдийн засгийн салбарт өргөн хүрээнд ашиглах, хүний эрүүл мэндэд халгүй, экологийн хувьд цэвэр,байгаль орчинд ээлтэй технологиор цөмийн эрчим хүч үйлдвэрлэхчухал алхам боллоо. Тиймээс Засгийн газраас Цөмийн энергийн тухай хуулийг хэрэгжүүлэхдээхуульд заасан дараахь үндсэн зарчмыг баримтлан шат дараалсан арга хэмжээ авч байна.

1. Цацраг идэвхт ашигт малтмал болон цөмийн энерги ашиглах үйл ажиллагаа нь Монгол Улсын үндэсний аюулгүй байдалд харшлахгүй байх,

2. Монгол Улсын олон улсын гэрээнд нийцсэн, зөвхөн энхийн зорилготой байх,

3. Олон улсын болон үндэсний стандартыг чанд мөрдөн хүний эрүүл мэнд, байгаль орчинд халгүй техник, технологи хэрэглэх,

4. Монгол Улсын үндэсний аюулгүй байдал, эдийн засагт онцгой ач холбогдолтойг харгалзан цацраг идэвхт ашигт малтмалын ордыг хэмжээнээс нь үл хамааран стратегийн ач холбогдол бүхий ордод хамааруулах,

5. Цацраг идэвхт ашигт малтмалын судалгаа, эрэл, хайгуул болон цөмийн судалгаа, цөмийн болон цацрагийн хяналтын мэргэжилтэн бэлтгэх, давтан мэргэшүүлэх, техник технологи, лабораторийн тоног төхөөрөмжийг шинэчлэн сайжруулах, хяналтын техникийн чадавхийг бэхжүүлэх чиглэлээр орчин үеийн тэргүүний техник, технологи бүхий улс оронтой хамтран ажиллах,

6. Цацраг идэвхт ашигт малтмалын хүдрийг олборлох, боловсруулах, баяжуулах, цаашдаа цөмийн түлшний үйлдвэр байгуулах бодлогыг үе шаттайгаар хэрэгжүүлэх,

7. Нөөц нь тогтоогдсон цацраг идэвхт ашигт малтмалын ордыг ашиглахад төрийн эзэмшлийн хувь, хэмжээг тогтоохдоо: А) улсын төсвийн хөрөнгөөр хайгуул хийж нөөцийг нь тогтоосон цацраг идэвхт ашигт малтмалын ордыг бусадтай хамтран ашиглах тохиолдолд түүнтэй хамтран байгуулах компанийн хувьцааны 51-ээс доошгүй хувийг төр үнэ төлбөргүй, шууд  эзэмших, Б) улсын төсвийн хөрөнгийн оролцоогүйгээр хайгуулын ажил хийж нөөцийг нь тогтоон, улсын нэгдсэн бүртгэлд бүртгэсэн орд газарт цацраг идэвхт ашигт малтмалын ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчкомпанийн хувьцааны 34-өөс доошгүй хувийг төр үнэ төлбөргүй, шууд эзэмших,

8. Цацраг идэвхт ашигт малтмалын ордыг дагалдагч ашигт малтмалын хамт цогц байдлаар бүрэн ашиглах бодлого баримтлах,

9. Цацраг идэвхт агуулга өндөртэй нүүрс, нүүрсний үнс, фосфорит болон бусад ашигт малтмалаас дэвшилтэт техник, технологи хэрэглэн цацраг идэвхт элементийг ялгаж ашиглах,

10. Цацраг идэвхт ашигт малтмалыг хүдэр хэлбэрээр экспортлохгүй байх  бодлого баримтлах,

11. Цацраг идэвхт ашигт малтмалыг олборлох, боловсруулах, ашиглах, хадгалах, хаягдлыг аюулгүй болгох, тээвэрлэхтэй холбогдсон үйл ажиллагааг олон улсын жишигт нийцсэн мэргэжлийн хяналтан дор явуулах зэрэг болно.

Засгийн газраас цацраг идэвхт ашигт малтмалын ордыг ашиглахдаа хуулийн хүрээнд дараахь нөхцөл шаардлагыг хангасан стратегийн хөрөнгө оруулагчдыг татан оролцуулж, Монгол Улсын үндэсний аюулгүй байдалд нийцсэн урт хугацаанд тогтвортой ажиллах гэрээ байгуулан, хамтран ажиллах бодлого баримталж байна.

Цацраг идэвхт ашигт малтмалын хайгуул, олборлолтын талаар

Монгол орны нутаг дэвсгэрийн дийлэнх хэсэг ураны төрөлжсөн ерөнхий судалгаанд хамрагдсан. Тиймээс ураны геологийн судалгаа, эрэл-хайгуулын шатны ажилд төрөөс хөрөнгө хүч зарцуулахын зэрэгцээ энэ чиглэлийн ажилд гадаадын хөрөнгө оруулагчдыг татан оролцуулах бодлогыг Засгийн газраас баримталж ирлээ. Ялангуяа дэлхийд ураны судалгаа, олборлолт, борлуулалтаар тэргүүлэгч Бүгд Найрамдах Франц Улсын “Арева”, Канадын “Камеко”, Оросын Холбооны Улсын “АРМЗ” зэрэг ураны зах зээлд томоохон байр суурь эзэлж байгаа нэр хүнд бүхий компанийг энэ ажилд татан оролцуулахыг чухалчилж байна.

Манай орны нутаг дэвсгэрт өмнө нь хийгдсэн цацраг идэвхт ашигт малтмалын геологийн судалгааны үр дүнд тулгуурлан цацрагт идэвхт ашигт малтмалын хэтийн төлөвтэй бүс нутгуудад буюу Дорнод, Сүхбаатар, Хэнтий, Дорноговь, Дундговь, Өмнөговь, Говьсүмбэр, Архангай, Говь-Алтай, Булган, Төв аймгийн нутагтцацраг идэвхт ашигт малтмалын орд, илрэлүүдийг шинээрилрүүлэх, нөөцийг олж тогтооход чиглэсэнгеологи хайгуулын ажлуудыг гүйцэтгэж байна.

Дорнод аймгийн Сэргэлэн, Баяндун сумын нутаг дахь “Гурванбулаг” ураны орд, Дундговь аймгийн Гурвансайхан сумын “Хайрхан” ураны орд, Дорноговь аймгийн Даланжаргалан, Дундговь аймгийн Баянжаргалан, Өндөршил сумын нутаг дахь “Хараат” ураны ордын нөөцийн тайлан нь батлагдаж, техник, эдийн засгийн үндэслэл нь боловсруулагдсан. Тиймээс эдгээр ураны ордын олборлолт, боловсруулалтыг 2011-2012 онд багтаан эхлүүлэхээр ажиллаж байна.

Мөн Дорноговь аймгийн Улаанбадрах сумын нутагт байрлах “Кожеговь” ХХК-ийн “Дулаан Уул” төслийн геологи хайгуулын ажил амжилттай хэрэгжиж байгаа бөгөөд  2011 онд багтаан Газар дор уусган баяжуулах туршилтын ажлыг гүйцэтгэж үр дүнг нь тусгасаннөөцийн тайлан, техник эдийн засгийн үндэслэлийг2011 ондоо багтааж Эрдэс баялгийн мэргэжлийн зөвлөлөөр оруулан батлуулах төлөвлөгөөтэй ажиллаж байна.

Цөмийн энергийн тухай хууль хүчин төгөлдөр болохоос өмнөолгогдсон 17 аж ахуйн нэгжийн 119тусгай зөвшөөрлийг хуульд заасан нөхцөл, журмын дагуушинэчлэн бүртгэж олгосон. Харин Цөмийн энергийн тухай хуулийг дагаж мөрдөх журмынтухай хуульд заасан хугацаанд өргөдөл гаргаагүй болон Цөмийн энергийн тухай хуульболон Ашигт малтмалын тухай хуулийн зарим заалтыг зөрчсөн 20 аж ахуйн нэгжийн 41 тусгай зөвшөөрлийг хүчингүй болгож, цацраг идэвхт ашигт малтмалын хайгуулын тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч 10 аж ахуйн нэгжийн 35тусгай зөвшөөрлийн хугацааг сунгах, 4аж ахуйн нэгжийн 19 талбайг хэсэгчлэн болон бүхэлд нь буцаан өгөх өргөдлийг хүлээн авч зохих журмын дагуу шийдвэрлэсэн.

Цацраг идэвхт ашигт малтмалын хайгуулын тусгай зөвшөөрөл эзэмшиж байгаа аж ахуйн нэгжүүдээс 2009 онд геологи хайгуулын ажлын жилийн эцсийн 102 тайлан, 2010 оны геологи хайгуулын ажлын 117 төлөвлөгөөг холбогдох байгууллагууд хүлээн авч хянан баталгаажуулсан. Мөн геологи хайгуулын ажлын тайлан, төлөвлөгөө хянуулсны үйлчилгээний төлбөрөөр улсын төсөвт 2010 оны эцсийн байдлаар 114,0 сая төгрөг, хайгуулын тусгай зөвшөөрлийн ээлжит жилийн төлбөр 3,0 тэрбум, нийт 3,1 тэрбум төгрөгийг улсын төсөвт төвлөрүүлээд байна.

Цөмийн болон цацрагийн хяналт, цөмийн технологи нэвтрүүлэх талаар

Засгийн газраас холбогдох хууль тогтоомжийн хүрээнд цөмийн болон цацрагийн хяналт шалгалтын чиг үүргийг хэрэгжүүлж байна. Цөмийн энергийн тухайхууль хэрэгжиж эхэлснээс хойш нийт 226байгууллага,аж ахуйн нэгжид хяналт шалгалт хийн 370 зөрчил илрүүлж зөрчлийг арилгуулах арга хэмжээ авсан. Мөн76 байгууллагын 168 цацрагийн үүсгүүрт аюулгүйн үнэлгээ хийж, цацрагийн үүсгүүр ашиглах, хадгалах эрхийн 93, импортлох эрхийн 19зөвшөөрлийг шинээр олгох буюу ашиглалтын хугацаанд сунгалт хийлээ. Экспортонд гаргах хаягдал материал болон геологийн дээжүүдэд 56цацрагийн гэрчилгээолгосон байна.

Улсын хилээр цөмийн материал, цацрагийн үүсгүүр тээвэрлэхэд тавих хяналтыг сайжруулах талаар Монгол Улсын Засгийн газар, Америкийн Нэгдсэн Улсын Засгийн газрын хооронд 2007 онд байгуулсан “Цөмийн болон бусад цацраг идэвхт материалыг хилээр хууль бусаар зөөвөрлөхөөс сэргийлэх асуудлаар хамтран ажиллах тухай” харилцан ойлголцлын санамж бичгийн дагуу Буянт-Ухаа дахь Чингис хаан олон улсын нисэх буудал, Сэлэнгэ аймгийн Сүхбаатар, Алтанбулаг, Дорноговь аймгийн Замын-Үүд, Ховд аймгийн Ярант, Баян-Өлгий аймгийн Цагааннуур, Хөвсгөл аймгийн Ханх, Завхан аймгийн Арц суурь боомтод явган зорчигч шалгах 26, тээврийн хэрэгсэл шалгах 2, галт тэрэг шалгах 9 төхөөрөмж суурилуулан ажиллуулах төсөл хэрэгжүүлж байна. Энэ төсөлд 2011 оноос Шивээ хүрэн, Гашуун Сухайт, Эрээнцавын боомтыг хамруулахаар төлөвлөөд байна.

Улсын онц чухал объект Изотоп конторт цөмийн материал, цацрагийн үүсгүүрийг хадгалах, цөмийн хаягдлыг боловсруулах байгууламжийн хамгаалалтын тогтолцоог урьдчилан тооцоолох үйл ажиллагааг олон улсын стандартад нийцүүлэх, Цөмийн болон цацрагийн аюулгүй байдлыг хангах, мэдээллийн нэгдсэн сан, бүртгэлийн тогтолцоо бий болгон ажиллаж байна.  

Манай улсын эрүүл мэнд, хүнс, хөдөө аж ахуй, геологи, уул уурхай, байгаль орчин, боловсрол, шинжлэх ухаан зэрэг эдийн засаг, нийгмийн олон салбарт цөмийн технологи нэвтрүүлэх ажил хийгдэж байна. Тухайлбал, Монгол Улсын төрөөс цацраг идэвхт ашигт малтмал болон цөмийн энергийн талаар баримтлах бодлого, түүнийг хэрэгжүүлэх хөтөлбөр, төлөвлөгөөнд тусгасны дагуу Шинжлэх Ухааны Академийн холбогдох хүрээлэнгүүд, Монгол Улсын Их Сургуулийн Цөмийн судалгааны төв, Монголын технологи дамжуулах төв, “АСУ” дисковери, Монголын инженерийн ухааны академи, “Эрчим” корпораци зэрэг байгууллагын эрдэмтэн, судлаачидтай хамтран “Цөмийн эрчим хүчний станц барих урьдчилсан судалгаа” төслийг хэрэгжүүлж эхэллээ.

Гадаад хамтын ажиллагаа, хүний нөөцийн талаар

2009-2010 онд цацраг идэвхт ашигт малтмал болон цөмийн энерги ашиглах салбарт ОХУ, Япон Улс, БНЭУ, БНФУ, БНХАУ-тай харилцан ойлголцлын санамж бичиг, ОХУ, БНФУ-тай хэлэлцээр байгуулж, тэдгээрийг  хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулж байна. ОХУ-тай “Дорнод уран” ХХК байгуулахаар гэрээнд гарын үсэг зурсан. Мөн хамтарсан компани байгуулах зарчмын нөхцлийг тохиролцсон хэлэлцээрийг “Росатом” корпорацитай байгуулсан. “Цөмийн эрчим хүчийг энхийн зорилгоор ашиглах салбарт хамтран ажиллах тухай” Монгол Улсын Засгийн газар, Америкийн Нэгдсэн Улсын Засгийн газар хоорондын харилцан ойлголцлын санамж бичгийг байгуулан ажиллаж байна. 

Ерөнхий сайдын урилгаар 2009, 2010 онд Олон улсын атомын энергийн агентлагийн Ерөнхий захирлуудын хоёр удаагийн айлчлалыг зохион байгууллаа. Олон улсын атомын энергийн агентлагийнЕрөнхий бага хурлын53 дугаарЧуулган Австри Улсын Вена хотод хуралдаж, хурлын найман дэд даргын нэгээр Монгол Улс сонгогдон ажилласан. Энэ бага хурлын хүрээнд 2009-2011 онд Агентлагийн Захирагчдын зөвлөлд Алс Дорнодын бүлгээс Монгол Улс сонгогдон ажиллаж байна.

Австри Улсын Вена хотод 2010 оны 9 дүгээр сарын 20-24-ний өдрүүдэд болсон Олон улсын атомын энергийн агентлагийн Ерөнхий бага хурлын 54 дүгээр ээлжит чуулганаар манай улс 2010 онд “Хавдартай тэмцэх төсөл хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэгч орон”-оор сонгогдсон нь хорт хавдартай тэмцэх, урьдчилан сэргийлэх, эмчилгээний үр дүнг дээшлүүлэхэд чухал ач холбогдолтой юм.

Монгол Улс, Олон улсын атомын энергийн агентлаг хоорондын хамтын ажиллагааны 2009-2014 оны хөтөлбөрийн хүрээнд техникийн хамтын ажиллагааны шугамаар 2010 онд хэрэгжиж байгаа үндэсний 5 төсөл байгаа бөгөөд эдгээр төслүүд нь энэ онд дуусгавар болно. Техникийн хамтын ажиллагааны хөтөлбөрийн хүрээнд  2009-2011 онд нийт 1.8 сая ам.долларын тусламж авч байна. 

Олон улсын атомын энергийн агентлагийнАзи, Номхон далайн бүсийн гишүүн орнууд Бүсийн төслүүдийг хэрэгжүүлдэг бөгөөд 2009-2011 онд нийт 19 төсөл хэрэгжиж байгаагаас Монгол Улс 18 төсөлд оролцож байна. Монгол Улсад цөмийн эрчим хүчийг ашиглахад шаардагдах мэргэжлийн боловсон хүчний нөөцийг дотоодын их, дээд сургуулиудад болон гадаадын өндөр хөгжилтэй орнуудад бэлтгэх төлөвлөгөө боловсруулан хэрэгжүүлж эхэлсэн. Энэ дагуу Орос, Япон, Франц болон Өмнөд Солонгост оюутнууд болон мэргэжилтнүүдийг сургалтад хамруулж ирлээ.

Дотооддоо мэргэжлийн боловсон хүчин бэлтгэх, дадлагажуулах, давтан сургах зорилгоор Монгол Улсын Их Сургуулийн сургалтын баазад түшиглэсэн “Цөмийн физик, технологи”-ийн тэнхим байгуулахаар Оросын Холбооны Улсын Дубна хотын Цөмийн шинжилгээний нэгдсэн институттэй хамтран ажиллаж байна.  

Улсын Их Хурлын дарга,

Эрхэм гишүүд ээ,

Засгийн газраас цацраг идэвхт ашигт малтмал болон цөмийн энерги ашиглах, Цөмийн энергийн тухай хуулийн хэрэгжилтийн талаар цаашид дараахь арга хэмжээ авч хэрэгжүүлэхээр төлөвлөн ажиллаж байна:

1. Цөмийн энергийн тухай, Төрийн хяналт шалгалтын тухай, Ашигт малтмалын тухай, Байгаль орчныг хамгаалах тухай хууль болон холбогдох бусад хуулийн  хоорондын зөрчил, хийдэл, давхардлыг арилгах, уялдаа холбоог сайжруулан боловсронгуй болгох санал боловсруулах,

2. “Цөмийн эрчим хүчний станц барих урьдчилсан судалгаа” төслийг үргэлжлүүлэн Монгол Улсад тохиромжтой судалгааны реакторыг сонгох, эрчим хүчнийреакторыг өөрийн оронд барьж байгуулах хөтөлбөр, төлөвлөгөөг боловсруулах,

3. Цөмийн эрчим хүч экспортлох зорилгоор их чадлын цөмийн эрчим хүчний станц барьж байгуулах асуудлаар судалгааг үргэлжлүүлэх,

4. Ураны бүсчилсэн болон сэдэвчилсэн судалгааны ажлыг эхлүүлэх, уран болон бусад төрлийн цацраг идэвхт ашигт малтмалын эрэл, хайгуулын ажлыг эрчимжүүлж, нөөцийг нь нэмэгдүүлэх ажлыг шат дараатайгаар хийж гүйцэтгэх, уг салбарт үйл ажиллагаа явуулж байгаа аж ахуйн нэгж, байгууллага болон Олон улсын атомын энергийн агентлагтай хамтран ураны нөөцөд үнэлгээ хийх төсөл, хөтөлбөр боловсруулан хэрэгжүүлэх,

5. Монгол Улсын нутаг дэвсгэрийн баруун, баруун урд, өмнөд хэсэгт ураны хүдэржилтийг илрүүлэн үнэлгээ өгөх ажлыг зохион байгуулан ажиллах,

6. Цацраг идэвхт ашигт малтмалын нөөц нь тогтоогдоод байгаа Гурванбулаг, Дорнод, Хараат, Хайрхан ордод олборлолт, боловсруулах, баяжуулалтын ажлыг ойрын хугацаанд эхлүүлж, боловсруулах үйлдвэр барих асуудлыг зохион байгуулж шийдвэрлэх,

7. Гадаадад буй Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт явуулсан ураны геологи, хайгуулын ажлын үр дүнгийн тайлан болон үйлдвэрлэлийн туршилттай холбоотой мэдээ, материалыг авах ажлыг зохион байгуулан шийдвэрлэх,

8. Цацраг идэвхт ашигт малтмалын эрэл, хайгуулын үйл ажиллагаа явуулж байгаа аж ахуйн нэгж, байгууллагуудын үйл ажиллагаанд Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээ хийх асуудлыг боловсронгуй болгох,Цацраг идэвхташигт малтмалыголборлох явцдаа тухайн уурхайн эдэлбэргазарторшиж байгаа бусад  ашигт малтмалыг бүрэн олборлох асуудлыг шийдвэрлэх,

9. Цөмийн болон цацрагийн хяналтын техникийн чадавхийг сайжруулах,  хяналтын хамрах хүрээг өргөжүүлэх, олон улсын шаардлагад нийцсэн цацрагтай ажиллагчийн дотоод шарлагын, радоны хяналтын, цацрагийн үүсгүүрийн радиохимийн лабораториудыг барьж байгуулах, Монгол орны нутаг дэвсгэрийг хамарсан байгаль орчны цацрагийн түвшинг тасралтгүй хянах онлайн нэгдсэн сүлжээ бий болгох,

10. Цацрагийн үүсгүүр болон бусад цацраг идэвхт материалыг улсын хилээр нэвтрүүлэх, тээвэрлэхэд тавих хяналтыг сайжруулах, хяналтын системийн найдвартай хэвийн ажиллагааг хангахтай холбоотой техникийн болон бусад нөхцөлийг бүрдүүлж, баримтлах дүрэм, журмыг боловсронгуй болгох,

11. Монгол Улсын төрөөс цацраг идэвхт ашигт малтмал болон цөмийн энерги ашиглах талаар баримтлах бодлогыг хэрэгжүүлэх хөтөлбөр, төлөвлөгөөнд тусгагдсаны дагуу цацраг идэвхт хаягдлыг хадгалах байгууламжтай болох асуудлыг шийдвэрлэх,

12. Цацраг идэвхт ашигт малтмал эрэх, хайх, олборлох, ашиглах, устгах, булшлахтай холбоотой үйл ажиллагаанаас үүссэн болзошгүй аливааослын үед ашиглахадхүрэлцэхүйц тооны багаж, хамгаалах хэрэгсэл, цацрагийн хэмжилтийн багажаар мэргэжлийн байгууллагуудыг хангах зэрэг болно.

Улсын Их Хурлын эрхэм гишүүд ээ,

Засгийн газар Монгол Улсын эрчим хүчний хангамж, баланс, экспортлох боломжтой уялдуулан цөмийн эрчим хүчний гүйцэтгэх үүрэг оролцоог тооцоолж, цөмийн эрчим хүчний эх үүсвэрийг ашиглах техник, эдийн засгийн үндэслэлийг боловсруулан, барьж байгуулах ажлыг ойрын 10 жилийн дотор эхлүүлэх чиглэлийг баримталж байгааг Та бүхэн мэдэж байгаа билээ. Улс орны эдийн засгийн аюулгүй байдалтай шууд холбоотой энэхүү зорилтыг хэрэгжүүлэхэд Та бүхэн дэмжиж, хамтранажиллана гэдэгт итгэжбайна.

Цөмийн энергийн тухай хуулийн хэрэгжилт, Цөмийн энергийн тухай хуулийн дагуу авч хэрэгжүүлж буй арга хэмжээ, салбарын үйл ажиллагааны талаар товч мэдээлэл хийхэд ийм байна. Энэ талаарх дэлгэрэнгүй танилцуулгыг Та бүхэнд урьдчилсан тараасан тул мэдээллээ үүгээр өндөрлөе.

Анхаарал тавьсанд баярлалаа.

Хүн амын хүнсний хангамж, аюулгүй байдлын асуудлыг шийдэхийн тулд бүх талын оролцоо, бүх талын хяналтын тогтолцоо чухал гэж Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд үзэж байна.Тэрээр хүнсний хангамж, аюулгүй байдлын талаар Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн яамнаас “Чингис” зочид буудалд зохион байгуулсан “Монгол хөрс, монгол хүнс” зөвлөлдөх уулзалтад оролцохдоо ингэж хэлэв.

Манай улс хүнсний хангамж, аюулгүй байдалдаа онцгой анхаарч хөдөө аж ахуйн салбарт хөрөнгө оруулалт хийх, үзүүлж байгаа дэмжлэг зохицуулалтаа нэмэх зэргээр тодорхой зорилт дэвшүүлж үр дүнд хүрч байгаагийн нэг нь “Атрын III” тариалангийн үндэсний хөтөлбөр. Хөтөлбөрийн хүрээнд 2010 онд хүнсний улаан буудайн импортын хараат байдлаас гарч, улаан буудай, төмсний хэрэгцээгээ бүрэн, хүнсний ногооны 60 орчим хувийг дотоодоос хангах боломж бүрдсэн нь үүний баталгаа юм.

Тухайлбал иргэдээ гурилаар хангах бодлого явуулсны дүнд өнгөрсөн жил 143 мянган тонн гурил үйлдвэрлэсэн нь 2008 онтой харьцуулахад 2 дахин өссөн тухай Ерөнхий сайд хэлээд энэ бол бидний хамтын хүч, хөдөлмөрийн үр дүн гэлээ. Засгийн газар “Монгол мал”, “Хүнсний баталгаат байдал”, “Монгол Улсыг үйлдвэржүүлэх” зэрэг хөтөлбөр, баримт бичиг батлуулж хэрэгжүүлж байгаа. Мөн “Хүнсний аюулгүй байдал”, “Үйлдвэржүүлэлтийг дэмжих жил” зарлан энэ хүрээнд хүнсний салбарын хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлж, хэвийн хэвшлийн үйл ажиллагааг өргөжүүлэх орчин нөхцлийг нь бүрдүүлсэн нь үр дүнд хүрсэн.

2008 онд хүнсний салбарынхан 186 тэрбум төгрөгийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж байсан бол 2010 онд 282 тэрбумд хүрч, бүтээгдэхүүний чанар, сав, баглаа боодол өдрөөс өдөрт сайжирч байгаа зэргийг хэлж болно. Ерөнхий сайд хэлсэн үгэндээ цаашид хүнсний хангамжид олсон ололт амжилтаа бататгах, тогтворжуулах, өргөжүүлэх шаардлага байгааг онцолж төр, засгаас баталсан хөтөлбөрүүдийн хэрэгжилтийг уялдуулах, нэгдсэн бодлогоор хангахын тулд иргэд, олон нийт, орон нутгийн төрийн байгууллагууд санаачилгатай байх, гаргасан санаачилгыг нь Засгийн газар дэмжих, төрийн зарим чиг үүргийг төрийн бус байгууллагад шилжүүлж үүрэг, хариуцлагыг нь нэмэгдүүлэх зэрэг менежмент чухал байгааг тэмдэглэв.

Тэрээр өрх бүр үйлдвэрлэгч байж орлогоо нэмэгдүүлэн, амьжиргаагаа авч явах, иргэд эрүүл мэндийн боловсролоо дээшлүүлэх, эх орныхоо баталгаатай хүнсний бүтээгдэхүүнийг сонгож, зохистой хэрэглээ бий болгохыг уриаллаа. Ерөнхий сайд С.Батболд хэдхэн хоногийн өмнө мах, махан бүтээгдэхүүн болон гурил үйлдвэрлэгч аж ахуйн нэгжүүд, салбарын мэргэжлийн холбооны удирдлагуудтай уулзаж үйлдвэрлэлийн бодлого, татвар, санхүү, зээл гээд төр, засгаас үзүүлэх дэмжлэгийн талаар ярилцсан юм.

Энэ уулзалтын үеэр гарсан санал, санаачлага болон “Монгол хөрс, монгол хүнс” зөвлөлдөх уулзалтаас гарах зөвлөмжийг ажилдаа тусган эрх зүйн орчинг сайжруулах, дэд бүтэц бий болгох, хөрөнгө, санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэхэд анхаарна гэдгээ Ерөнхий сайд уулзалтад оролцогсдод амлалаа

Сар шинийн босгон дээр уламжлал болгон зохион байгуулдаг “Монголд үйлдвэрлэв-2011″ үзэсгэлэн худалдаа өнөөдөр “Мишээл экспо” төвд нээгдлээ. Монгол Улсын Засгийн газар, Мэргэжлийн холбоодын нэгдсэн зөвлөл хамтран 5 дахь удаагаа зохион байгуулж байгаа энэ үзэсгэлэнгийн нээлтэд Ерөнхий сайд С.Батболд оролцож хэлсэн үгэндээ:

Монгол Улсын Засгийн газраас 2011 оныг “Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих жил” болгон зарласан. Ажлын байрыг нэмэгдүүлэх асуудал нь манай нийгмийн тулгамдсан, шийдвэрлэх ёстой асуудлын нэг мөн гэдэгтэй бүх хүн санал нэгтэй байгаа. Тиймээс хөдөлмөр эрхлэлт, ажлын байрыг бий болгох хамгийн оновчтой зохистой арга хэлбэр болох үйлдвэрлэлийг дэмжих, гадаад, дотоодын эх үүсвэр, зээлийг нэмэгдүүлэх ажиллагааг энэ онд ч эрчимтэй хэрэгжүүлнэ.

Засгийн газраас өргөн барьсан “Зээлийн батлан даалтын тухай” хуулийг УИХ-аас удахгүй хэлэлцэн, баталснаар зээлийн барьцаа хөрөнгө нь дутагдаж байгаа олон зуун үйлдвэрлэл эрхлэгчдийн бизнесээ өргөжүүлэх боломж нэмэгдэх юм. 2011-2012 онд эдийн засгийн үр ашиг бүхий 512 үйлдвэрийг 403,3 тэр тэрбум төгрөгөөр санхүүжүүлэх судалгаа гарсан бөгөөд үүний үр дүнд 15 мянга гаруй ажлын байр бий болно. Бид маш их хэмжээний нөөц бололцоогоо ашиглаж чадахгүй байна. Гол 40 нэр төрлийн импортын бүтээгдэхүүнийг дотооддоо үйлдвэрлэж чадвал бид 600 тэрбум орчим төгрөгийн санхүүгийн эх үүсвэрийг хэмнэж энэ хэмжээгээр үйлдвэрлэлээ дэмжих бололцоо байна.

Бид энэ боломж бололцоог ашиглах ёстой. Засгийн газраас бүхий л талаар дэмжих болно гээд  Монгол улсад үйлдвэрлэгдсэн, монгол хүний хүч хөдөлмөр, оюун ухаан, шингэсэн  бараа бүтээгдэхүүний өрсөлдөх чадвар нэмэгдэж, Монголын брэнд бүтээгдэхүүнүүд өөрийн дотоод хэрэгцээгээ хангаад зогсохгүй, дэлхийн зах зээлд гарч улам олон хэрэглэгч, худалдан авагчтай болохын ерөөлийг дэвшүүллээ. “Монголд үйлдвэрлэв-2011″ үзэсгэлэн худалдаанд 130 гаруй үйлдвэр аж ахуй нэгж оролцож байна. Тэд “Made in Mongolia” шошготой Монголд үйлдвэрлэсэн эрчим хүчний хэмнэлттэй чийдэнгээс эхлүүлээд арьсан гутал, цүнх, модон эдлэл, буйдан, хивс, зөгийн бал, зэс, төмөрлөгийн төрөл бүрийн бараа, импорт орлох, экспортод гаргаж буй бүтээгдэхүүнүүдээ дэлгэн тавьжээ.

Өнгөрөгч ондманай улсын аж үйлдвэрийн нийт бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл өмнөх оноос 10 хувиар нэмэгдсэн байна. Үүний дотор хүнсний аж үйлдвэрлэл 24 хувиар, хувцас үйлдвэрлэл 17 хувиар, модон эдлэлийн үйлдвэрлэл 35,6 хувиар тус тус өсчээ. Аж үйлдвэрийн салбарт зөвхөн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийн тоон үзүүлэлт нэмэгдээд зогсоогүй хөдөлмөрийн бүтээмж 5.5 хувиар, тус салбарт ажиллагсадын тоо өмнөх оныхоос 1,7 мянган хүнээр нэмэгдсэн байна.

УЛСЫН САЙЧУУД ТОДОРЛОО

Засгийн газрын 2011 оны 1 дүгээр сарын 19-ний өдрийн хуралдаанаар “Улсын сайн малчин”, “Улсын тэргүүний фермер”, “Улсын тэргүүний тариаланч  хамт олон”, “Улсын тэргүүний тариаланч”-ийг тодрууллаа.  

Засгийн газрын гишүүд цагаан сарын өмнө тэргүүний тариаланч, хамт олон, фермерүүдэд шагналыг нь гардуулахаар хөдөө орон нутгийг зорих гэж байна. Сайд нарын энэ удаагийн томилолтын бас нэг зорилго нь өвөлжилтийн нөхцөл байдал, тухайн орон нутаг бэлтгэлээ хэрхэн хангасантай газар дээр нь танилцах бөгөөд санал, дүгнэлтээ сар шинийн баярын дараа болох Засгийн газрын хуралдаанд оруулж хэлэлцүүлэхийг Ерөнхий сайд С.Батболд үүрэг болголоо. 

Улсын сайн малчнаар :

· Архангай аймгийн Батцэнгэл сумын Дэл багийн малчин Бандийн Баасанхүү, Өгийнуур сумын Орхон багийн Должингийн Цогоо, Хайрхан сумын Могой багийн малчин Зэвгийн Өлзийбадрах

· Баян-Өлгий аймгийн Буянт сумын Хөх эрэг багийн малчин Зейнолдагийн Өмиртай, Цэнгэл сумын 3 дугаар багийн Жапарын Оралхан

· Баянхонгор аймгийн Баацагаан сумын 3 дугаар багийн малчин Цозонгийн Цогбадрах, Баян-Овоо сумын 3 дугаар багийн малчин Бямбын Лхагвасүрэн, Өлзийт сумын 2 дугаар багийн малчин Даваадоржийн Батбаяр

· Булган аймгийн Гурванбулаг сумын Тогоо багийн малчин Равжаагийн Дашзэвэг, Орхон сумын 3 дугаар багийн малчин Чимэдбалжирын Отгонбаяр

· Говь-Алтай аймгийн Төгрөг сумын 4 дүгээр багийн Гончигсүрэнгийн Энхтөр, Цээл сумын Бүрэнжаргалан багийн Ванчигийн Дүгэрсүрэн

· Говьсүмбэр аймгийн Баянтал сумын 1 дүгээр багийн малчин Лхамын Банди

· Дархан-Уул аймгийн Дархан сумын 3 дугаар багийн малчин Шаравын Ганцэцэг

· Дорноговь аймгийн Дэлгэрэх сумын Цагаан хад багийн Дамбын Намсрай, Хатанбулаг сумын Агаруут багийн Шарнайн Чинбат

· Дорнод аймгийн Баянтүмэн сумын 3 дугаар багийн Цогдэлгэрийн Жаргал

· Дундговь аймгийн Говь-Угтаал сумын 1 дүгээр багийн Наваантаягийн Жаргалсайхан, Гурвансайхан сумын Элгэн багийн Дондовын Дашдорж, Эрдэнэдалай сумын 4 дүгээр багийн Доржсамбын Юндэн

· Завхан аймгийн Дөрвөлжин сумын Буурал багийн Нанжийхүүгийн Цэвэгдорж, Түдэвтэй сумын Аргалант багийн Намсрайжавын Арийлгаа, Цэцэн-Уул сумын Жаргалант багийн Омборын Сүхбат

· Өмнөговь аймгийн Манлай сумын Жаргалант багийн Ишдоржийн Мөнхбат

· Өвөрхангай аймгийн Бүрд сумын 1 дүгээр багийн Сэрээнэндоржийн Сандагдорж, 3 дугаар багийн Батнасангийн Лхаасүрэн, Хайрхандулаан сумын 5 дугаар багийн Дуламдоржийн Тогмид

· Сэлэнгэ аймгийн Жавхлант сумын Моностой багийн Чурайн Эрдэнээ, Орхонтуул сумын Хонгор-Овоо багийн Чойрогийн Баасанжав

· Сүхбаатар аймгийн Халзан сумын 3 дугаар багийн Ухнаагийн Адъяа, Эрдэнэцагаан сумын 7 дугаар багийн Чойнжоогийн Цоггэрэл

· Төв аймгийн Баянцагаан сумын 4 дүгээр багийн Доохүүгийн Лхагвасүрэн, Эрдэнэсант сумын 2 дугаар багийн Дотийн Намхай

· Увс аймгийн Өндөрхангай сумын Цалуу багийн Лутын Халзанхүү, Сагил сумын Боршоо багийн Гэнэнгийн Батжаргал, Тэс сумын 1 дүгээр багийн Даваагийн Гэжээ

· Ховд аймгийн Зэрэг сумын Гүвээ багийн Өлзийн Цэнд-Аюуш, Манхан сумын Тахилт багийн Хасавын Хаянхярваа, Чандмань сумын Тахилт багийн Авирын Энхтайван

· Хөвсгөл аймгийн Арбулаг сумын 5 дугаар багийн Ширнэнгийн Батбаяр, Рэнчинлхүмбэ сумын Ходон багийн Жанчивын Хүүжий

· Хэнтий аймгийн Баянхутаг сумын 3 дугаар багийн Насангийн Жамсранжав, Жаргалтхаан сумын 2 дугаар багийн Зундуйн Пүрэвжав нарын 43 хүн тодорлоо.

Эдгээр малчид удам залгасан малчид төдийгүй цас зудын гамшгийг өөрсдийн идэвх зүтгэл,, хөдөлмөрийнхөө хүчээр малын хохирол, гарзгүй даван туулсан юм.

Мөн мал сүргээ өсгөхийн зэрэгцээ мал аж ахуйгаа эрчимжүүлэх, малын чанарыг сайжруулах, эрүүлжүүлэх, бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл, борлуулалтаа нэмэгдүүлэх, сум, орон нутгийн хөгжид тодорхой хандив туслалцаа үзүүлэх, ажлын байр бий болгох, ядуу өрхийг малжуулах, малаа даатгуулах, залуу малчдад арга туршлагаа зааж сургах, бэлчээрийг нөхөн сэргээх, булаг шандын эхийг хамгаалах, “Үдийн цай” хөтөлбөрт сүү, цагаан идээ нийлүүлэх зэрэгт идэвх санаачлагатай оролцож бусдыгаа манлайлсан байна.

 Дорнод аймгийн Булган сумын 3 дугаар багийн Самдангийн Итгэл, Дархан-Уул аймгийн Хонгор сумын Салхит багийн Цэрэндоржийн Сэржмаа, Төв аймгийн Батсүмбэр сумын Үдлэг багийн Даваахүүгийн Отгонбаатар нар “Улсын тэргүүний фермер”-ээр шалгарлаа.

Тэргүүний фермерүүд 3 жилийн хугацаанд сүүний болон хосолмол ашиг шимт цэвэр үүлдрийн хар, шар тарлан, алатау үүлдрийн үхэр үржүүлж, саалийн 305 хоногт нэг үнээнээс 3200-4500 литр сүү авсан байна. Мөн 2-9 га хадлангийн талбайг хашиж га-гаас авах ургацын хэмжээг нэмэгдүүлэн, хэрэгцээт өвс, тэжээл, даршийг 100 хувь хангаж, усан хангамжаа бүрэн шийджээ. Тэргүүний фермерүүд аж ахуйдаа жил бүр 10-35 сая төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийж, 3-5 хүнийг ажлын байртай болгосон байна.

Тэд байгаль орчинд халгүй аргаар аж ахуйгаа эрхлэн, орчны ариун цэвэр, эрүүл ахуй, халдваргүйжилтийг бүрэн шийдэж, экологийн цэвэр бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх нөхцөл бүрдүүлэн, малаа даатгалд бүрэн хамруулж мал бүрийг хувийн дугаартай болгожээ. Нэг малаас авах ашиг шимийг жил дараалан нэмэгдүүлж, мэргэжлийн байгууллагаар баталгаажуулсан цөм сүрэг болон зохиомлоор хээлтүүлсэн үнээний тоо нь жил дараалан өссөн, баталгаажсан малыг үржлийн зориулалтаар худалдсан зэрэг олон шалгуураар бусдыгаа хошуучилж Улсын тэргүүний фермер цол хүртэж байна. 

Архангай аймгийн Эрдэнэбулган сумын “Хасу Мандал”, Дорнод аймгийн Баянтүмэн сумын “Модун Шанью”, Орхон аймгийн Жаргалант сумын “Бүтлийн ундарга”, Сэлэнгэ аймгийн Сайхан сумын “Ургацын ундраа”, Түшиг сумын “Анхтамир”, Цагааннуур сумын “Баяндулаан-Уул”, Төв аймгийн Угтаалцайдам сумын “Уушиг хайрхан”, “Мөнхшижир тариа”, Цээл сумын “Шим үр”, Хэнтий аймгийн Норовлин сумын “Мөнх-Улз” компанийг “Улсын тэргүүний тариаланч хамт олон”-оор шалгарууллаа.

Тэргүүний тариаланч хамт олон болзол хангасан аж ахуйн нэгжүүд сүүлийн 3 жил дараалан улсын дундаж ургацаас үр тариа 4-11 цн-ээр илүү авсан бөгөөд үр, техник, технологи, сав агуулах, үтрэм, техник үйлчилгээний байрандаа шинэчлэл хийхийн зэрэгцээ орон нутгийнхаа залуус болон орлого багатай өрхүүдэд дэмжлэг үзүүлж, ажлын байраар хангасан байна.

Улсын тэргүүний тариаланчаар:

· Баян-Өлгий аймгийн Алтанцөгц сумын Дарешханы Хабылхан

· Булган аймгийн Булган сумын Гомбын Дорж

· Говь-Алтай аймгийн Чандмань сумын Дамбажавын Батсүх

· Говьсүмбэр аймгийн Сүмбэр сумын Сүрэн-Ухнын Батцоож

· Дархан-Уул аймгийн Орхон сумын Ноосонгийн Алтансүх, Хонгор сумын механикжуулагч Рэнцэнхандын Баярсайхан

· Дорнод аймгийн Хэрлэн сумын Жаавайн Сүхбаатар

· Сэлэнгэ аймгийн Цагааннуур сумын механикжуулагч Сахилтын Баатар, Шаамар сумын Цэрэвийн Даваасамбуу

· Төв аймгийн Борнуур сумын Баатарын Агваансодном, Сүмбэр сумын механикжуулагч Бямбын Шонхоон, Цээл сумын механикжуулагч Батжавын Дамдинсүрэн

· Увс аймгийн Улаангом сумын Санжийн Нохойжав

· Ховд аймгийн Ховд сумын Буралбайн Кадирхан

· Хөвсгөл аймгийн Мөрөн сумын Мижиддоржийн Гантөмөр нар шалгарлаа.

“Тэргүүний тариаланч”-ийн болзол хангасан иргэд нөөц боломжоо ашиглан хөрсний үржил шим, чийг хамгаалах зорилгоор талбайгаа био болон органик бордоогоор бордох, суваг шуудуу татах, усалгааны хэмнэлтэт технологи үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх зэрэг ажлыг санаачлан хийсэн байна. Ингэснээр улсын дундаж ургацаас төмс 80-100 цн, хүнсний ногоо 60-250 цн илүү хураан авчээ.

Мөн сум, орон нутгийн залуучууд, ядуу өрхүүдэд арга, туршлагаа зааж сургахын зэрэгцээ 10 хүртэлх хүнийг байнгын болон түр ажлын байраар хангажээ гэж Засгийн газрын Хэвлэл, мэдээллийн албанаас мэдээллээ.  

ЦЭРГИЙН АЛБАН ХААГЧИДТАЙ ХОЛБООТОЙ ЖУРМУУДЫГ БАТАЛЛАА

Цэргийн албан хаагчийн гэр бүлд тэтгэмж олгох, орон сууцны дэмжлэг үзүүлэх, цэргийн тэтгэвэр авагчийн цалин, нийгмийн даатгалын шимтгэлийн зөрүүг нийгмийн даатгалын санд төлөх журмыг Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцэн баталлаа.

Энэ дагуу алслагдсан аймаг, сумын нутаг дэвсгэрт байрлах цэргийн анги, байгууллага /зэвсэгт хүчин, хил, дотоодын цэрэг, тагнуул, цагдаа, шүүхийн шинжилгээний, онцгой байдлын асуудал эрхэлсэн болон шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх/-д ажиллаж байгаа генерал, комиссар, офицер, ахлагч нарын гэр бүлийн гишүүний аль нэг нь 3 сараас доошгүй хугацаагаар ажил хөдөлмөр эрхлээгүй бол хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээгээр улирал тутамд нэг удаа тэтгэмж олгох юм.  

Засгийн газраас цэргийн албан хаагчид олгох орон сууцны дэмжлэг нь орон сууц худалдан авах, нөхцөлөө сайжруулах, хувийн орон сууц барих болон орон сууцны зээлийн урьдчилгаа төлбөрийн тодорхой хэсгийг санхүүжүүлэхэд зарцуулагдана. Дэмжлэгийн мөнгөн дүн нь төрийн албан хаагчид олгох орон сууцны зээлийн хэмжээний 30 хувиас багагүй байхаар журамд тусгасан байна.

Цэргийн алба хаасан болон нийгмийн даатгалын шимтгэл төлсөн хугацааг нэгтгэн тооцох, цэргийн алба хаасан 1 жилийг 1 жил 6 сар иргэний байгууллагад ажиллан нийгмийн даатгалын шимтгэл төлсөн хугацаанд оруулан тооцно. Мөн иргэний байгууллагад ажиллан нийгмийн даатгал төлсөн 1 жилийг 6 сар цэргийн алба хаасан хугацаанд оруулан тооцохтой холбогдуулан цэргийн тэтгэвэр авагчийн цалин, нийгмийн даатгалын шимтгэлийн зөрүүг нийгмийн даатгалын сангийн дансанд төлөх юм.

БҮС НУТГИЙН ТЭЭВРИЙН ДЭД БҮТЦИЙГ ХӨГЖҮҮЛНЭ

Монгол Улсын Засгийн газар, ХБНГУ-ын Засгийн газар хооронд байгуулсан санхүүгийн хамтын ажиллагааны хэлэлцээрийн хүрээнд хэрэгжих “Улаанбаатар хотын хүнсний хангамжийг сайжруулах зорилгоор бүс нутгийн тээврийн дэд бүтцийг хөгжүүлэх төсөл”-ийн Нэмэлт зээлийн хэлэлцээрийг соёрхон батлах тухай хуулийн төслийг дэмжиж Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэхээр болов.

Төсөл батлагдвал нэмэлт зээлийн хөрөнгөөр Сонгинохайрхан дүүргийн Жаргалант тосгон хүртэлх 16,6 км хатуу хучилттай замыг шинэчлэнэ. Ингэснээр тухайн орон нутагт үйлдвэрлэсэн хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүнийг нийслэлд саадгүй авчирч хүн амын хэрэгцээнд нийлүүлэхэд тодорхой хувь нэмэр оруулна гэж тооцоолж байна.  

“Улаанбаатар хотын хүнсний хангамжийг сайжруулах зорилгоор бүс нутгийн тээврийн дэд бүтцийг хөгжүүлэх” төсөл нь сумдын авто замын тээврийн дэд бүтцийг шинэчлэх замаар хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэлийг дэмжих, хотын хүн амыг дотооддоо үйлдвэрлэсэн баталгаатай хүнсээр хангах, байгаль орчныг хамгаалах, импортын хүнсний бүтээгдэхүүнээс хараат байдгийг багасгах зорилготой.

Төслийн өмнө авсан 4,5 сая еврогийн зээлээр Улаанбаатар-Дархан-Алтанбулаг чиглэлийн замаас салаалан Төв аймгийн Борнуур сум хүртэлх 7.45 км, Жаргалант сум чиглэлийн 24.72 км авто замыг шинэчлэнэ. Нийт 7 сая еврогийн санхүүжилт бүхий зээлийн эргэн төлөх хугацаа 40 жил, зээлийн үндсэн төлбөрөөс чөлөөлөгдөх хугацаа 10 жил, зээлийн хүү жилийн 0,75 хувь юм.

ДЭД БҮТЦИЙН ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТЫГ ДЭМЖИНЭ

Монгол Улсын Засгийн газар, Олон улсын хөгжлийн ассоциацийн хооронд байгуулах “Уул уурхайн дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалтыг дэмжих төсөл”-ийн Санхүүжилтийн хэлэлцээрийн төслийг зарчмын хувьд дэмжиж, Улсын Их Хурлын холбогдох Байнгын хороотой зөвшилцөхөөр боллоо.

Төслийн хүрээнд уул уурхайн салбарыг дэмжих дэд бүтцийн томоохон төслүүдийн техникийн үнэлгээ, санхүү эдийн засаг, нийгэм, байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөллийн дүн шинжилгээ, хууль эрх зүйн орчны үнэлгээг багтаасан техник, эдийн засгийн үндэслэл боловсруулна. Мөн төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн гэрээ, хэлцлийн удирдлагын чадавхийг хөгжүүлэхээр төлөвлөжээ.

“Уул уурхайн дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалтыг дэмжих төсөл” нь Дэд бүтцийн хөрөнгө оруулалтыг дэмжих, Чадавхийг бэхжүүлэх, мэдлэг шилжүүлэх, Гүний усны удирдлага, Төслийн удирдлага гэсэн 4 хэсэгтэй. Төслийг 2011 оны 6 дугаар сараас 2016 оны 5 дугаар сарын 30-ны хооронд хэрэгжүүлэх юм байна.

ҮНЭТ ЦААС ГАРГАХ ШААРДЛАГАГҮЙ

2010 оны 4 дүгээр саын 23-ны өдөр Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлсэн “Засгийн газрын үнэт цаас гаргахыг зөвшөөрөх тухай” Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг эгүүлэн татахаар Засгийн газрын хуралдаанаас шийдвэрлэлээ. 2010 оны төсвийн жилд 170 тэрбум төгрөгийн үнэт цаас гаргаж төсвийн алдагдал болон улсын төсвийн улирлын чанартай орлогын дутагдлыг нөхөхөөр төлөвлөж байсан. Гэвч 2010 оны эхний 11 сарын төсвийн гүйцэтгэл, 12 дугаар сарын хүлээгдэж байгаа гүйцэтгэлээс харахад энэ онд үнэт цаас гаргах шаардлагагүй болжээ.

2009 онд Монголбанкинд арилжаалсан 230 тэрбум төгрөгийн 4 төрлийн үнэт цаас нь 365 хоногийн хугацаатай, хоёрдогч зах зээлд арилжаалагдах боломжтой байв. Үнэт цааснуудын эргэн төлөлтийг хугацаанаас өмнө, хүүгийн хамт эргүүлэн төлж байгаа бөгөөд 2010 оны 11 дүгээр сарын эцсийн байдлаар 33 тэрбум төгрөгийн үлдэгдэлтэй болоод байна. Үлдэгдлийг тогтоосон хугацаанд хүүгийн хамт эргүүлэн төлөх юм.

“ЭХ ОРОНЧДЫН ӨДӨР”, УЛС ТӨРИЙН НАМ БАЙГУУЛАГДСАНЫ 90 ЖИЛИЙН ОЙГ ТЭМДЭГЛЭНЭ

Монгол Улсад улс төрийн нам байгуулагдсаны 90 жилийн ойн арга хэмжээг зохион байгуулах Үндэсний хорооны бүрэлдэхүүн, ойг тэмдэглэн өнгөрүүлэх арга хэмжээний хүрээнд хийх ажлын төлөвлөгөөг Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцэн баталлаа. 1921 онд Монгол Улсад анх улс төрийн нам байгуулагдан тэмцэл хийн Хаант засгийг халж, улс орноо харийн түрэмгийлэгчдээс чөлөөлсөн билээ. Энэ тэмцлийн үр дүнд Монгол орон тусгаар тогтнолоо тунхаглан зарлаж, хөгжлийн шинэ замыг сонгон хөгжиж эхэлсний дээр, дэлхийн улс орнуудтай адил тэгш эрхтэйгээр харилцах боломжтой болсон юм.

2011 оны 3-р сард “Эх орончдын өдөр”, Монгол Улсад улс төрийн нам байгуулагдсаны 90 жилийн ой тохиож байна. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч 2009 оны 11 дүгээр сарын 25-ны өдөр зарлиг гарган Ардчилсан хувьсгалын 20 жилийн ой, Эх орончдын өдөр, Монгол Улсад улс төрийн нам байгуулагдсаны 90 жилийн ойг орон даяар тэмдэглэх, зохион байгуулах арга хэмжээ авч ажиллахыг Засгийн газарт чиглэл болгосон юм.

САНХҮҮЖИЛТИЙН ХЭЛЭЛЦЭЭРИЙГ ДЭМЖИВ

Монгол Улсын Засгийн газар, Азийн хөгжлийн банк хооронд байгуулах “Бүс нутгийн логистикийн төвийг хөгжүүлэх төсөл”-ийн Санхүүжилтийн хэлэлцээрийг соёрхон батлах тухай хуулийн төслийг хэлэлцэн дэмжээд Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэхээр тогтлоо. Төслийг хэрэгжүүлэхийн тулд манай улс Азийн хөгжлийн банкнаас 40 сая ам. долларын хөнгөлөлттэй зээл, 5 сая ам. долларын буцалтгүй тусламж авахаар төлөвлөөд байна.

Төслийн хүрээнд Замын-Үүдийн хяналт шалгалтын цэг, ачаа дамжин өнгөрүүлэх газрын ачааллыг багасгах, зохицуулах зорилгоор ачааны холимог тээвэр, логистикийн үйлчилгээг хөгжүүлэх, Замын-Үүд өртөөнд холимог тээврийн терминал, аж ахуй, логистикийн үйлчилгээ бий болгох юм.

АГЕНТЛАГУУДЫН ДАРГА НАРЫГ ТОМИЛЛОО

Засгийн газрын хуралдаанаар Рэнцэнгийн Содхүүг Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газрын, Шагдарсүрэнгийн Энхбатыг Эрүүл мэндийн газрын, Жалавсүрэнгийн Бат-Эрдэнийг Мэдээлэл, шуудан, харилцаа холбоо, технологийн газрын, Цэвэлсодномын Ганхүүг Газрын харилцаа, барилга, геодези, зураг зүйн газрын, Баагаагийн Баттөмөрийг Татварын ерөнхий газрын даргын албан тушаалд тус тус томиллоо.

“ОЮУТОЛГОЙ” ТӨСЛИЙН ТАЛААРХ МЭДЭЭЛЛИЙГ СОНСЛОО

Засгийн газрын өнөөдрийн хуралдаанд Оюутолгойн зэс, алтны ордыг ашиглах “Оюутолгой” төслийн хэрэгжилтийн явцын талаарх танилцуулгыг ЭБЭХ-ний сайд Д.Зоригттанилцууллаа. Тэрбээр ордын нөөц, техник-эдийн засгийн үндэслэл, эдийн засгийн тооцоо, Монголын тал хувь нийлүүлэгч болсон талаар болон Монголын талын бусад оролцоо, үйл ажиллагаа, барилга, бүтээн байгуулалтын ажлын явц, ажиллах хүчин болон сургалтын төлөвлөгөө, төслийн ханган нийлүүлэлтийн талаарх хамгийн сүүлийн үеийн мэдээллийг дэлгэрэнгүй өглөө.              

Танилцуулгаас харахад Оюутолгойн ордын Хөрөнгө оруулалтын гэрээнд гарын үсэг зурснаас хойш 6 сарын хугацаанд хийж гүйцэтгэх ажлын төлөвлөгөө буюу гэрээ хүчин төгөлдөр болох нөхцөлүүдийг хангахад шаардлагатай арга хэмжээг Засгийн газар, хөрөнгө оруулагч талын зүгээс авч xэрэгжүүлж байгаа юм байна.  Хувь нийлүүлэгчдийн гэрээний дагуу“Айвенхоу Майнз Монголия Инк” ХХК-ийн нэрийг 2009 оны 11 дүгээр сард “Оюутолгой” ХХК болгон албан ёсоор өөрчилжээ. Ийнхүү гэрээ хүчин төгөлдөр болох нөхцөлүүдхангагдсантай холбогдууланОюутолгойн ордыг ашиглах Хөрөнгө оруулалтын гэрээ 2010 оны 3 дугаар сарын 31-ний өдөр хүчин төгөлдөр болсон.

“Оюутолгой” ХХК ньордыг ашиглахТЭЗҮ-ийн дагуу “Оюутолгой” төслийн олборлолтын үйл ажиллагааг 2013 онд эхлүүлэхээр төлөвлөсөн ч барилгын ажлын төлөвлөгөө, хийгдэх хөрөнгө оруулалтыг богино хугацаанд шахаж ажилласнаар олборлолтыг 2012 онд эхлүүлэх боломжтой гэж үзэж байгаа ажээ.

Төслийн хугацааны туршид дэлхийн зах зээл дээрх нэг тонн цэвэр зэсийн үнийг дунджаар 4408.0 ам.долларт хэлбэлзэнэ гэж тооцоход “Оюутолгой” төслөөс төрөл бүрийн татвар, төлбөр, хураамж болон ногдол ашгийн орлогоор Монголын тал нийт 29.1 тэрбум ам.долларын орлого олох тооцоотой байгаа бол Хөрөнгө оруулагчийн хувьд “Оюутолгой” төслөөс нийт 25.7 тэрбум ам.долларын орлого олох тооцоотой байна. “Оюутолгой” төслөөс Монголын талын олох 29.1 тэрбум ам.долларын 9.9 тэрбум төгрөгийн орлого нь “Оюутолгой” төсөлд Монгол Улсын Засгийн газрын эзэмших 34 хувьд ногдох ногдол ашгийн орлого, 19.2 тэрбум төгрөгийн орлого нь Монгол Улсын хууль тогтоомжийн дагуу төсөвт төвлөрүүлэх татварын орлогоос тус тус бүрдэхээр байгаа тооцоо гарсан байна.

Засгийн газар болон Хөрөнгө оруулагчийн төслөөс хүртэх ашгийг өнөөгийн цэвэр үнэ цэнэд шилжүүлж үзвэл, Монголын тал “Оюутолгой” төслөөс нийт 5.0 тэрбум ам.долларын орлого хүртэх бол Хөрөнгө оруулагч 3.5 тэрбум ам.долларын орлого олох тооцоотой байна. Үүнээс үзэхэд Монгол Улс “Оюутолгой” төслийн нийт ашгийн 59.0 орчим хувийг хүртэхээр байгаа бол Хөрөнгө оруулагч 41.0 орчим хувийг хүртэхээр байна.

Дэлхийн зах зээл дээрх цэвэр зэсийн үнийг 4408.0 ам.долларт хэлбэлзэнэ гэж тооцвол “Оюутолгой” төслийн хуримтлагдсан мөнгөн урсгал 2017 оноос эхлэн эерэг гарах тооцоог мэргэжлийн яам хийжээ.

Монгол Улсын Засгийн газар болон“Айвенхоу Майнз Монголиа Инк” ХХК, “Айвенхоу Майнз Лимитед”, “Рио Тинто Интернэшнл Холдингс Лимитед”-ийн хооронд байгуулсан Хөрөнгө оруулалтын гэрээ 2010 оны 3 дугаар сарын 31-ний өдөр хүчин төгөлдөр болсонтой холбогдуулан Хувь нийлүүлэгчдийн гэрээний дагуу Засгийн газрыг төлөөлөн “Оюутолгой” ХХК-ийн хувьцааны 34 хувийг эзэмшигч болох нөхцөл төрийн өмчит “Эрдэнэс МГЛ” ХХК-д бүрдсэн. Хөрөнгө оруулалтын гэрээ хүчин төгөлдөр болсноос хойш “Оюутолгой” ХХК-ийн Төлөөлөн удирдах зөвлөл /ТУЗ/ болон Хувь нийлүүлэгчдийн хурал тус тус 2 удаа хуралджээ.

Удаа дараа хэлэлцэж ярилцсаны дүнд “Оюутолгой” ХХК-ийн Хянан шалгах зөвлөлийг 3 хүний бүрэлдэхүүнтэйгээр байгуулах нь зүйтэй гэдэг дээр талууд санал нэгдсэн байна. Хувь нийлүүлэгчдийн өнгөрсөн оны наймдугаар сарын 24-нд болсон хоёрдугаар хурлаар компанийн 2010 оны санхүүжилтэд зориулж давуу эрхийн хувьцаа гаргах асуудлыг хэлэлцэж батлах, компанийн дүрэмд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах зэрэг асуудлыг хэлэлцэж холбогдох шийдвэрийг гаргасан байна.

“Оюутолгой” төслийн барилгын ажлын одоогийн үе шат болон үйлдвэрлэлийн шатанд шаардлагатай ажиллах хүч, төсөлд шаардлагатай бараа бүтээгдэхүүний ханган нийлүүлэлт, хөрөнгө оруулалтын гэрээнд заасан сургалтын хөтөлбөрийн хэрэгжилт, төслийн санхүүжилт зэрэг асуудалд Монголын талын ТУЗ-ийн гишүүд болон “Эрдэнэс МГЛ” ХХК анхаарал хандуулан ажиллаж байгаа ажээ.

Түүнчлэн, “Оюутолгой” төслийн хөдөлмөр эрхлэлт, ажиллах хүчний талаар тодорхой бодлого боловсруулж ажиллах үүрэг бүхий ажлын хэсгийг Нийгмийн хамгаалал, хөдөлмөрийн дэд сайд Д.Нямхүүгээр ахлуулан НХХЯ-наас байгуулсан бөгөөд тус ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнд “Оюутолгой” ХХК, “Эрдэнэс МГЛ” ХХК, НХХЯ-ны удирдах албан тушаалтнууд орж ажиллан төслийн ажиллах хүчний хүрээнд тулгамдаж буй асуудлыг шийдвэрлэх чиглэлтэйгээр ажиллаж байна.

“Оюутолгой” ХХК-иас ирүүлсэн мэдээллийн дагуу “Оюутолгой” төслийн хүрээнд нийт 3 жилийн хугацаанд хийгдэх барилга, угсралтын ажил 2010 оны 09 дүгээр сарын байдлаар төлөвлөсөн хуваарийн дагуу хийгдэж байна.

Тус компаниас ирүүлсэн мэдээллийн дагуу төслийн хүрээнд хийгдсэн болон хийгдэхээр төлөвлөгдөж буй томоохон ажлын талаар товч танилцуулахад, өдөрт 100,000 тонн хүдэр боловсруулах хүчин чадал бүхий 1,2 тэрбум долларын төсөвт өртөгтэй баяжуулах үйлдвэрийн суурь, баяжмал тээвэрлэх шугамын ажил хуваарийн дагуу явагдаж, 2010 оны 09 дүгээр сарын байдлаар 25,000 метр.куб бетон цутгалтын ажил хийгдсэн байна. Далд уурхайн малталтын ажлыг үргэлжлүүлэн хийж байгаа бөгөөд одоогийн байдлаар 4 км орчим хонгил гаргах газар шорооны ажлыг 1300 метрийн гүнд гүйцэтгэсэн байна.

Үйлдвэрлэлийн зориулалттай 2 дугаар босоо амны 90 метр өндөр цамхагийн барилгын ажил үргэлжилж байна. Үйлчилгээний зориулалттай 1 дүгээр босоо амны хөндлөн малталт нэвтрэлтийн ажил төлөвлөсний дагуу явагдаж байна. Цагт 200 куб метр зуурмаг бэлтгэх хүчин чадалтай Бетон зуурмагийн үйлдвэр ашиглалтад орж, нийт 32,000 метр.куб бетон зуурмаг үйлдвэрлээд байна.

Түүнчлэн, барилгын эхний үе шатанд шаардлагатай 24 Мегаваттын дизель цахилгаан станц болон 35 кВ-ын түгээх сүлжээ баригдаж дуусах шатандаа ороод байна. Орон нутгийн нисэх онгоцны буудал баригдаж 2010 оны 9 дүгээр сард ашиглалтад орсон. 4,0 сая ам.долларын төсөвт өртөг бүхий дээрх ажлыг дотоодын аж ахуйн нэгжээр гүйцэтгүүлсэн байна.

220 кВ-ын цахилгаан дамжуулах агаарын шугам барих ажлын зураг, ТЭЗҮ-ийг боловсруулсан бөгөөд барилгын ажлын төсөвт өртөг нь 68,0 сая ам.доллар байхаар төлөвлөгдөж байна. Түүнчлэн, 450 МВт-ын хүчин чадал бүхий цахилгаан станцыг Тавантолгойн нүүрсний ордод түшиглэн барих боломжийг судлах судалгааны ажил хийгдэж байна.

ЭБЭХ-ний сайд “Оюутолгой” төсөлд ажиллах хүч болон сургалтын төлөвлөгөөний талаар ч мөн танилцууллаа. 2010 оны 10 дугаар сарын байдлаар “Оюутолгой” төсөлд нийт 5700 гаруй ажилтан ажиллагсад, гэрээт ажилтан ажиллаж байгаагийн 63% буюу 3600 гаруй нь Монголчууд байна. “Оюутолгой” ХХК нь төслийн сургалтын стратеги болон төлөвлөгөөг БСШУЯ-тай хэрэгжүүлж байгаа бөгөөд сургалтын хөтөлбөрт жилд 850-1000  хүн хамрагдаж, төлөвлөгөөний дагуу ирэх 5 жилийн хугацаанд ойролцоогоор 78 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалт хийхээр төлөвлөжэ.  

Түүнчлэн БСШУЯ, НХХЯ-тай хамтран 36 тэрбум төгрөгийн төсөвт өртөгтэй мэргэжилтэй боловсон хүчин бэлтгэх хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж эхэлсэн байна. Тус компаниас санхүүжүүлэх уг хөтөлбөрийн хүрээнд Мэргэжлийн сургалт үйлдвэрлэлийн төвүүдэд 3300 мэргэжилтэй ажилчдыг бэлтгэх бөгөөд эдгээр нь “Оюутолгой” төсөл болон бусад уул уурхай, зам, төмөр зам, барилгын төслүүдэд ажиллах боломжтой болох юм.

2010 он гарснаас хойш “Оюутолгой” төслийн хүрээнд Монгол Улсад үйл ажиллагаа явуулдаг компани, аж ахуйн нэгжүүдтэй нийт 887,0 сая ам.долларын өртөг бүхий төслийн гэрээг байгуулсан байна. Түүнчлэн, цаашид монголын аж ахуйн нэгж, байгууллагуудаас сонгон шалгаруулж гүйцэтгүүлэх нийт 238,8 сая ам.долларын ажил үйлчилгээний жагсаалтыг батлан гаргажээ.  

“Оюутолгой” төсөлд үйлчилгээ үзүүлж, бараа нийлүүлдэг Монгол Улсад бүртгэлтэй нийт 2400 аж ахуйн нэгж байдаг бөгөөд томоохон ажил, үйлчилгээ нийлүүлэгч байгуулагуудаас дурдвал, Хасу, Барилга корпораци, Хэт, Моннис, Монроуд, MCS, Петровис, Аэро Монголиа зэрэг компаниуд төслийн үйл ажиллагаанд оролцож байна. Төслийн ханган нийлүүлэлтийг Бээжин дэх Ханган нийлүүлэлтийн хэсгээс гүйцэтгэдэг байсныг Ажлын байнгын хорооны болон ТУЗ-ийн Монголын талын гишүүдийн хүсэлтээр Улаанбаатар хотод нүүлгэн шилжүүлэх ажил хийгдэж байна

“Оюутолгой” төсөлд туслан гүйцэтгэгчээр ажиллаж байгаа аж ахуйн нэгж, байгууллагуудаас 1 сая ам.доллараас дээш өртөгтэй бараа, ажил үйлчилгээний гэрээ байгуулахаар  20 аж ахуйн нэгж шалгараад байгаа ажээ. Ирэх оны хүрээнд төслийн хүрээнд дотоодын аж ахуйн нэгж, байгууллагуудаас сонгон шалгаруулж гүйцэтгүүлж болох нийт 238,8 сая ам.долларын ажил үйлчилгээний жагсаалтыг “Оюутолгой” ХХК-иас гаргажээ.

Үүнд:

Дотоодын аж ахуйн нэгж, байгууллагаас сонгон шалгаруулж гүйцэтгүүлэх төслүүд

№	Төслийн нэр	(Ам.доллар)
1	ОТ – Гашуунсухайтын хилийн боомт хүртэл цахилгаан шугам тавих	35 сая
2	ОТ – Гашуунсухайтын хилийн боомт хүртэл авто зам тавих	90 сая
3	Онгоц хөөрч буух байнгын талбай ба нисэх онгоцны буудал барих	30 сая
4	Монголын хилийн боомтыг засаж сайжруулах	19 сая
5	Дэд бүтцийн төслийн менежментийн үйлчилгээ үзүүлэх	6 сая
6	Уурхайн талбайгаас гадна орших кемпүүдийн хоол хүнсний хангамж	20 сая
7	Дээж хадгалах байгууламж барих	0.3 сая
8	Уурхайн угаалга цэвэрлэгээний байгууламж барих	14 сая
9	Хаягдлын далан босгох газар шорооны ажил	20 сая
10	Агуулах барих	4.5 сая
11	Гашуунсухайтад 581 м2 лаборатори барих	Зарлана
12	Баян-Овоод 625 м2 спортын танхим барих	Зарлана
13	Даланзадгад хотын 1100 м2 талбайд сэргээн сайжруулалт хийх	Зарлана
14	Ханбогдод 1325 м2 Захиргааны байр барих	Зарлана
15	Ханбогдод орон сууцны байр барих	Зарлана
16	Даланзадгадад хангамжийн болон бизнес хөгжлийн төв барих	Зарлана
17	Гашуунсухайт-Оюутолгой хооронд нарийн зам тавих	Зарлана
18	Даланзадгадад их сургууль барих	Зарлана
19	Ханбогдод 1200 м2 талбайтай Мэргэжлийн сургалт үйлдвэрлэлийн төв барих	Зарлана
20	Улаанбаатар хотод 1200 м2 талбайтай Мэргэжлийн сургалтын төвийг сайжруулах	Зарлана
21	Улаанбаатар хотод 1200 м2 талбайтай Мэргэжлийн сургалтын шинэ төв барих	Зарлана
22	Чойрт 1200 м2 талбайтай Мэргэжлийн сургалтын төв барих	Зарлана
23	Дарханд 1200 м2 талбайтай Мэргэжлийн сургалтын төв барих	Зарлана
24	Оюутолгойн 1-р шатны сургалтын байгууламж	Зарлана
25	Оюутолгойн 2-р шатны сургалтын байгууламж	Зарлана
Нийт		238.8 сая

Дээр дурдагдсан ажил үйлчилгээнээсдараахь төслүүдийг бүсийн хөгжилд чиглэн хэрэгжүүлэхээр “Оюутолгой” ХХК-иас төлөвлөж буй бөгөөд эдгээр ажил үйлчилгээний төсөвт өртөг нь 8.8 сая ам.доллар байхаар төлөвлөгдөж байна. Үүнд:

Бүсийн хөгжилд чиглэсэн төслүүд

№	Төслийн нэр	(Ам.доллар)
1	Гашуунсухайтын боомтыг хөгжүүлэх төсөл	1.8 сая
2	Гашуунсухайтын боомтын түр лаборатори	–
3	Баян-Овоо сумын спорт цогцолбор	450 мян.
4	Даланзадгадын сургалтын төвийн засвар, өргөтгөл	1.25 сая
5	Оюутолгойн Ханбогд дахь Оффисын барилга	650 мян.
6	Ханбогдын сургалтын төв	1.7 сая
7	Даланзадгадын ханган нийлүүлэгчдийг хөгжүүлэх төв	450 мян.
8	Чойрын сургалтын төвийг хөгжүүлэх төсөл	1 сая
9	Дарханы сургалтын төвийг хөгжүүлэх төсөл	1.5 сая
10	Ханбогдын цэцэрлэгт хүрээлэн	–
Нийт		8.8 сая

Мөн Гашуунсухайтын хилийн боомтын нэвтрүүлэх чадварыг сайжруулах, олон боомтыг байнгын ажиллагаатай, олон улсын чанартай боомт болгох үүднээс “Оюутолгой” ХХК-ийн зүгээс 1.6 сая ам. долларын хөрөнгө оруулалтыг өөрсдийн хөрөнгөөр хийж гүйцэтгэсэн бөгөөд 2011 онд мөн нийт 18 сая долларын хөрөнгө оруулалтыг хийхээр тус компанийн зүгээс төлөвлөөд ажиллаж байгаа юм байна.

ТОВЧХОН

·  Нийслэлийн агаарын бохирдлыг бууруулах тухай Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачлан боловсруулсан хуулийн төслийг Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцэн зарчмын хувьд дэмжиж, хэд хэдэн саналыг төсөл санаачлагчид уламжлахаар боллоо.

·  Газар хөдлөлтийн гамшгаас хамгаалах тухай” Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн зөвлөмж, хуралдааны тэмдэглэлийн дагуу Засгийн газраас хийж гүйцэтгэсэн ажлын явцын талаар Монгол Улсын Шадар сайд С.Энхболд танилцуулав. Үүнтэй холбогдуулан энэ асуудлыг Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлд танилцуулахыг даалгалаа.

Монгол улсын Ерөнхий сайд С.Батболд мах үйлдвэрлэгч аж ахуйн нэгжүүдийн удирдлагыг өнөөдөр ярилцлагад урьж, махны нийлүүлэлт хэвийн байхад махны үнэ  яагаад өсөөд байгааг, сар шинийн баяраар иргэд хямдхан мах худалдаж авах боломжтой эсэх, ууцны мах 300 мянгад хүрч байгаа нь үнэн үү гэдэг асуултад хариулт авлаа. Мөн энэхүү уулзалтын бас нэг зорилго нь Засгийн газраас 2011 оныг хүнсний аюулгүй байдал, хангамжийг нэмэгдүүлэх чанаржуулах асуудлыг гол зорилтоо болгон ажиллаж байгаатай холбоотой юм.

Уулзалтад ХХААХҮ-ийн сайд Т.Бадамжунай, хотын мэр Г.Мөнхбаяр нар ч хүрэлцэн ирсэн байв. Мөн түүнчлэн маргааш болох  хүнс хөдөө аж ахуйн улсын зөвлөгөөний бэлтгэл ажлын хүрээнд ч уг уулзалт болж байгааг Засгийн газрын тэргүүн тодотгож байлаа. Мөн  зуд болоход  хүн бүр л анхаарч сонсдог, бас монгол хүн бүрт хамааралтай сэдэв болохоор уулзалт үр дүнтэй болно гэдэгт итгэлтэй байгаагаа ч нуусангүй.

Уулзалтын эхэнд Ерөнхий сайд товч мэдээлэл хийхдээ, Монгол улсын засгийн газраас хүн амын хүнсний баталгаат байдлыг хангах чиглэлээр олон хөтөлбөрүүд амжилттай хэрэгжсэнээр хөдөө аж ахуй, аж үйлдвэрийн салбарт бодитой өсөлтүүд гарч байгааг дурьдаад, энэ салбарын бүтээгдэхүүний өсөлт өнгөрсөн оныхоос 27.5 хувиар өсч, 454.4 тэрбум төгрөгт хүрснийг тэмдэглэлээ.

Ерөнхий сайдын асуултад салбарын сайд хариулахдаа ууцны мах 300 мянга хүрсэн гэх  хэвлэлд гарч байгаа мэдээллийг няцаав. Ууцны махыг гурав ангилж байгаа бөгөөд жижгэвтэр нь 90.000-100 мянга, дунд орчим нь 100.000-150.000,харин том нь 150.000-200.000 орчим төгрөг байгааг дуулгасан. Харин махны үнэ өссөн шалтгааныг зүүн аймгууд болон Төв аймгийн зүүн сумдаас  ирэх  махны нийлүүлэлт зогссоноос үүдэлтэйг тайлбарлаж байлаа. Энэ сарын 15 –наас эхэлж нөөцийн махыг нийлүүлж эхэлсэн болохоор хэвийн байдалд орох болно гэдгийг ч  дуулгалаа.

Харин  нөөцийн махыг хичнээн цэгт ямархуу байдлаар борлуулж байгаа , иргэдэд хямд мах очиж чадаж байгааг  сонирхсон Ерөнхий сайдын асуултад Улаанбаатар хотын Ерөнхий менежэр Ч.Бат дараах хариултыг өглөө. Нийслэлийн иргэдийн хэрэгцээнд 2011 онд 12000 тонн нөөцийн мах бэлтгэж нийлүүлэх аж. Нэгдүгээр сарын 17-ны байдлаар мах бэлтгэлийн ажил 11.5 тонн буюу 96 хувьтай байгаа юм байна. Нийслэлийн нөөцийн махны бэлтгэлд 14 компани оролцож байгаа ажээ.

Нөөцийн махыг нийт 267 цэгээр нэгдүгээр сарын 15-наас эхэлж борлуулж байгаа бөгөөд 0.5 түүнчлэн 1 болон 3 кг-аар савлан, хонины махыг 3000, Үхрийн махыг 3500, Ямааны махыг 2400 төгрөгөөр тус тус худалдаалж байгаа юм байна. Өнгөрсөн гурав хоногийн хугацаанд нийтдээ 30 мянган тонн нөөцийн махыг борлуулаад байгааг ч дурьдлаа. Нөөцийн ийм хэмжээний мах нийлүүлэхэд  үнэ  нь  харьцангуй тогтворжсон  болохоор үлдсэн хувь нь гарахад цаашид улам тогтвортой, хэвийн болно  гэдгийг албаны хүмүүс амаллаа.

Нэг дүүргийн  хоёр дэлгүүрт нөөцийн махыг худалдаж байгаа бөгөөд энэ тухай хорооны даргад нь ч  дуулгасан гэдгийг мэдээлээд, сар шинээр иргэд ченжийн гар дамжсан үнэтэй мах бус, нөөцийн хямдхан мах худалдаж авах бололцоотойг хэллээ. Мөн энэ сарын 20-доос эхэлж нийслэлийн Баянгол,Баянзүрх, Сүхбаатар, Чингэлтэй дүүрэгт мах болон цагаан идээний үзэсгэлэн яармагыг зохион байгуулах болсныг ч энэ үеэр дуулгаж байв. Ямартай ч ирэх долдугаар сар хүртэл махны үнэ тогтвортой байхыг нийслэлийн удирдлагууд амалж байна.

Харин мах үйлдвэрлэгч нарын зүгээс цас зудтай байсан  энэ үед 12000 тонн мах бэлтгэж чадсан нь том амжилт гэдгийг хэлээд, малчдад татаасыг нь өгчихдөг болчихвол махны үнэ өсөхөөс эхлээд жилийн жилд яригддаг эдгээр асуудлууд арилах болно гэдгийг дурьдлаа. Мөн малд тоон систем тавих туршилтыг энэ онд хоёр аймагт  туршихаар болсон чимэгтэй мэдээг ч хэлсэн. Мөн Засгийн газрын дэвшүүлж байгаа төрийн зарим үүргийг мэргэжлийн холбоодод хариуцуулж өгч байгаа шийдвэрийг тэд тун сайшаалаа. Тодорхой үр дүнгүүд гарч байгааг жишээ гарган тайлбарласан.  

Малыг эрүүлжүүлэх, эрчимжүүлэх, бас татаасын талаар ямар бодолтой байгааг сонирхсон  Ерөнхий сайдын асуултад тодорхой бодлого боловсруулж байгааг  хэлээд, харин малчдад татаасыг нь шууд өгчихдөг болчихвол хүнсний аюулгүй байдлаас эхлээд хулгайн асуудал, түүнчлэн мехнаник үйлдлүүд зогсох болно гэж байв. Бас мал бэлддэг зардлаа ч хэмнэх боломжтой гэнэ.

Энэ мэт мал, махыг тойрсон олон асуудал энд яригдлаа. Малын тооллого  бодитой эсэх, гааль дээр байгаа гахайн өөх МХЕГ-ын даргын асуудлаас болж орж ирэхгүй байна.  Энэ асуудлыг хурдан шийдэхгүй бол цагаан сараар хиам үнэд орж мэдэх нь гэдэг асуудлыг Хиам үйлдвэрлэгчдийн холбоо сануулаад авсан. Атрын аян амжилттай өрнөсөн, одоо хөдөө аж ахуйг энэ жишигт хүргэх хэрэгтэйг ч дуулгалаа.   Зарим нэг үйлдвэрлэгчдийн амнаас гарсан   нүүрсэн дор мах нууж гардаг гэх мэдээллийг Гаалийн Ерөнхий газрын дарга бүхий л нотолгоо баримтаар   эрс няцааж, ийм боломжгүй зүйл ярих нь үнэнд нийцэхгүй гэж байлаа.

Т.Бадамжунай  сайдын хэлснээр   махны экспортын асуудал харьцангуй хөдөлгөөнд орсон, одоо малыг эрүүлжүүлэх, эрчимжүүлэх эргэлтэд оруулахад энэ жил том ажлууд хийгдэх болно гэлээ. Харин энэ бүгдийн дараа Ерөнхий сайд хэлэхдээ  уулзалтаас олон чухал санаа гарсныг дурьдаад, ярьснаа ажил хэрэг болгож үр дүнд хүрэх,  үйлдвэрлэгч малчид ямар үүрэгтэй байх  юм гэдгийг тодорхой болгож, энэ асуудлыг боловсруулж эргэж танилцуулахыг холбогдох яаманд үүрэг болголоо.

Мөн өнөөдрийн ярилцлагад хамгийн их хөндөгдсөн эргэлтийн хөрөнгийг тодорхой хэмжээгээр шийдэж, шийдвэр гаргахаа,  Засгийн газар өөрийн талаас хамаарах бүх зүйлийг хийж, хамтдаа үр дүнд хүрэх болно гэдгийг ч мах, махан бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч аж ахуйн нэгжүүдийн удирдлагад  дуулгалаа.

Хүнсний хангамж, чанар ньдэлхий нийтийн төдийгүй манай улсын хувьд ч хамгийн чухал болоод байгаа. Монголчууд бидний өдөр тутмын хүнсний хэрэгцээнд гол жин дардаг гурил, махны нийлүүлэлт, үнэ ханш, чанарын асуудалд Монгол Улсын Ерөнхий сайд ажлын нэг өдрөө зориуллаа. Эхлээд тэрбээр Монголын гурил үйлдвэрлэгчдийн холбоо болоод гурил үйлдвэрлэгч томоохон компаниудын удирдлагуудыг хүлээн авч уулзсан юм.

Засгийн газар 2011 оныг хүнсний хангамжийг нэмэгдүүлэх, чанаржуулах, үндэсний аюулгүй байдлыг хангахад илүү анхаарал тавьж, энэ чиглэлээр үйлдвэрлэлүүдийг, үндэсний үйлдвэрлэгчдээ дэмжих бодлого барьж ажиллаж байгаа гэдгээ Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд өнөөдөр гурил үйлдвэрлэгчдийг өрөөндөө хүлээн авч уулзахдаа хэллээ.Энэ уулзалтын үеэр гурил үйлдвэрлэгчдийн толгойн өвчин болсон хоёр асуудалд Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд нааштай хариу өгсөн нь 2011 онд гурилын үнэнд өөрчлөлт оруулахгүй байж болохоор шийдэлд хүргэлээ.

Өөрөөр хэлбэл, жил бүрийн 4-р сарын 01-ээс 7-р сарын 01 хүртэлх хугацаанд гаалийн импортын татвар 15-5 хувь болж буурдаг. Үүнээс шалтгаалан гурилын үнэд хэлбэлзэл гардаг. Гурилын гаалийн татварын хувь хэмжээг улирлын ялгаваргүй болгох болон дотоодод үйлдвэрлэж байгаа гурилыг НӨАТ-аас 2011 оны долдугаар сар хүртэл хугацаанд чөлөөлсөн. Энэ хугацааг сунгаж өгөх саналыг гурил үйлдвэрлэгчид Засгийн газрын тэргүүнд тавьсан юм.

Ерөнхий сайд С.Батболд тэдэнд хандаж хэлсэн үгэндээ, Засгийн газар үндэсний үйлдвэрлэгчдэдээ дэмжлэг үзүүлнэ, ийм үүрэгтэй. Үе шаттайгаар арга хэмжээ авна. Ингэж байж чанартай, аюулгүй хүнсээр ард иргэдээ хангана гэлээ. Тиймээс тэрбээр, гурилын гаалийн албан татварын хувь хэмжээг улирлын ялгаагүй болгооч ээ гэсэн тэдний саналыг нухацтай авч үзнэ гэдгийг хэлээд тохиромжтой хувь дээр нь тогтоон барих боломжтойгэлээ. Энэ чиглэлээр асуудал боловсруулж Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцүүлэхээ амлалаа.  

Мөн дотоодод үйлдвэрлэсэн гурилыг НӨАТ-аас энэ оны 7 дугаар сар хүртэл хугацаанд чөлөөлүүлсэн. Засгийн газар НӨАТ-ын тухай хуульд өөрчлөлт оруулж, энэ хугацааг сунгах асуудлыг боловсруулж УИХ-д тавьчихсан байгаа. Ойрын хугацаанд шийднэ гэсэн таатай мэдээллийг гурил үйлдвэрлэгчдэд дуулгалаа.  

ХХААХҮ-ийн сайд болон нийслэлийн удирдлагууд, гурил үйлдвэрлэгч томоохон компаниудын удирдлагууд оролцон гурилын үйлдвэрлэлийн салбарын өнөөгийн байдал, тулгарч буй хүндрэл бэрхшээл, төр засгийн ямар дэмжлэг хэрэгтэйг талаар илэн далангүй ярилцсан энэхүү уулзалтын үеэр Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд гурил үйлдвэрлэгч нар сайн ажиллаж байгаа. Гурилын хангамжид асуудал үүсэхгүй, үнэ ханшийн хувьд ч харьцангуй таатай, тогтвортой байгааг тэмдэглээд ард иргэдийнхээ хэрэглээ, эрх ашгийг хамгаалж, чанартай бүтээгдэхүүнээр хангахын зэрэгцээ үнийг тогтвортой  барьж байгаад талархаж байгаагаа илэрхийллээ. Энэ нь төр засаг, Тариалан эрхлэлтийг дэмжих сан болон гурил үйлдвэрлэгчдийн хамтын ажиллагаа үр дүнгээ өгч байгаагийн сайн жишээ энэ юм гэж Ерөнхий сайд гурил үйлдвэрлэгчдийг сайшаалаа.

Засгийн бодлогыг дэмжиж үйлдвэрлэгчид хүчин чадлаа нэмэгдүүлж чанартай үйлдвэрлэл явуулж чадаж байгааг Ерөнхий сайд мөн онцлоод ажлаа улам өргөжүүлж дотоодын хэрэгцээг хангахын зэрэгцээ бүтээгдэхүүнээ экспортод гаргах том боломж энэ салбарт байгааг энэ үеэр дуулгалаа.  Мөн үндэсний үйлдвэрлэгчид борлуулалтын мэдээллээ үнэн зөв гаргаж өгч байх шаардлагатай гэсэн асуудал ч энэ уулзалтын үеэр хөндөгдлөө.

Гурил үйлдвэрлэгчдийг төлөөлж “Алтан тариа” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал П.Цэнгүүн хэлэхдээ, ОХУ, Казахстанд нэг тн улаан буудайн үнэ 300-350 мянган доллар. Өмнөд хөрш Хятададч мөн ийм ханштай байна. Үүнтэй харьцуулахад манай улсад улаан буудайн үнэ харьцангуй хямд, 350 мянган төгрөг буюу 280 орчим мянган доллар байна гэж хэллээ. Тэрбээр мөн улаанбуудайн үнэ ийм хямд байгаа нь Засгийн газраас хэрэгжүүлж байгаа “Атрын 3 аян”-ы үр дүн. Монгол Улс дотоодын хэрэгцээгээ хангаж чадахуйц үр тариа, буудай тарьж байгаагийн баталгаа. Өмнөх жилүүдэд манайд улаанбуудайн үнэ хойд хөршийнхөөс ямагт өндөр байдаг байсан бол энэ жилээс ханш нь буурсан. Энэ хэрээр ард иргэдийн амьжиргаанд эергээр нөлөөлж байгааг тэрбээр тэмдэглэсэн юм.

Мөн төр засгаас гурил үйлдвэрлэлийн салбарт хэрэгжүүлж байгаа  гурилын үйлдвэрт тушаасан буудайн тoнн тутамд 2008 оноос урамшуулал олгож эхэлсэн, гурилын үйлдвэрийн тоног төхөөрөмжүүдийг  гаалийн болон НӨАТ-аас 2011 оны 12 сар хүртэлххугацаанд чөлөөлүүлсэн, гурилын үйлдвэрүүдэд дотоод хяналтын лаборатори байгуулахад нь хүүгүй зээлийн дэмжлэг үзүүлж байгаа, дотоодод үйлдвэрлэгдэж буй гурилыг НӨАТ-аас  2011 онын 07 сар  хүртэл хугацаанд чөлөөлүүлсэн, хүн амын дундах бичил бодисын дутлаас сэргийлж, баяжуулсан гурилын үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх зорилгоор баяжуулагч бодис /примекс/-ыг хөнгөлөлттэй үнээр олгож байгаа зэрэг ажлын үр дүнд гурил үйлдвэрлэгч компаниуд хөл дээрээ баттай зогсож байгаа гэдгийг тэд хэллээ.   

Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд уулзалтын төгсгөлд нийт холбоодынхоо түвшинд уулзалт хийж ярилцах шаардлага байна. Төрийн бус байгууллага, мэргэжлийн холбоодын үүрэг хариуцлага, эрх оролцоог нэмэгдүүлэх, төрийн бодлого,хууль боловсруулахад саналбодлыг сонсдог, авдаг больё гэсэн бодлого барьж байна. Идэвхтэй оролцоорой гээд ийм арга хэмжээг уламжлал болгоно. Эндээс л үр дүн, бодит ажил гарна гэдгийг тэмдэглэлээ

МОНЦАМЭ агентлаг, “Хүмүүн бичиг” сонины хамт олон монголын сайхан бичигтэн шалгаруулах улсын 14 дүгээр уралдааныхаа дүнг гаргалаа. Түрүүлсэн багш, сурагчдын шагналыг үе үеийн Ерөнхий сайд нар гардуулдаг уламжлал ёсоор Монгол Улсын Ерөнхий сайд С.Батболд 2011 оны 1 дүгээр сарын 17-ны өдөр багш, сурагчдад шагналыг нь гардуулж баяр хүргэв.

Өнгөрсөн жил болсон дээрх арга хэмжээнд гүйцэтгэх засаглалын тэргүүн оролцох үеэрээ үндэснийхээ соёлыг дээдэлдэг сайхан бичигтнүүдийг аль болох олныг шалгаруулж урамшуулна гэж амласан. 2010 онд 4 хүүхэд тухайн мэргэжлийн их, дээд сургуульд Засгийн газрын зардлаар суралцах эрх авч байсан бол энэ жил 8 сурагч  МУИС, МУБИС-д урилгаар элсэж Төрийн сангийн буцалтгүй тэтгэлгээр суралцах эрхээ Ерөнхий сайдаас гардлаа. Энэ нь “Монгол бичгийн үндэсний хөтөлбөр-2”-ыг хэрэгжүүлэх талаар авч байгаа арга хэмжээний нэг хэсэг гэж хэлж болно.

Энэ жилийн уралдаанд Говь-Алтайгаас бусад бүх аймаг, нийслэлийн 1000 шахам оролцогч бүтээлээ ирүүлсэн байна.

Дэлхий нийтээрээ даяршиж байгаа өнөө үед үндэсний бичиг үсгээ нийтэд сургах, түгээн дэлгэрүүлэх төрийн бодлогыг дэмжиж, жил бүр сайхан бичигтэн шалгаруулах улсын уралдаан зохиож, эх орныхоо түүх, соёл, зан заншил, уламжлалаа дээдлэн хадгалахад хүчин зүтгэж байгаа МОНЦАМЭ агентлаг, “Хүмүүн бичиг” сонины хамт олон, улсын уралдаанд оролцогчид, сонины захиалагч, уншигчдад Ерөнхий сайд талархал илэрхийлэв.

Тэрээр монголын сайхан бичигтнүүдэд шагнал гардуулсны дараа уралдаанд ирүүлсэн бүтээлээр гаргасан үзэсгэлэнг үзэж сонирхсон байна. “Хүмүүн бичиг” сонин ньзахиалагчдынхаа тоогоор 7 хоног тутмын сонинуудын эхний 5 байранд тогтмол ордог юм гэж Засгийн газрын Хэвлэл, мэдээллийн албанаас мэдээллээ. 

“МОНГОЛЫН САЙХАН БИЧИГТЭН-2010” УЛСЫН УРАЛДААНЫ ДҮН

11- р ангийн сурагчдын ангилалд:

1. Гомбожавын Золзаяа-Нийслэлийн 5-р сур, 11-р анги

2. Энхболдын Жаргалдулам-Төв, Зуунмод сум,“Хүмүүн” цогцолбор,11-р анги

3. Нарангэрэлийн Отгонгэрэл-“Эрдмийн өргөө” цогцолбор, 11-р анги

4. Цэрэнбатын Долгорсүрэн-Хөвсгөл, Мөрөн, “Ирээдүй” цогцолбор, 11-р анги

5. Адьяасүрэнгийн Алигэрмаа-Хөвсгөл, Мөрөн, 2-р дунд сургууль, 11-р анги

6. Даваанямын Дариймаа-Нийслэлийн 84-р дунд сургууль,11-р анги

7. Шаравдоржийн Баянжаргал-Хөвсгөл, Мөрөн, 2-р дунд сургууль, 11-р анги

8. Батчулууны Сүлджаргал-Төв, Жаргалант сум, 11-р анги нар тэргүүн байр эзэлж, 2011-2012 оны хичээлийн жилээс эхлэн МУИС, МУБИС-д урилгаар элсэж, Төрийн сангийн буцалтгүй тэтгэлгээр суралцах эрхтэй болов.

 

 Монгол хэл бичгийн мэргэжлийн багш нарын ангилалд:

Тэргүүн байр:

Н.Уранцэцэг-Дархан-Уул аймаг, 15-р сургуулийн монгол хэл-уран зохиолын багш

Дэд байр:

О.Дэлгэр-Нийслэлийн 23-р сургуулийн монгол хэл бичгийн багш

М.Пүрэвсүрэн-УБ хотын 18-р сургуулийн монгол хэлний багш

Гуравдугаар байр:

Б.Буяндэлгэр– УБ хотын ”Атланта” дунд сургуулийн монгол хэлний багш

Б.Болортоль-УБ хотын 67-р сургуулийн монгол хэлний багш

Ч. Нарантуяа-Хөвсгөл аймгийн “Гурван-Эрдэнэ” дунд сургуулийн монгол хэлний багш

 

Сурагчдын ангилалд:

Тэргүүн байр:

Д.Гажидваанчиг-Төв аймаг, ”Хүмүүн” цогцолбор сургууль, 10-ын “в” ангийн сурагч

Ө.Очирпүрэв-Нийслэлийн 93-р дунд сургууль, 8-ын “г” ангийн сурагч

Дэд байр:

Ц.Оюун-Эрдэнэ-УБ хотын 97-р сургууль, 10-ын “а” ангийн сурагч

Х.Энхзул-Архангай аймгийн Хайрхан сумын дунд сургуулийн 8-ын “а” ангийн сурагч

Гуравдугаар байр:

Т. Насантогтох– Баянхонгор аймгийн Бууцагаан сумын “Буянт эрдэм” дунд сургуулийн 7-р ангийн сурагч

Н.Саруул-Эрдэнэ– Ховд аймгийн “Цаст-Алтай” цогцолбор сургуулийн 9-ийн “в” ангийн сурагч

Тусгай байр:

П. Ану-Баян-Өлгий аймгийн Монгол-Туркийн сургуулийн 10-ын “б” ангийн сурагч

Г. Ууганцэцэг-Төв аймаг, Жаргалант сум, 7-р ангийн сурагч

Б. Есүй-УБ хотын “Сант” сургууль, 5-р ангийн сурагч

Б. Ууганбаяр-Дундговь аймаг, Дэрэн сум, 7-р ангийн сурагч

Б. Сарангуа-УБ хот, “Шавь” цогцолбор, 8-р ангийн сурагч

М. Энхжаргал-УБ хот, 17-р сургууль, 8-р ангийн сурагч

Б. Гантуяа-Дорнод аймгийн Хэрлэн сум, 11-р сургууль, 8-ын “а” ангийн сурагч

 

Насанд хүрэгчдийн ангилалд:

Тэргүүн байр:

Д.Батнасан-Налайх дүүрэг, “Голомт” цогцолбор, технологийн багш

Дэд байр:

С.Халиун-МУИС-ийн МХСС-ийн монгол судлалын 1-р ангийн оюутан

Гуравдугаар байр:

Д.Батсүх -МУИС-ийн УБ сургуулийн хэл утга зохиолын 4-р ангийн оюутан

Тусгай байр:

Ш.Уянга-МУБИС-ийн МСС-ийн монгол-англи хэлний 1-р ангийн оюутан

С. Очмаа-МУИС-ийн МХСС-ийн монгол-хятад судлалын 3-р ангийн оюутан

 

“Хүмүүн бичиг” сонины “Хүндэт өргөмжлөл”-өөр:

Х. Номлосаран-МУИС-ийн Улаанбаатар сургуулийн монгол хэл бичгийн багш

Д. Батбаяр-Төв аймгийн Батсүмбэр сумын иргэн, өндөр настан

Д. Доржпагма-Хөвсгөл, Мөрөн сум, 2-р дунд сургуулийн монгол хэл, уран зохиолын багш

Төв аймгийн Заамар сумын “Шижир алт” дунд сургууль

УБ хотын БЗД-ийн “Шавь” цогцолбор сургууль

УБ хотын БЗД-ийн“Эрэл” дунд сургууль

Төв аймгийн Угтаалцайдам сумын дунд сургууль

Баянхонгор аймгийн Бууцагаан сумын “Буянт эрдэм” дунд сургууль

УБ хотын 15-р дунд сургууль

Дархан-Уул аймгийн 15-р дунд сургууль

 

Улсын уралдааны бичвэрийн бус бүтээлийн тэргүүн шагналтнаар:

Б. Навчаа-Дархан-Уул аймгийн 15-р дунд сургуулийн бага ангийн багш